Trong những ngày tháng 5 lịch sử, hướng về kỷ niệm 62 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên phủ; kỷ niệm 126 năm, ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu; hướng tới cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021, một sự kiện có ý nghĩa lịch sử đối với giới trí thức khoa học nói chung và ngành khoa học - công nghệ (KH&CN) nói riêng, đó là vào ngày 18/5/1963, tại Đại hội lần thứ nhất Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam tổ chức tại Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và phát biểu tại Đại hội.

Trong bài phát biểu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh "… Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động, không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi…" Câu nói của Bác đã hàm chứa đầy đủ nhận thức và trách nhiệm của mỗi chúng ta đối với sự phát triển KH&CN nước nhà.

Hơn 50 năm qua, các thế hệ trí thức, nhà khoa học đã luôn nỗ lực phấn đấu, không ngừng lao động, sáng tạo để có những thành tựu đóng góp to lớn cho sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Ngày 18/5/2014, là năm đầu tiên công bố Ngày KH&CN Việt Nam. Đây là dịp chúng ta tri ân, tôn vinh các nhà khoa học xuất sắc, các công trình KH&CN có giá trị đóng góp cho sản xuất và đời sống, biểu dương người dân và thế hệ trẻ đam mê KH&CN, các đơn vị ứng dụng KH&CN tiên tiến, hiện đại. Đồng thời, cũng là dịp để mỗi chúng ta, nhà khoa học, người làm khoa học, doanh nghiệp, nhà quản lý, nâng cao nhận thức và trách nhiệm thúc đẩy KH&CN đóng góp cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Để hưởng ứng ngày này, hàng loạt các hoạt động được tổ chức: tuyên truyền sâu, rộng các thành tựu KH&CN; biểu dương, tôn vinh đội ngũ những người làm công tác KH&CN; tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các thành tựu KH&CN đối với sự phát triển đất nước. Đồng thời, thông qua những hoạt động tuyên truyền, nhằm nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò của KH&CN trong sự nghiệp xây dựng đất nước và động viên, khích lệ thế hệ trẻ say mê, tâm huyết trong nghiên cứu khoa học, góp phần xây dựng và phát triển đất nước giàu mạnh.

Không giống như một số ngày kỷ niệm khác, Ngày KH&CN Việt Nam không chỉ là tôn vinh các nhà khoa học, mà là ngày giới khoa học trong nước trưng bày, trình diễn những thành tựu nghiên cứu, sáng tạo của mình với công chúng, nhằm khơi dậy đam mê sáng tạo của cả một dân tộc, nhất là thế hệ trẻ thông qua các hoạt động cụ thể như: giao lưu, nói chuyện chuyên đề, truyền hình trực tiếp các bài giảng của các nhà khoa học hàng đầu với học sinh, sinh viên; các phòng thí nghiệm trọng điểm, viện nghiên cứu, trường đại học sẽ mở cửa để đón học sinh, sinh viên cũng như công chúng vào tham quan, xem trình diễn các thành tựu KH&CN để mọi người có thể tiếp cận và hiểu hơn về công việc của những người làm khoa học. Trao giải thưởng cao quý nhất về KH&CN ở những địa điểm trang trọng nhất. Đồng thời, đây cũng là dịp để những người làm công tác KH&CN trao đổi, chia sẻ những kết quả nghiên cứu của mình, cũng như những ý tưởng, dự định nghiên cứu trong tương lai…

Việc tổ chức Ngày KH&CN có ý nghĩa to lớn trong việc đưa KH&CN tới gần hơn với công chúng, khích lệ sự sáng tạo của các nhà khoa học và đặc biệt là nuôi dưỡng tình yêu khoa học của thế hệ trẻ, góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ nhân lực KH&CN, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của đất nước.

