Đình làng Khe Liền di tích kháng chiến
- Cập nhật: Thứ tư, 5/3/2014 | 2:54:02 PM
YBĐT - Theo lời nhiều người già trong làng truyền lại cho lớp con cháu, và qua lời kể của các cụ: Hà Văn Đê, Hà Văn Tuất, Hà Văn Khanh, Hà Văn Chung…. - những người từng là thổ đạo hoặc dầy công ghi chép, kể lại, thì lúc đầu, đình chỉ là một miếu nhỏ xuất hiện cuối thế kỷ 18, biểu hiện tiếp nhận sự ảnh hưởng của đình làng Dọc, đình Bằng Là.
Ngôi miếu thờ thổ địa làng Khe Liền được dân làng dựng thành đình làng, vẫn tọa lạc tại bãi soi Đồng Lở này, để thờ Thần Núi Đáy (tức Tản Viên Sơn Thánh). Khoảng thập niên 1900 - 1910, gia tộc họ Hà Đình (những người có công dựng đình) đã đưa bài vị vào hàng thứ ngai để thờ ông Hà Đình Sứ, một người có công khai phá, lập nên xóm ngoài của làng Khe Liền (thế kỷ 17).
Từ đó đình chính thức có thổ đạo (cụ Hà Văn Đặng), thủ nhang, đặt ra các lễ tục và định ngày mồng Sáu tháng Giêng làm ngày cầu cúng, hội làng (Lễ hội Lồng Tồng). Cũng từ đó (đầu thế kỷ 20) đình làng Khe Liền trở thành tụ điểm tâm linh thân thiện lớn của dân làng Khe Liền và cả xã Đại Lịch.
Hôm nay đây, những người ở độ tuổi 75 - 80 đều được chứng kiến không khí sinh hoạt đình làng ngày xuân, ban phước cháo lá đa trong lễ hội Lồng tồng (xuống đồng) dưới tán cây đa to rộng bên dòng suối làng giữa cánh đồng Đồng Lở ngày xưa. Ký ức và kỷ niệm ấy xin các cụ truyền lại cho con cháu được nghe, được hiểu, để lưu giữ những giá trị nhân văn tốt đẹp của làng.
Theo nhiều tư liệu lịch sử của tỉnh Yên Bái và huyện Văn Chấn, chúng ta được biết: Ngày 2 tháng 10 năm 1947, thực dân Pháp từ Sơn La, theo đường Phù Yên ồ ạt đánh sang Yên Bái. Chỉ trong nửa tháng 10, toàn bộ thị trấn Nghĩa Lộ và các xã vùng trong Văn Chấn lọt vào tay chúng. Tiếp đó, Pháp xây dựng hàng chục đồn bốt quanh xã Đại Lịch.
Trước tình thế trên, Tỉnh ủy Yên Bái quyết định cho phép Huyện bộ Việt Minh Văn Chấn (cơ quan đầu mối kháng chiến) cùng Huyện ủy, Ủy ban kháng chiến huyện, bí mật rút về Đại Lịch và đóng tại Khe Liền, Lường, Đồng Mè, lấy Khe Liền làm địa điểm thường trực của các cơ quan lãnh đạo huyện. Khe Liền có đình làng, là thiết chế văn hóa tâm linh, có thể che mắt địch, nên những người lãnh đạo cuộc kháng chiến của xã, của huyện đã quyết định chọn đình làm nơi hội họp khi cần thiết trong đó có việc tuyên bố kết nạp Đảng cho một số đồng chí cán bộ trung kiên như Bùi Lạc, Hà Văn Ky, Phạm Thị Thức...
“Trong cuốn Lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp của quân và dân khu Tây Bắc” do Nhà xuất bản Khoa học xã hội phát hành năm 2003, trang 183 - 184 ghi rõ: Cuối tháng 10 năm 1947, Tỉnh ủy Yên Bái họp bàn chủ trương củng cố tinh thần, tư tưởng, ý chí chiến đấu cho nhân dân… phát triển mạnh chiến tranh du kích….
Cũng trong thời gian này, đồng chí Nguyễn Tấn Phúc - Bí thư Tỉnh ủy Yên Bái trực tiếp kiểm tra huyện Văn Chấn và xây dựng Đại Lịch thành căn cứ du kích. Chi bộ Đại Lịch được thành lập, du kích xã phục kích đánh trận đèo Din diệt 6 tên địch trong đó có một tên Pháp.
Trong cuốn sách: “Lịch sử Đảng bộ tỉnh Yên Bái” xuất bản năm 2007, có đoạn: Cuối tháng 10 năm 1947, đồng chí Nguyễn Tấn Phúc vào Văn Chấn kiểm tra tình hình, giúp cấp ủy tổ chức cuộc kháng chiến trong vùng địch hậu… việc liên lạc giữa các cơ sở, các đơn vị với cấp trên được khâu nối lại, các đội du kích Khau Phạ, Đá Xô (Cát Thịnh), Thượng Bằng La, Hưng Khánh đã bám trụ, bắt đầu hoạt động mạnh…. (Trước đấy, đồng chí Nguyễn Chấn - Bí thư Tỉnh ủy Yên Bái đã vào Đại Lịch, đồng chí đã dự cuộc mít tinh với nhân dân tại Bãi Bằng - gò đình Khe Liền).
