Cũng như mọi năm, sản phẩm đầu tiên chứng tỏ sự hiện diện của năm mới luôn gắn với sự đa dạng và phong phú, từ lịch sổ bỏ túi vài xăng-ti-mét đến lịch bàn, lịch treo tường các cỡ, các loại và nhất là lịch block. Do ảnh hưởng cuộc khủng hoảng kinh tế, giá cả vật tư, đầu vào của các ngành hàng nói chung và ngành in nói riêng năm nay tăng mạnh như giấy, mực, điện... nhưng giá bán lại không tăng so với năm 2009.

Nhiều người bán hàng cho biết, nhiều loại lịch giá còn thấp hơn, nếu tính cả phần trăm chiết khấu và khuyến mại. Lịch block vẫn giành sự quan tâm hàng đầu bởi lẽ đó là loại lịch truyền thống (đại đa số người Việt Nam vẫn có thói quen xem ngày, tháng qua lịch block cho dù trên điện thoại, đồng hồ, máy tính đều có công cụ thời gian này và trên bàn có lịch để bàn, trên tường đều treo ít nhất một lịch tờ). Giá lịch block loại nhỏ là 12 nghìn đồng, lịch cỡ trung khổ 10,5 x 15 cm giá từ 22 nghìn đến 50 nghìn. Đặc biệt, vài năm trở lại đây, những gia đình có điều kiện bắt đầu chuyển sang dùng lịch đại và siêu đại. Nắm bắt thị hiếu của người dân thành phố, các cửa hàng nhập khá nhiều loại lịch này về phục vụ.

Tại cửa hàng sách thuộc Công ty Sách - Thiết bị trường học (phường Minh Tân, thành phố Yên Bái), lịch siêu đại ghi giá 175 nghìn đồng, khách vào xem nhân viên niềm nở thông báo nếu mua bất kỳ loại lịch block nào đều được hưởng chương trình khuyến mại giảm giá 10% và được tặng một thẻ cào dự thưởng với giải đặc biệt là xe Honda trị giá gần 40 triệu đồng.

Ông Nguyễn Anh Tuấn ở phường Hồng Hà, thành phố Yên Bái chọn mua cho gia đình quyển lịch siêu đại, khổ 25 x 35 cm, vẻ tự hào cho biết: “Quyển lịch này có giá trên 200 nghìn đồng, như vậy mỗi ngày tôi chi có vài trăm đồng tiền lịch. Cái hay của “anh” lịch này là tuy to nhưng lại không tốn diện tích vì không cần đốc lịch, nhìn nó rất sang, xứng đáng là một sản phẩm văn hoá. Trên tờ lịch ghi đủ ngày âm, ngày dương, can- chi, một vài câu thơ hay và những câu danh ngôn của những triết gia lớn. Mỗi ngày bóc một tờ lịch, được xem câu thơ hay thấy lòng vui hơn, được nghe lời thánh hiền, thấy mình thiện tâm hơn”. Không có điều kiện như ông Tuấn, người dân vùng nông thôn chỉ mua những block lịch tiểu, giá từ 12 nghìn đồng trở lên. Tại các chợ quê, nhiều người đem lịch về phục vụ bà con nông thôn với giá vừa phải; tuy vậy cái đáng quý là không có lịch giả, lịch không rõ nguồn gốc bày bán. Có thể nhận ra điều đó qua chất giấy, mẫu mã của các tờ lịch.

Đứng sau lịch block là các loại lịch treo tường được in trên chất liệu tốt và công nghệ cao. Xu hướng “chia tay người đẹp, hướng về thiên nhiên” năm nay rất rõ ràng. Không còn thấy sự xuất hiện của loại lịch treo tường Trung Quốc, in trên chất liệu nhựa với những hình ảnh các cô gái trong trang phục nửa kim, nửa cổ và có phần hở hang như mấy năm trước. Những hình ảnh diễn viên, người mẫu khoe bụng, khoe ngực, rồi những xe ô tô mui trần, mô tô thể thao đứng bên biệt thự kiểu cách cũng rất thưa, thay vào đó là những hình ảnh phong cảnh quê hương, hoa, cây cảnh...

Năm 2010 hướng về môi trường, nên chủ đề chung là về với thiên nhiên, cuộc sống tĩnh tại, cũng có nhiều nơi đề cao chủ đề kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội. Những nét vẽ dân gian về hổ, những bức tranh tĩnh vật, thư pháp, đá quý... bán khá chạy. Giá bán của loại lịch treo tường cũng chỉ khoảng 2.500 đồng (loại 1 tờ), còn loại 5 đến 7 tờ cao nhất cũng chỉ 30 đến 40 nghìn đồng. Khách hàng là cơ quan, đơn vị muốn in thêm hàng chữ tên, địa chỉ, ngành nghề... các cửa hàng nhận in luôn với giá rất hợp lý.

Theo ghi nhận của chúng tôi, năm nay xuất hiện khá nhiều đơn vị, doanh nghiệp tự lựa chọn hình ảnh, đi xin giấy phép xuất bản và đi thuê in lịch riêng cho cơ quan, đơn vị mình. Làm như vậy tạo được ấn tượng tốt đẹp cho người được tặng, biếu những quyển lịch ấy, nhưng muốn đạt được điều đó phải đầu tư khá công phu (phải chọn được hình ảnh đẹp) và phải có nghề trong chuyện trình bày. Một vấn đề khác nữa đó là do lượng phát hành thấp nên giá thành rất cao, cao hơn rất nhiều so với loại lịch ngoài thị trường chất liệu tương đương.

Lịch vốn là sản phẩm văn hoá mang tính đặc thù rất cao, thị trường tồn tại ngắn, sau hai mùa lịch Nhà nước xoá bỏ sự độc quyền trong in ấn và phát hành, thị trường lịch càng trở nên sôi động. Điều dễ nhận thấy nhất là sự đa dạng, phong phú về chất lượng, mẫu mã, chủng loại và giá bán. Bên cạnh đó là các chương trình khuyến mại thu hút người tiêu dùng nhằm chiếm lĩnh thị trường của các nhà phân phối, nhà xuất bản. Trong bối cảnh nhu cầu có hạn, một gia đình không thể mua 2, 3 block lịch, một căn phòng không thể treo đến 4, 5 tờ lịch... đòi hỏi nhà kinh doanh phải nhạy bén, phải tính toán kỹ càng. Còn với người dân - người tiêu dùng cho dù thị trường thế nào đi nữa họ vẫn được lợi, một block lịch siêu cực đại cách đây vài năm giá bán gần 1 triệu đồng, chỉ có các đại gia mới có thì nay giá bán cũng chỉ hơn 200 nghìn, người bình thường cũng mua được, đó là một thí dụ.

Lê Phiên