Tổ dân phố 9 (trước là Tổ dân phố 15) thuộc khu vực nông nghiệp với 95%  đồng bào dân tộc Thái, tập quán còn lạc hậu, điều kiện kinh tế kém phát triển, chủ yếu làm ruộng và chăn nuôi.

 Tình trạng vệ sinh môi trường còn bị buông lỏng, tỷ lệ nhà tiêu hợp vệ sinh thấp; số gia đình buộc trâu, làm chuồng gà dưới gầm sàn vẫn còn. Năm 2008, tổ có 70% hộ gia đình có nhà tiêu thì trong đó tới 30% chưa hợp vệ sinh; 80% hộ gia đình chưa có hố rác và hầu hết chưa có ý thức thu gom, xử lý rác thải.

 Xuất phát từ thực tế đó, Ủy ban MTTQ tỉnh Yên Bái và Ủy ban MTTQ thị xã Nghĩa Lộ đã chọn Tổ dân phố 9 thực hiện điểm “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” nhằm nâng cao chất lượng vệ sinh môi trường; chỉ đạo thành lập Tổ tự quản bảo vệ môi trường gồm bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận, các đoàn thể của tổ dân phố tham gia. Tổ tự quản đã họp các hộ gia đình, triển khai nội dung, kế hoạch xây dựng “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” và tổ chức ký cam kết thực hiện 8 nội dung. 

Cùng với ký cam kết, Ủy ban MTTQ phường Cầu Thia và Tổ tự quản đã tăng cường công tác tuyên truyền bảo vệ môi trường, vệ sinh môi trường sức khỏe, y tế cộng đồng; phối hợp với ngành chuyên môn chỉ đạo tổ dân phố tổ chức hội thi tìm hiểu về môi trường, Luật Môi trường.

8 nội dung ký cam kết thực hiện “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” 1. Có trách nhiệm giữ gìn vệ sinh chung đường làng, ngõ xóm, nơi công cộng; tham gia góp ý kiến và phản ánh kịp thời cho tổ nhân dân hoặc cơ quan chức năng về trường hợp làm mất vệ sinh, cảnh quan, gây ô nhiễm môi trường do cá nhân, đơn vị ở khu dân cư gây ra. 2. Gia đình có vật dụng chứa rác thải, chất thải đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường. 3. Gia đình có công trình vệ sinh chuồng trại chăn nuôi đảm bảo đạt tiêu chuẩn quy định, không gây ô nhiễm cho gia đình, khu dân cư, nơi công cộng. 4. Không để khí thải mùi hôi từ gia đình phát tán gây ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống sinh hoạt cộng đồng dân cư. 5. Thực hiện nghiêm túc các quy định bảo vệ môi trường trong hương ước, quy ước của thôn, tổ dân phố đề ra. 6. Gia đình có đủ nước sạch hợp vệ sinh để sử dụng trong sinh hoạt. 7. Tham gia đầy đủ các hoạt động bảo vệ môi trường khu dân cư, xã, phường và Nhà nước các cấp tổ chức phát động.  8. Nộp đủ và đúng thời hạn các loại phí bảo vệ môi trường theo quy định.

 Trong quá trình triển khai thực hiện, Ban chỉ đạo cấp thị đã kiểm tra và chỉ đạo bổ sung hương ước, quy ước xây dựng tổ dân phố văn hóa, đưa tiêu chí vệ sinh môi trường vào thực hiện. Ban chỉ đạo chuẩn y tế quốc gia của phường tiến hành kiểm tra theo 10 tiêu chí chuẩn y tế và tập trung chỉ đạo khắc phục những mặt hạn chế về vệ sinh môi trường. Sau 2 năm thực hiện mô hình, nhận thức của các hộ nâng lên rõ rệt.

Anh Lù Văn Sĩ - Tổ trưởng Tổ dân phố 9 cho biết: “Trước đây, vào các hộ gia đình còn có bạt quấn ở góc vườn, bụi chuối nhưng bây giờ quang đãng, sạch sẽ rồi. Với sự hỗ trợ của Nhà nước, các hộ tích cực làm chuồng trại, hố tiêu xa nhà và thi công đúng thiết kế để bảo đảm vệ sinh. Cá nhân trong các hộ gia đình tự giác tham gia vệ sinh chung, đường làng, ngõ xóm không phải nhắc nhở, đôn đốc. Điều đó chứng tỏ nhận thức của bà con đã có nhiều chuyển biến tích cực. Đây chính là yếu tố quan trọng để tổ dân phố thực hiện có hiệu quả mô hình khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường”.

Hiện nay, Tổ dân phố 9 có 100% hộ gia đình sử dụng nước giếng hợp vệ sinh; trên 90% hộ gia đình có nhà tiêu, trong đó 61% hợp vệ sinh, 100% hộ chuyển chuồng trâu, gia súc, gia cầm ra khỏi gầm sàn, gần 91% hộ có hố rác để thu gom, xử lý rác thải. So với 8 tiêu chí đã ký kết, khu dân cư đã thực hiện tốt 7 tiêu chí và tiếp tục thực hiện tiêu chí xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh.

Qua đánh giá kết quả mô hình Ủy ban MTTQ thị xã Nghĩa Lộ đã chỉ đạo nhân rộng mô hình “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” ra 100% tổ dân phố khối nông nghiệp trên địa bàn thị xã từ giữa năm 2010; chỉ đạo các khu dân cư thành lập tổ tự quản, triển khai họp dân và tổ chức ký cam kết thực hiện 8 nội dung. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện vẫn còn gặp một số khó khăn.

Ông Hoàng Quang Bình - Chủ tịch Ủy ban MTTQ thị xã cho biết: “Khó khăn nhất vẫn là ý thức của người dân, do trình độ hiểu biết còn hạn chế và bên cạnh đó là tập quán, phương thức sản xuất lạc hậu. Điều kiện kinh tế của các hộ phần lớn còn nghèo nên việc quy hoạch khu vệ sinh chưa đồng bộ, mức đầu tư xây dựng chuồng trại và nhà vệ sinh chưa thỏa đáng”.

Để việc nhân rộng mô hình “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường” đem lại hiệu quả cao, trong thời gian tiếp theo, Ủy ban MTTQ thị xã Nghĩa Lộ chỉ đạo MTTQ các xã, phường tiếp tục phối hợp với các đoàn thể đẩy mạnh công tác tuyên truyền về vệ sinh môi trường, vận động thực hiện tốt các phong trào như: đào hố rác, nạo vét kênh mương, xây dựng nhà vệ sinh... và tuyên truyền lồng ghép các chương trình tự quản về bảo vệ môi trường gắn với thực hiện chuẩn y tế quốc gia, xây dựng và nâng cao chất lượng tổ dân phố năm 2010.

Ban chỉ đạo các cấp thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở thực hiện đồng thời sơ kết, đánh giá kịp thời để nhân rộng những khu dân cư thực hiện tốt, góp phần thực hiện thắng lợi Đề án nâng cao chất lượng vệ sinh môi trường khu vực nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn thị xã vào năm 2012.

Thu Hằng