Những ngày "trường thọ" của XP đã hết

Theo thông tin từ Microsoft, thời điểm "khai tử" hệ điều hành Windows XP vào ngày 8-4, tức 21 ngày nữa kể từ hôm nay. Theo đó, sau thời điểm này, mọi hoạt động hỗ trợ từ Microsoft liên quan đến bảo mật, lỗi phát sinh hay các vấn đề kỹ thuật đều chính thức ngừng lại hoàn toàn.

Microsoft vừa phát hành gói cập nhật bảo mật định kỳ (Patch Tuesday) cho tháng ba được công ty đặt ở mức "Quan trọng" hay "Rất nguy hiểm". Gói cập nhật bảo mật này dành phần lớn sức lực để hỗ trợ những phiên bản hệ điều hành Windows XP Professional x64 Edition SP2 (bản 64-bit) và Windows XP SP3. Trong số đó, có một bản vá khẩn cấp khắc phục lỗ hổng trong hai phiên bản trình duyệt web Internet Explorer 9 và Internet Explorer 10 (IE10), có thể bị khai thác để thực thi câu lệnh từ xa.

23 lỗi trong Windows, Internet Explorer và nền tảng đa phương tiện Microsoft Silverlight được khắc phục. Ngoài ra, người dùng cũng được khuyến cáo tải và cài đặt nhanh bản cập nhật mới của trình Adobe Flash Player với phiên bản Flash Player 12.0.0.77 cho Microsoft IE và FireFox/Opera.

Windows XP ra mắt toàn cầu vào ngày 31-12-2001. Microsoft ngừng bán lẻ Windows XP vào ngày 30-6-2008, ngừng cài sẵn XP trên máy tính bán ra từ ngày 22-10-2010, và kết thúc hỗ trợ kỹ thuật, bản vá bảo mật sau ngày 8-4-2014.

Windows XP là một trong những phiên bản hệ điều hành phổ biến và "sống lâu" nhất trên thế giới. Đến thời điểm hiện tại, Windows XP vẫn hiện diện trên 29% máy tính để bàn (desktop) toàn cầu, đứng sau Windows 7. Tại Việt Nam, số liệu thống kê từ StatCounter tính đến tháng 3, Windows XP vẫn là hệ điều hành được sử dụng nhiều nhất trên desktop với 46,61%, tương đương con số hơn 5,5 triệu desktop, hơn Windows 7 với 41,91% và Windows 8 5,47%.

Đáng chú ý, chỉ mới có 1/3 trong tổng số 2,2 triệu máy rút tiền ATM trên toàn thế giới được nâng cấp từ Windows XP lên Windows 7 trước ngày 8-4. Số liệu từ nhà sản xuất máy ATM lớn nhất thế giới NCR cho thấy vẫn còn 95% máy ATM trên toàn cầu dùng Windows XP, tương đương gần 1,5 triệu máy ATM, chưa nâng cấp lên phiên bản Windows mới kịp "hạn tử" của XP.

Theo Reuters, JPMorgan sẽ bắt đầu nâng cấp 19.200 máy ATM của mình lên Windows 7 từ tháng 7, mong muốn cải thiện khả năng mã hóa dữ liệu, gia tăng tính hiệu quả trong vận hành. CitiGroup cũng cho biết đang tiến hành nâng cấp 12.000 máy ATM của mình. Riêng HSBC đã bước vào năm thứ hai trong chương trình nâng cấp trong ba năm cho 3.200 máy ATM.

Dùng Windows XP sau ngày 8-4 có rủi ro gì?

Dĩ nhiên khi không còn được đỡ đầu và bảo vệ từ người mẹ, đứa con sẽ khó lòng chống chọi với những nguy cơ đe dọa. Với Windows XP, người dùng sẽ đối mặt với những nguy cơ sau sau thời điểm 8-4-2014:

• Mã độc: số lượng mã độc nhắm vào các lỗi bảo mật chưa được khắc phục trong Windows XP và những phần mềm đi cùng hệ điều hành này tăng rất nhanh lên đến vài triệu loại mã độc như virút, trojan, spyware, backdoor.. trong thời gian trở lại đây.
• Hacker: lỗ hổng không được vá, phơi mình trước tin tặc khiến chúng quá dễ dàng khai thác và thâm nhập bằng các công cụ đầy rẫy trên mạng, chiếm dụng dữ liệu, thông tin cá nhân hoặc đánh cắp tài khoản trực tuyến, hoặc biến máy tính nạn nhân thành "thây ma" (zombie), gia nhập đội quân mạng botnet tấn công mạng theo chỉ định.

Phần mềm độc hại cũng là một mối gây hại đe dọa Windows XP với những phương pháp đánh lừa người dùng. Chúng giả dạng thành những phần mềm anti-virus uy tín, đưa ra các thông báo giả về tình trạng "nguy hiểm vì nhiễm virus" của hệ thống Windows XP nạn nhân đang sử dụng, khiến họ phải tốn tiền mua bản quyền phần mềm giả mạo đó để quét... Đương nhiên việc tốn tiền đó là vô ích và còn đưa tới một nguy cơ khác: mất luôn thông tin thẻ tín dụng hay tài khoản ngân hàng vào tay kẻ xấu.

Đối với người dùng cá nhân, các rủi ro ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền, tài khoản trực tuyến và dữ liệu. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của doanh nghiệp còn sử dụng Windows XP sẽ nặng nề hơn rất nhiều.

Cuối cùng, nếu người dùng Windows XP vẫn tiếp tục sử dụng và không nâng cấp, các lưu ý sau sẽ giúp bạn phần nào tránh được nguy cơ bảo mật:

• Không lên mạng, đồng nghĩa ngắt kết nối Internet. Hoặc sử dụng tường lửa với những thiết lập chi tiết để tránh bị thâm nhập qua các lỗi bảo mật của Windows XP, trình duyệt web...
• Luôn để chế độ bảo vệ trong thời gian thực (real-time) cho chương trình anti-virus. Cập nhật cơ sở dữ liệu mới cho phần mềm chống virus để có thể nhận diện và ngăn chặn các loại mã độc mới.
• Khi gắn kết thiết bị lưu trữ USB vào máy, cần quét toàn bộ dữ liệu trên thiết bị trước khi tác động vào chúng. Tránh lây nhiễm virus từ nguồn offline.

Người dùng nên cân nhắc nâng cấp lên Windows 7 hoặc Windows 8/8.1 trong giai đoạn này với những chương trình hỗ trợ tích cực từ Microsoft tùy theo khu vực.

(Theo TTO)