Hưởng ứng Ngày KH&CN Việt Nam năm nay, Sở KH&CN đã phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh, các cơ quan liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giới thiệu về Ngày KH&CN Việt Nam trên các phương tiện thông tin đại chúng; tiếp tục tuyên truyền phát động hội thi sáng tạo khoa học kỹ thuật và hội thi sáng tạo thanh thiếu niên năm 2016; tổ chức tọa đàm, bàn giao kết quả nghiên cứu, triển khai các nhiệm vụ KH&CN cho các ngành, địa phương, đơn vị quản lý, khai thác để ứng dụng vào phát triển kinh tế, xã hội của địa phương và phục vụ cho công tác chuyên môn của các ngành, đơn vị.

Năm 2015 vừa qua, tuy còn một số khó khăn nhất định, nhưng được sự quan tâm chỉ đạo của tỉnh và Bộ KH&CN, kết quả hoạt động KH&CN trên địa bàn tỉnh đã đạt được kết quả khả quan.
Sở KH&CN đã tham mưu với Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành 4 văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực KH&CN, thay thế, điều chỉnh, bổ sung những văn bản cũ cho phù hợp với Luật KH&CN 2013.

Công tác quản lý, nghiên cứu, triển khai các đề tài, dự án KH&CN đã có những bước đổi mới theo hướng tích cực, chú trọng từ khâu xác định nhiệm vụ KH&CN; tuyển chọn các tổ chức, cá nhân và triển khai thực hiện các đề tài, dự án, đảm bảo đúng trình tự, công khai, minh bạch và hiệu quả hơn, tập trung chủ yếu vào ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong lĩnh vực nông lâm nghiệp phục vụ phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Trong năm 2015, đã triển khai thực hiện 63 đề tài, dự án khoa học (nông lâm nghiệp: 38 đề tài, dự án; lĩnh vực khoa học xã hội: 16 đề tài; lĩnh vực khác: 9 đề tài, dự án).

Các đề tài, dự án thuộc lĩnh vực nông lâm nghiệp đều tập trung hỗ trợ trực tiếp nông dân về giống, vật tư, đặc biệt là về kỹ năng canh tác và chuyển giao những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất. Qua đó, người dân từng bước tiếp nhận và ứng dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất, thúc đẩy sản xuất phát triển, hàm lượng KH&CN trong giá trị sản phẩm đã được nâng lên, góp phần tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm, từng bước thực hiện chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông lâm nghiệp của tỉnh theo hướng tích cực.

Lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn cùng với hoạt động điều tra cơ bản, nghiên cứu, tổng kết, đánh giá, bước đầu đã cung cấp luận cứ khoa học để các ngành chức năng tham mưu cho tỉnh hoạch định các chủ trương, phương hướng phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh trên một số lĩnh vực.

Công tác quản lý công nghệ, an toàn bức xạ và sở hữu trí tuệ tiếp tục được quan tâm thực hiện và đã có kết quả tích cực. Tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới công nghệ, thiết bị, chuyển giao công nghệ và xác lập quyền sở hữu công nghiệp cho 6 đơn vị với tổng số tiền trên 1 tỷ đồng. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về sở hữu trí tuệ đã được quan tâm, đẩy mạnh, tiếp nhận, hướng dẫn cho các tổ chức, cá nhân thủ tục hồ sơ đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp; Công tác quản lý về an toàn bức xạ trên địa bàn tỉnh được duy trì thường xuyên.

Hoạt động thông tin KH&CN trong thời gian qua đã duy trì tốt công tác phối hợp với Báo Yên Bái, Đài phát thanh - Truyền hình tỉnh, tuyên truyền phổ biến các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về KH&CN; những thành tựu tiến bộ KH&CN trong và ngoài nước; các kết quả nghiên cứu của các đề tài, dự án KH&CN nhằm nhân ra diện rộng, phục vụ phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương. Duy trì xuất bản, phát hành đến 180 xã, phường và các ngành liên quan trong tỉnh: 2.000 tập lịch KH&CN; 3.000 cuốn tập san Thông tin KH&CN; phối hợp phát hành 12 chuyên trang KH&CN trên Báo Yên Bái; 4 chương trình truyền hình KH&CN trên Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh.

