"Giải phóng mặt bằng - câu chuyện chưa bao giờ hết nóng”! - Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Chu Thanh Sơn cho chúng tôi biết. Theo anh, hầu hết tại các dự án khi thực hiện đo đạc, lập bản đồ địa chính thu hồi đất và kiểm kê đất đai, tài sản gắn liền trên đất đều xuất hiện tình trạng một số người sử dụng đất không cho đo đạc, kiểm đếm; không cung cấp giấy tờ liên quan đến thửa đất phải thu hồi; không ký nhận kết quả kiểm kê đất đai, tài sản gắn liền trên đất; không chấp thuận đơn giá bồi thường về đất, tài sản trên đất và vị trí, giá đất tái định cư.
Chưa hết, một số người dân ngang nhiên xây nhà trên đất nông nghiệp, khi cơ quan có thẩm quyền phát hiện, lập biên bản đình chỉ thi công, yêu cầu trả lại hiện trạng thì kiên quyết không chấp hành.
Một cán bộ thực hiện nhiệm vụ kiểm đếm chia sẻ: "Trong quá trình thực thi nhiệm vụ, chúng tôi luôn vận dụng làm sao để người dân đỡ thiệt thòi.
Tuy nhiên, mọi thứ đều phải trong khuôn khổ. Nhìn chung, đại bộ phận người dân trong diện đền bù đều có lợi, bên cạnh món tiền rất lớn nhận về, trong đó có cả tiền hỗ trợ chuyển đổi ngành nghề, tiền thuê nhà..., bà con còn được tái định cư thuộc những nơi có hạ tầng tốt hơn.
Tất nhiên, có những hộ gia đình thiệt thòi như diện tích đất thu hồi lớn nhưng trong số đó diện tích đất ở (đơn giá đền bù cao) lại ít; không có nhiều cây cối hoa màu thuộc nhóm có đơn giá cao, chủ yếu canh tác cây hàng năm...
Những trường hợp như vậy, hội đồng giải phóng mặt bằng luôn xem xét rất kỹ lưỡng và tạo điều kiện tối đa cho người dân”.
Lực lượng chức năng tiếp cận giải quyết một trường hợp chống đối việc kiểm đếm phục vụ công tác đền bù.
Rít một điếu thuốc lào rồi nhả khói, ông P (tên nhân vật trong bài viết đã được thay đổi) bộc bạch: "Không có các anh công an tới động viên, khuyên nhủ thì giờ này tôi đã phải chịu sự trừng phạt nghiêm khắc của pháp luật. Nhưng những người thiệt thòi nhất sẽ là vợ con tôi”.
Được biết, năm 2020, gia đình ông P ở phường Đồng Tâm, thành phố Yên Bái tổ chức xây dựng nhà ở trái phép trên đất nông nghiệp. Ngay từ khi triển khai, chính quyền địa phương đã tới lập biên bản, đình chỉ thi công nhưng ông không chấp hành.
Hàng loạt các biện pháp được đưa ra, hàng chục buổi làm việc giữa chính quyền với gia đình ông đều không thành bởi các thành viên trong gia đình luôn có thái độ chống đối, thách thức cán bộ khi làm việc.
Nhằm lập lại kỷ cương, giữ nghiêm trật tự đô thị, UBND thành phố đã ra quyết định cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đối với công trình xây dựng trái pháp luật vào ngày 26/5/2020.
Qua nắm tình hình, lực lượng công an đã xác định, ngay trước ngày thành phố tổ chức cưỡng chế, gia đình ông T.Q.P đã tập hợp hàng chục người, trong đó có những đối tượng cộm cán, có nhiều tiền án, tiền sự từ các địa phương khác đến bàn bạc, thống nhất cách thức cản trở lực lượng cưỡng chế. Khoảng 0 giờ ngày 26/5, một số đối tượng đã kéo đến lán chỉ huy phục vụ Ban Chỉ đạo công tác cưỡng chế để thách thức và đe dọa.
Trước tình hình đó, lực lượng công an đã triển khai biện pháp nghiệp vụ, thiết lập nhiều chốt bảo vệ; cử lực lượng tiếp cận các đối tượng nhằm nhắc nhở, răn đe, thuyết phục.
Bằng những lời nói chân thành và cả thái độ cứng rắn của cán bộ công an, các đối tượng cộm cán đều cam kết không thực hiện các hành vi gây cản trở hoặc giúp đỡ gia đình nhà ông P. Tiếp đó, những cán bộ công an có uy tín và bản lĩnh được lãnh đạo, chỉ huy cử đến gia đình nhà ông P nhằm vận động, tuyên truyền, thuyết phục thêm một lần nữa.
Một cán bộ công an từng tham gia vận động kể lại: "Đêm đã về khuya nhưng hàng chục người vẫn ngồi kín trong nhà ông P. Không khí khá ngột ngạt và sẵn sàng bùng lên bất cứ lúc nào bởi những cái đầu đang rất nóng. Tôi bắt tay ông P và mong mọi người bình tâm, nghĩ đến hậu quả. Cứ như vậy, anh em chúng tôi nói với họ như nói với người thân của mình bằng những lời nói xuất phát từ gan ruột”.
