Chất vấn là một hình thức giám sát hiệu quả nên phiên chất vấn, trả lời chất vấn đều được truyền hình trực tiếp để cử tri và nhân dân tiện theo dõi. Vì vậy, nâng cao chất lượng chất vấn và trả lời chất vấn để vấn đề đưa ra được giải trình làm rõ, có tính thuyết phục cao đối với các đại biểu và cử tri là hết sức quan trọng.

Thông thường, các ý kiến chất vấn gửi tới kỳ họp thường là những vấn đề bức xúc trong phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện các chế độ, chính sách từ tỉnh đến cơ sở. Hoạt động chất vấn trực tiếp giữa đại biểu HĐND với cơ quan chuyên môn cần tạo được không khí dân chủ, thẳng thắn, cởi mở và đại biểu chất vấn đến cùng các vấn đề chưa được giải trình thỏa đáng. Muốn vậy phải có sự chuẩn bị kỹ các nội dung chất vấn, đây là khâu quan trọng quyết định thành công của hoạt động chất vấn. Do đó, thường trực HĐND, bộ phận giúp việc phải chủ động chuẩn bị tổng hợp, lựa chọn các nội dung cần chất vấn.

Nội dung chất vấn cần lấy từ nhiều nguồn như: ý kiến, kiến nghị của cử tri thông qua các cuộc tiếp xúc cử tri, tiếp dân; ý kiến thẩm tra của các ban HĐND; ý kiến của các tổ đại biểu, các kiến nghị của ủy ban mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên; các vấn đề bức xúc thông qua hoạt động giám sát của thường trực và các ban của HĐND... Việc lựa chọn các nội dung đưa ra chất vấn cần có sự bàn bạc kỹ lưỡng của chủ tọa để nội dung chất vấn thực sự là những vấn đề nổi cộm, bức xúc để có biện pháp xử lý hoặc giải pháp khắc phục.

Bên cạnh đó, cần có sự trao đổi, thống nhất các nội dung đưa ra chất vấn giữa thường trực HĐND, đại biểu HĐND với UBND tỉnh, cơ quan chuyên môn để có sự chủ động và chuẩn bị trả lời chất vấn, đặc biệt đối với các nội dung cần phải tổng hợp, phân tích của các cơ quan chuyên môn...

Thường trực HĐND có văn bản, phiếu chất vấn yêu cầu của các đại biểu, các tổ đại biểu nêu cao tinh thần trách nhiệm của người đại biểu dân cử trước cử tri, chủ động thực hiện quyền chất vấn trực tiếp tại kỳ họp, đăng ký chất vấn để chủ tọa kỳ họp lựa chọn mời chất vấn trong phiên chất vấn trực tiếp...

Quá trình điều hành chất vấn cũng hết sức quan trọng nhằm xuyên suốt, hệ thống vấn đề; chủ động trong các tình huống, nhất là khi trả lời chất vấn chưa được giải trình thỏa đáng hoặc vòng vo, dài dòng cần kịp thời yêu cầu cơ quan chuyên môn đi thẳng vào vấn đề sao cho vừa hiệu quả vừa đảm bảo thời gian, thời lượng.

Một điều hết sức quan trọng là cần có sự theo dõi chặt chẽ việc thực hiện lời hứa của các cơ quan chuyên môn sau phiên chất vấn của kỳ họp. Với những vấn đề đã được giải trình, hứa nhiều lần tại nhiều kỳ họp trước đó mà chưa được giải quyết, cử tri và đại biểu vẫn tiếp tục chất vấn, kiến nghị cần phải tổ chức các cuộc giám sát để làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm đồng thời có kiến nghị, văn bản yêu cầu UBND có biện pháp giải quyết dứt điểm hoặc có thể ra nghị quyết về nội dung chất vấn tại kỳ họp, tránh tình trạng hứa mà không làm.

Nâng cao chất lượng chất vấn, trả lời chất vấn và giải trình luôn là vấn đề được đặt ra đối với hoạt động của HĐND, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng hoạt động, vị thế của cơ quan dân cử ở địa phương.

 N.T