Thuộc diện đặc biệt khó khăn của cả nước với trên 90% dân số là đồng bào Mông, Thái; tỷ lệ đói nghèo năm 2009 còn 48,1% thì việc thành lập được tổ chức hội khuyến học các cấp là một cố gắng rất lớn của huyện Trạm Tấu. Không chỉ ở những nơi thuận lợi mà các xã rất khó khăn với 100% đồng bào Mông sinh sống như Pá Lau, Bản Công, Tà Xi Láng đã có tổ chức hội.

Đến nay, huyện có 12 hội khuyến học cơ sở với 4.230 hội viên. Tổ chức hội được thành lập ở tất cả các xã, thị trấn; 87% khu phố, thôn, bản và 30% cơ quan, đặc biệt 10% số dòng họ có ban khuyến học.

Ngoài các cơ quan, đơn vị và 29 chi hội khuyến học nhà trường có 100% cán bộ, viên chức là hội viên, một số địa phương đã làm tốt việc kết nạp hội viên. Tổ chức hội và hội viên phát triển đã góp phần thực hiện công tác xã hội hóa giáo dục đồng thời phối hợp với các ngành, tổ chức xã hội huy động mọi lực lượng tham gia hoạt động khuyến học, khuyến tài, nâng cao chất lượng giáo dục.

Hội viên các chi hội nhà trường cùng với địa phương đã kiên trì vận động trẻ em đến tuổi ra lớp, học sinh hết bậc tiểu học vào lớp 6, hết trung học cơ sở vào trung học phổ thông; vận động nhân dân không để con em bỏ học và duy trì số lượng học sinh.

Từ năm 2003 đến nay, các cấp hội vận động 394 lượt học sinh các cấp bỏ học trở lại học tập, đáng kể ở xã Bản Mù có 75 em, Xà Hồ 63 em, Túc Đán 63 em, Làng Nhì 46 em… Các hội viên, nhất là hội viên có con em đang đi học đã cùng với nhà trường, các thầy cô giáo thường xuyên nhắc nhở nhằm ngăn ngừa mắc tệ nạn xã hội. 

Mô hình xã “5 không” là: không có học sinh ở nhà; không có học sinh lưu ban, bỏ học; không có học sinh mắc tệ nạn xã hội; không có người dưới 40 tuổi mù chữ; không có trẻ em không được chăm sóc, trẻ bị suy dinh dưỡng.

Ở Trạm Tấu, sự phối hợp giữa các cấp hội cơ sở với nhà trường để chăm lo, tạo điều kiện cho các thầy cô giáo, nhất là thầy cô ở miền xuôi lên công tác đã giúp đội ngũ giáo viên yên tâm công tác.

Những học sinh có hoàn cảnh khó khăn được hội khuyến khích, hỗ trợ từ quỹ khuyến học để cố gắng vươn lên học tập, giảm tỷ lệ lưu ban, bỏ học. Bằng nguồn hỗ trợ của các doanh nghiệp, tổ chức xã hội, Hội Khuyến học tỉnh Yên Bái và những suất học bổng, trong những năm qua, học sinh Trạm Tấu đã nhận được nhiều quần áo, sách vở và sự đầu tư cơ sở vật chất trị giá hàng trăm triệu đồng.

Cuối năm 2009, Hội phối hợp với Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Trấn Yên, thị xã Nghĩa Lộ vận động cán bộ, giáo viên mua trên 3.000 bát i-nốc, thìa và khăn mặt chuyển tới học sinh ở các cụm bán trú dân nuôi của Trạm Tấu.

Bên cạnh đó, việc xây dựng quỹ hội từ năm 2003 đến nay được 110 triệu đồng. Cơ sở hội các xã vận động hội viên đóng góp 5 - 10 kg thóc/vụ nhằm hỗ trợ các em học bán trú, động viên học sinh giỏi dịp tổng kết năm học.

Hoạt động khuyến học địa phương xuất hiện không ít điển hình như ông Giàng A Hành ở xã Trạm Tấu, ông Lò Văn Khẹn - xã Hát Lừu, ông Hờ A Thào - xã Bản Công…

Cùng hoạt động khuyến học, Hội chú trọng xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ khuyến học. Đến hết năm 2009, toàn huyện có 424 gia đình hiếu học tiêu biểu. Gia đình ông Thào A Tông ở xã Pá Hu, bà Vàng Thị Say - xã Trạm Tấu, ông Hoàng Văn Sười ở xã Hát Lừu và nhiều gia đình khác là những điển hình.
Hội Khuyến học huyện Trạm Tấu cũng đã đề ra các mục tiêu và nhiệm vụ trọng tâm của những năm tới, trong đó phấn đấu có 30% số dòng họ có ban khuyến học và 20% - 30% dân số là hội viên khuyến học.

Mục tiêu này là điều kiện quan trọng để xây dựng một xã hội học tập và nâng cao chất lượng giáo dục của huyện vùng cao Trạm Tấu.

Minh Quang