Đây được coi là một thắng lợi ngoại giao của Nga trong nỗ lực giành lại ảnh hưởng tại không gian hậu Xô-viết; đồng thời cũng là cú giáng mạnh vào các chiến dịch của Mỹ và liên quân ở Áp-ga-ni-xtan đúng vào thời điểm chính quyền mới của Mỹ đang có kế hoạch gia tăng số binh lính tới quốc gia Nam Á này. Nói một cách khác, quyết định của Cư-rơ-gư-xtan phản ánh rất rõ cục diện ảnh hưởng của Nga và Mỹ đối với các nước Trung Á trong thời gian gần đây.

Sự hiện diện của Mỹ tại Trung Á bắt đầu từ khi bắt đầu "cuộc chiến chống khủng bố" ở Áp-ga-ni-xtan năm 2001. Vào thời điểm đó, khi "chú gấu" Nga còn chưa tỉnh giấc, xứ sở bạch dương vẫn phải gồng mình lên để chống chọi với những khó khăn kinh tế chồng chất của thời hậu Liên bang Xô-viết, Cư-rơ-gư-xtan, U-dơ-bê-ki-xtan đã chấp nhận cung cấp nơi xây dựng khu căn cứ không quân cho Mỹ. Từ đó Ma-nát đã đóng vai trò là một bàn đạp trung chuyển hậu cần quan trọng cho liên quân do Mỹ đứng đầu tiến đánh Ta-li-ban ở Áp-ga-ni-xtan.

Nhưng từ những động thái tiếp theo của Mỹ, rất dễ để nhận ra rằng, ngoài mối quan tâm về hậu phương cho cuộc chiến truy quét bọn khủng bố, Oa-sinh-tơn còn nuôi hy vọng và tìm kiếm cơ hội kiểm soát an ninh toàn bộ khu vực Trung Á. Bằng chứng là, "cơn lốc cách mạng nhung" do Mỹ hậu thuẫn bắt đầu từ Liên bang Nam Tư cũ đã tràn qua Gru-di-a, U-crai-na tới Cư-rơ-gư-xtan, thay thế bộ máy cầm quyền thân Nga bằng những nhân vật có đường lối ủng hộ phương Tây. Nhờ đó, mục tiêu ban đầu của Mỹ ở Trung Á là tạo ra các mối bất ổn nhằm nâng cao vị thế, vai trò và sức mạnh của quân đội Mỹ đã phần nào đạt được kết quả.

Tuy nhiên, trong vòng 4 năm trở lại đây, kể từ thời điểm Mỹ phải đóng cửa căn cứ quân sự K2 tại U-dơ-bê-ki-xtan, tình hình đã có nhiều biến chuyển. Sức ảnh hưởng của Nga tại khu vực không gian truyền thống dần trở nên rõ nét, nhất là sau khi Điện Crem-lin hành động quyết đoán trong cuộc xung đột với Gru-di-a tại Nam Ô-xê-ti-a tháng 8-2008. Bên cạnh đó, Mát-xcơ-va luôn thể hiện là yếu tố quan trọng cho sự bình ổn khu vực thông qua vai trò trụ cột của mình tại Tổ chức hợp tác Thượng Hải và Tổ chức Hiệp ước an ninh tập thể.

Cũng không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Nga Đmi-tri Mét-vê-đép lại lựa chọn Trung Á là điểm đến đầu tiên ngay sau khi nhậm chức hồi tháng 5 năm ngoái. Càng không phải ngẫu nhiên mà Điện Crem-lin lại đưa ra quyết định hỗ trợ Cư-rơ-gư-xtan một gói tài chính khổng lồ lên tới hơn 2 tỷ USD vào thời điểm Bi-xkếch và Oa-sinh-tơn chưa thể thống nhất với nhau về chi phí thuê căn cứ quân sự Ma-nát. Rõ ràng, sự tăng cường mối quan hệ với các quốc gia thuộc khu vực giàu năng lượng ngay sát sườn Nga luôn nằm trong chiến lược của Mát-xcơ-va nhằm gia tăng sức đối trọng với phương Tây.

Với Mỹ, đóng cửa căn cứ quân sự tại Cư-rơ-gư-xtan đồng nghĩa với việc hòn đá tảng cho kế hoạch của Oa-sinh-tơn với khu vực Trung Á đã bị lung lay. Nhưng trước mắt, công cuộc tại Áp-ga-ni-xtan - một trong những "thành quả" quan trọng của cuộc chiến chống khủng bố do Mỹ tiến hành - sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi tuyến viện trợ binh lính và lương thực có tính chiến lược từ phía Bắc vào chiến trường này sẽ bị cắt đứt. Trong khi đó, các tuyến cung cấp hậu cần cho liên quân ở Áp-ga-ni-xtan qua Pa-ki-xtan lại luôn bị gián đoạn do lực lượng nổi dậy đánh phá. Mối lo quá trình tái thiết Áp-ga-ni-xtan bị "phá sản" càng hiện hữu do các quốc gia liên minh với Mỹ đã quá mệt mỏi vì những tổn thất liên tục gia tăng về cả người lẫn của. Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính đang gây ra những tổn hại nặng nề cho các nền kinh tế trên thế giới, chắc chắn trong thời gian tới, viện trợ quốc tế dành cho Áp-ga-ni-xtan sẽ sụt giảm mạnh.

Dù rằng sau tuyên bố của Tổng thống Cư-rơ-gư-xtan C. Ba-ki-ép, Mát-xcơ-va cho biết sẽ đàm phán với Mỹ về vấn đề vận chuyển hậu cần cho Áp-ga-ni-xtan qua lãnh thổ Nga, song trên thực tế, ai cũng biết rằng quan hệ giữa Mỹ và Nga đã "lạnh nhạt", nhất là sau "cuộc chiến 5 ngày" ở Nam Ô-xê-ti-a. Mát-xcơ-va đã cắt đứt đường vận chuyển hàng không của Mỹ tới Áp-ga-ni-xtan qua không phận Nga, nên những cuộc đàm phán sắp tới giữa hai bên liên quan tới vấn đề này thật không đơn giản. Rõ ràng, trên bàn cờ chiến lược ở Trung Á -sau sự kiện Nam Ô-xê-ti-a, nước Nga đang dẫn điểm trước Mỹ.

(Theo HNMO)