Từ những chủ trương, chính sách của tỉnh và Nhà nước, người dân Yên Bái (nhất là các huyện, thị vùng thấp) đã thấy được giá trị của kinh tế đồi rừng, từ đó hăng hái nhận đất, cải tạo nương đồi để trồng cây gây rừng theo kỹ thuật mới, gắn sản xuất với thị trường tiêu thụ. Thời điểm hiện tại giá gỗ có chu vi thân 40 cm có giá 1 triệu đồng/m3. Một héc - ta rừng sau 7 năm, ít nhất cũng thu được 50 đến 60 m3 gỗ, thu về 50 đến 60 triệu đồng. Giá gỗ và thị trường tiêu thụ thuận lợi nên có đất trồng rừng đúng là một cách làm giàu hiệu quả.

Theo số liệu thống kê, hiện mỗi năm Yên Bái trồng mới khoảng 1,2 vạn ha rừng, cùng hàng triệu cây lâm nghiệp xã hội, chủ yếu là rừng kinh tế với các giống như: keo, bạch đàn, mỡ, trám, xoan... Tại các huyện vùng cao, nhiệm vụ khoanh nuôi, bảo vệ rừng tự nhiên đã có sự chuyển biến rất tích cực, tình trạng phá rừng bừa bãi đã chấm dứt, nạn khai thác, vận chuyển lâm sản phép đã được ngăn chặn hiệu quả, phong trào trồng rừng bắt đầu hình thành và phát triển nhờ các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước và của tỉnh...

Nhờ vậy, rừng Yên Bái ngày càng lên xanh, mang lại hiệu quả kinh tế, tạo việc làm cho người lao động, cải tạo môi trường sinh thái, bức tranh nông nghiệp, nông thôn miền núi cũng khởi sắc. Nhìn tổng thể, phong trào trồng rừng, nhất là rừng kinh tế đã có những bước tiến vượt bậc, tuy nhiên công tác trồng rừng vẫn có cách biệt rất lớn giữa vùng thấp và vùng cao. Điều này rất dễ nhận thấy khi ở vùng thấp khó có thể tìm thấy đất bỏ hoang, đâu đâu cũng ngút ngàn keo, quế, bồ đề, bạch đàn, còn vùng cao Văn Chấn, Trạm Tấu, Mù Cang Chải ngoài rừng tự nhiên, rừng thông mã vĩ còn rất nhiều đồi núi trọc hoặc đất với cây tái sinh lúp xúp, nghèo kiệt, không hiệu quả kinh tế, kém chức năng phòng hộ.

Trong câu chuyện trồng rừng có cái tốt, có cái chưa tốt, còn trong câu chuyện chế biến gỗ cũng có nhiều cái hay và cả cái chưa hay! Cơ chế mở ra, gỗ từ Đoan Hùng chở ngược, gỗ từ Tuyên Quang, Hà Giang chở sang, từ Lào Cai chuyển về Yên Bái vào các nhà xưởng chế biến ra nhiều mặt hàng xuất khẩu. Cỗ máy bóc không lớn tiền, việc vận hành rất đơn giản, sản phẩm làm ra được khách hàng dễ chấp nhận... đã khiến hàng trăm hộ gia đình ở Yên Bái mở xưởng chế biến gỗ. Phần lớn gỗ rừng trồng đều đưa vào các xưởng chế biến với sản lượng hàng trăm nghìn mét khối gỗ mỗi năm, nhiều doanh nghiệp làm ăn phát đạt, nhiều gia đình đã giàu lên nhờ nghề chế biến gỗ, đặc biệt các xưởng chế biến gỗ rừng trồng đã thu hút hàng vạn lao động và đóng góp hàng chục tỷ đồng cho ngân sách Nhà nước. Sau thành công bước đầu, ngành nghề chế biến gỗ cũng bộc lộ những nhược điểm.

Việc mở xưởng gỗ không khó, đầu tư không lớn... nên ngành nghề chế biến gỗ phát triển mạnh nhưng manh mún và nhỏ lẻ. Việc phát triển thiếu quy hoạch, thiếu định hướng đã và đang tạo ra hệ lụy, có những địa phương phát triển quá nhiều xưởng chế biến nên thiếu nguyên liệu sản xuất, tình trạng mua cây non, cây nhỏ về bóc hay xẻ thanh là phổ biến. Xưởng nhỏ, sản phẩm ít, chất lượng không ổn định dễ bị khách hàng ép cấp, ép giá; những vấn đề như: đào tạo nghề, quản lý môi trường, xúc tiến thương mại, tìm thị trường... cũng đặt ra nhiều câu hỏi cho ngành chế biến, kinh doanh gỗ của Yên Bái.

Cần nhìn thẳng vào sự thật trong chương trình phát triển ngành lâm nghiệp ở Yên Bái, thành tích là rất cơ bản, cần phát huy; những khiếm khuyết đã bộc lộ rõ nét cần được kịp thời khắc phục; tránh tình trạng vùng thấp bù vùng cao trong việc trồng rừng, còn chế biến thì tiếp tục nhỏ lẻ, manh mún..

Lê Phiên