Theo hồi ký của các ông Đào Tiến Lộc, Phạm Văn Tích, Kim Doãn, Bùi Lạc, thì đồng chí Bí thư Tỉnh ủy cùng Nguyễn Tấn Phúc đi kiểm tra tại làng Thanh Bồng, Đồng Mè, làng Lường, rồi tắt sang Khe Liền và làm việc với Huyện bộ và Xã bộ Việt Minh tại đình Khe Liền.
Buổi làm việc chỉ hơn một tiếng đồng hồ nhưng đã đưa ra giải pháp thực hiện 4 vấn đề lớn đó là: triệt để sơ tán lên rừng, thực hiện vườn không nhà trống; tổ chức lại và phát triển các đội du kích trong toàn huyện và lân cận, kiên quyết chống giặc càn quét; phân loại tề ngụy để đối sách với từng loại; giữ vững đường dây liên lạc giữa huyện với xã, huyện với tỉnh; chủ trương tại buổi làm việc này cũng được ghi trong cuốn sách “Tỉnh Yên Bái, một thế kỷ”, xuất bản cuối tháng 4/2000 (trang 246). Ngoài ra còn nhiều tài liệu, nhân chứng khác xác nhận những sự kiện lịch sử trên đây.
Như vậy, ở làng Khe Liền, các địa danh: Khe Phắc Nam, Khe Đồng Lở, Khe Cái, và đình Khe Liền, cùng với các làng Đồng Mè, Lường, Thanh Bồng của xã Đại Lịch gắn liền với cơ quan lãnh đạo huyện Văn Chấn thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp từ tháng 10 năm 1947 đến tháng 10 năm 1949. Cuối năm 1949 nhân dân tản cư, cơ quan huyện Văn Chấn rút ra Hiền Lương.
Điều rất tự hào cho xã Đại Lịch nói chung, làng Khe Liền nói riêng, trong hơn 2 năm, các cơ quan huyện đóng ở Đại Lịch và suốt trong 5 năm Đại Lịch kháng chiến (10/1947 – 10/1952), mặc dù có hàng chục chiến sỹ du kích và nhân dân hy sinh anh dũng, mặc dù hàng trăm nhà dân các làng bị giặc Pháp đốt cháy, tất cả tài sản bị cướp phá song người dân Đại Lịch và người dân làng Khe Liền vẫn vững vàng, quả cảm, vượt qua bom đạn, bảo vệ an toàn tuyệt đối cho cơ quan huyện, cho các đồng chí lãnh đạo cấp tỉnh và huyện, cho các đơn vị bộ đội địa phương và các đoàn công tác bí mật hậu địch.
Niềm tự hào rất đáng được ghi nhận và truyền lại cho con cháu, “Trăm năm ta nhớ ơn làng/ Cánh tay che chở bước đường gian nguy”, hai câu thơ đó của nhà thơ cách mạng Tố Hữu, thật đúng với Đại Lịch thời đấy. Bởi vậy, dù chưa được Nhà nước xem xét công nhận Di tích lịch sử văn hóa nhưng Bia di tích đình làng là tấm lòng tri ân và ghi dấu truyền thống kháng chiến một thời của bà con các dân tộc Khe Liền, cũng là góp phần làm rõ hơn lịch sử địa phương trong bối cảnh đất nước hiện nay.
Đại Lịch, tháng 10/2013
Hà Lâm Kỳ
Các tin khác
YBĐT - Ngày 5/3, Hội LHPN thành phố Yên Bái tổ chức Liên hoan Hát ru và Hát dân ca thành phố Yên Bái năm 2014. Tới dự có đồng chí Phạm Thị Thanh Trà - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy.
Sáng nay, 5-3, ông Lê Bá Hạnh – Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh cho biết, nhóm cán bộ chuyên môn của cơ quan này vừa phát hiện được tại từ đường dòng họ Phạm Văn (ở thôn Lâm Châu, xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà) đang lưu giữ 4 đạo sắc phong quý hiếm bằng văn tự Hán Nôm cổ thời Nguyễn, niên hiệu Khải Định năm thứ 2 (1917) và năm thứ 9 (1924). Trên bề mặt của sắc phong vẫn còn ghi rõ chữ và dấu ấn triện nhà Vua.
Chương trình do tỉnh Quảng Nam phối hợp với Tổ chức liên minh văn hóa InterKultur (trụ sở tại Cộng hòa Liên bang Đức) tổ chức dưới sự chỉ đạo của Bộ VHTTDL. Dự kiến, cuộc thi sẽ diễn ra từ ngày 29/4-3/5/2015.
Nhân dịp kỷ niệm một năm các di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh được tôn vinh là Bảo vật Quốc gia, Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông phối hợp với Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch đã cho ra mắt cuốn sách “Hồ Chí Minh và 5 bảo vật Quốc gia”.