Vậy là những tín hiệu tích cực từ cử chỉ, lời nói của ông P đã dần xuất hiện. Thông tin tốt đẹp ấy được chuyển tới các cấp lãnh đạo, khoảng hơn 6 giờ sáng - ngay trước thời điểm phát lệnh cưỡng chế, các đồng chí Bí thư, Chủ tịch UBND thành phố và Trưởng Công an thành phố đã có mặt, đi thẳng vào nhà ông P để động viên, tuyên truyền, thuyết phục ông và gia đình chấp hành chủ trương, chính sách vì sự phát triển của cả thành phố. Cuối cùng, quyết định cưỡng chế đã được thu hồi, gia đình ông đồng ý ký vào biên bản và tự nguyện tháo dỡ công trình với sự giúp đỡ về nhân lực của chính quyền địa phương.
Trong quá trình triển khai Dự án xây dựng tuyến đường nối quốc lộ 37 với cao tốc Nội Bài - Lào Cai gắn với phát triển quỹ đất, chỉnh trang đô thị… cũng có một số gia đình không chấp hành chủ trương, chính sách, như: không chấp nhận giá đền bù đất đai, vật kiến trúc, phương án tái định cư…
Tình trạng đơn thư khiếu nại, tập trung đông người gây áp lực với chính quyền, bất hợp tác với cơ quan chức năng, sử dụng mạng xã hội làm công cụ để phản đối, đòi hỏi và kêu oan… đã diễn ra, trong số đó có trường hợp bố con ông Đ (tên nhân vật được thay đổi) ở phường Yên Ninh, thành phố Yên Bái. Gia đình ông Đ cố tình xây dựng nhiều công trình trái phép trên đất nông nghiệp hòng trục lợi tiền đền bù hoặc chiếm giữ đất để sử dụng lâu dài.
Khi cơ quan chức năng phát hiện tiến hành lập biên bản xử lý vi phạm hành chính, cưỡng chế, buộc khắc phục hậu quả, yêu cầu trả lại hiện trạng…, gia đình ông không hợp tác, có nhiều hành vi chống đối. Gia đình ông còn bố trí lực lượng để ngăn cản lực lượng chức năng khi thực hiện cưỡng chế.
Trước tình hình đó, lãnh đạo, chỉ huy Công an tỉnh đã lựa chọn những cán bộ có bản lĩnh, có uy tín cũng như có khả năng thuyết phục tốt nhất xuống với dân. "Không phải cứ xuống đến nơi sẽ được họ tiếp đón, càng không phải nói một lần là họ nghe, họ hiểu, họ chấp hành ngay.
Những lúc như vậy, không còn cách nào khác ngoài nhẫn nhịn và kiên trì” - những cán bộ công an trực tiếp làm công tác tuyên truyền cho biết. Để rồi, sau rất nhiều lần gặp gỡ, vận động, thuyết phục, cuối cùng gia đình đã chấp nhận phương án đền bù, chính quyền không phải tổ chức cưỡng chế.
Thiếu tá Nguyễn Trung Hậu - Đội trưởng Đội An ninh, Công an thành phố Yên Bái cho biết: "Từ năm 2020 hết tháng 6 năm 2022, đơn vị đã phối hợp với các cơ quan, ban, ngành vận động 35 hộ tự giác tháo dỡ các công trình xây dựng trái phép đã có quyết định cưỡng chế; trong đó có rất nhiều gia đình thuộc diện phức tạp.
Đối với những trường hợp dù được vận động, tuyên truyền nhiều lần mà vẫn không thành, buộc phải tổ chức cưỡng chế, lực lượng công an đã xây dựng phương án bảo đảm an ninh, an toàn, việc cưỡng chế diễn ra đúng phương án đề ra”.
35 trường hợp cố tình chây ỳ, có dấu hiệu phức tạp đã được vận động tuyên truyền, thuyết phục và tự nguyện chấp hành chủ trương chính sách có lẽ là không lớn so với hàng chục công trình trọng điểm, hàng trăm hộ gia đình phải giải tỏa, nhưng chỉ một hộ chây ỳ sẽ làm ảnh hưởng lớn đến tiến độ thi công, gây thiệt hại lớn về kinh tế - xã hội. Đó còn chưa kể đến những ảnh hưởng về an ninh trật tự.
Qua đó, càng thấy được vai trò quan trọng của lực lượng công an trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh.
Hài hòa lợi ích giữa cá nhân và Nhà nước trong quá trình đền bù, giải phóng mặt bằng thực sự là câu chuyện khó. Xin dừng bài viết này bằng khẳng định rất nhân văn của Đại tá Đinh Xuân Thiệp - Phó Giám đốc Công an tỉnh Yên Bái: "Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền, chúng ta có chính sách, pháp luật, có lực lượng và công cụ đủ mạnh để thực thi chính sách pháp luật và xử lý mọi hành vi chống phá, gây rối. Tuy nhiên, cưỡng chế luôn là giải pháp cuối cùng được tính đến, trước hết vẫn là kiên trì vận động, thuyết phục, cùng với đó là tôn trọng, lắng nghe, chia sẻ và động viên… Cán bộ, chiến sĩ Công an Yên Bái đã kiên trì làm như vậy để giúp dân hiểu, dân tin và dân làm theo”.
Lê Phiên