Công tác thanh tra chuyên ngành KH&CN tiếp tục đi vào nề nếp và ổn định. Năm 2015, thanh tra Sở KH&CN chủ trì và phối hợp cùng các ngành chức năng thanh tra 3 cuộc về các lĩnh vực tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, an toàn bức xạ, hàng đóng gói sẵn. Qua kết quả các cuộc thanh tra, đã góp phần nâng cao hiệu lực công tác quản lý nhà nước, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.

Hoạt động quản lý nhà nước về tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng đã có bước chuyển biến tích cực; phổ biến kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng đến đối tượng quản lý và các cơ quan liên quan. Công tác kiểm định được duy trì thường xuyên, hiệu quả và năm 2015 đã kiểm định được trên 1.300 phương tiện đo ở các lĩnh vực. Duy trì việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 đối với 70 cơ quan hành chính Nhà nước theo quy định. Hoạt động quản lý tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng đã góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, hạn chế hàng giả, hàng kém chất lượng, đảm bảo đo lường, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, góp phần ổn định xã hội và phát triển kinh tế của địa phương.

Hoạt động quản lý nhà nước về KH&CN tại các huyện, thị xã, thành phố bước đầu đã đạt được kết quả đáng ghi nhận. Công tác phối hợp trong quản lý Nhà nước trên địa bàn về tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ đã thường xuyên hơn; các chương trình, dự án, đề tài KH&CN được triển khai trên địa bàn các huyện đã có sự phối hợp quản lý tốt hơn từ khâu đề xuất đến tổ chức triển khai và sử dụng kết quả của các đề tài, dự án khoa học khi kết thúc.

Hội đồng khoa học của các ngành: y tế, nông nghiệp và phát triển nông thôn, giáo dục và đào tạo đã có những hoạt động tích cực, góp phần đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, ứng dụng các tiến bộ KH&CN vào trong sản xuất và đời sống cũng như phục vụ hoạt động chuyên môn của ngành.

Mặc dù còn nhiều hạn chế, nhưng hoạt động KH&CN thời gian qua đã từng bước đáp ứng yêu cầu thực tiễn của sản xuất và đời sống. Công tác quản lý các nhiệm vụ KH&CN được chú trọng, từng bước đi vào nề nếp từ các khâu: xác định nhiệm vụ, tuyển chọn xét duyệt, thẩm định và triển khai thực hiện, nhằm đưa nhanh các tiến bộ kỹ thuật, cây, con giống mới vào sản xuất và đời sống.

Công tác quản lý công nghệ tiếp tục có tiến bộ, tập trung tuyên truyền, khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới công nghệ nhằm nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Phong trào sáng tạo kỹ thuật, phát huy sáng kiến được khuyến khích trong nhân dân. Việc tuyên truyền, thông tin các lĩnh vực hoạt động KH&CN, phổ biến các tiến bộ kỹ thuật luôn được duy trì và đẩy mạnh trên các ấn phẩm thông tin KH&CN (chuyên trang trên Báo Yên Bái, chuyên mục trên Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh).

Hoạt động thanh tra chuyên ngành KH&CN được tăng cường, tập trung thanh tra về tiêu chuẩn, chất lượng và nhãn hàng hóa đối với thiết bị điện, điện tử, hàng đóng gói sẵn và xăng dầu trên địa bàn tỉnh.

Công tác quản lý về tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng có nhiều đổi mới, thiết thực góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, hạn chế hàng giả, hàng kém chất lượng, đảm bảo tính chính xác trong đo lường, chất lượng, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng. Duy trì và đẩy mạnh áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 vào trong hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước; tuyên truyền, phổ biến về Chương trình nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa tới các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh theo chương trình của Chính phủ; công tác kiểm tra, kiểm định đo lường trong các lĩnh vực được đẩy mạnh.

Vũ Xuân Hợi - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