5 năm qua, sản xuất nông nghiệp Yên Bái liên tục gặp khó khăn của thời tiết khắc nghiệt, năm thì rét đậm, rét hại, năm thì lũ lụt tàn phá, vụ lại sâu bệnh hoành hành, song với sự chỉ đạo khá quyết liệt của tỉnh, huyện và sự nỗ lực bà con nông dân khắc phục khó khăn sản xuất vẫn giành được thắng lợi trên mọi lĩnh vực, tốc độ tăng trưởng hàng năm đạt trên 5%, đời sống của hàng chục vạn hộ nông dân đã bớt phần khó khăn, nông nghiệp nông thôn có nhiều khởi sắc từ vùng thấp đến vùng cao.

Giá trị sản xuất bình quân 5 năm tăng 4,83%/năm, cơ cấu sản xuất chuyển dịch tích cực; tỷ trọng nông nghiệp giảm 1,15%, chăn nuôi, thủy sản tăng 1,45%... giữ vững và mở rộng thêm một số vùng sản xuất tập trung gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm, giá trị sản xuất trên ha canh tác tăng khá.

Nét nổi bật nhất trong sản nông nghiệp 5 năm qua là sản xuất lúa, gạo làm hàng hoá, lấy giá trị trên mỗi đơn vị canh tác làm thước đo về hiệu quả kinh tế. Xuất phát điểm thấp, lạc hậu, diện tích canh tác chưa đầy 20 ngàn ha lúa, nhưng hôm nay Yên Bái đã cơ bản cân đối an ninh lương thực. Không chỉ có vậy, tỉnh còn làm tốt công tác quy hoạch vùng sản xuất lúa tập trung thâm canh cao, áp dụng những bộ giống lúa lai, lúa thuần có năng suất, chất lượng cao vào sản xuất theo hướng hàng hoá thị trường. Nếu như trước đây bà con nông dân sản xuất chủ yếu dựa vào kinh nghiệm là chính, thì nay đã biết áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, cơ giới hoá trong sản xuất.

Mỗi năm đầu tư hàng tỷ đồng cho công tác chuyển giao kỹ thuật, chỉ tính riêng trong 5 năm ngành nông nghiệp đã mở được 10.700 lớp tập huấn kỹ thuật, xây dựng 100 mô hình trình diễn cho trên 350 ngàn lượt hộ nông dân tham gia. Đến nay có trên 95% số hộ dân làm nông nghiệp đã được chuyển giao khoa học kỹ thuật, nhờ vậy 100% diện tích lúa được gieo cấy bằng giống tiến bộ, cơ giới hoá trong khâu làm đất, thu hoạch.

Những vùng lúa thuộc cánh đồng Mường Lò (Văn Chấn, thị xã Nghĩa Lộ), Đại-Phú-An (Văn Yên), Bạch Hà, Cẩm Nhân (Yên Bình), Bắc Trấn Yên, Mường Lai, Minh Xuân (Lục Yên) đã đi vào sản xuất lúa hàng hoá chất lượng cao, với tổng diện tích 5 ngàn ha. Đối với huyện Trạm Tấu, Mù Cang Chải đưa 100% diện tích lúa lai vào gieo cấy. Không chỉ có vậy, hàng ngàn ha ruộng trước đây chỉ gieo cấy một vụ mùa, nay đã được đưa vào gieo cấy 2 vụ chắc ăn. Vùng thấp, bà con nông dân đã biết sản xuất tốt 3 vụ trong năm (2 vụ lúa, 1 vụ đông), nhiều nơi vụ đông cũng đã thành chính vụ.

Ngay vụ đông năm 2009 - 2010 này, toàn tỉnh đã đưa vào gieo trồng trên 10 ngàn ha cây vụ đông. Không dừng lại ở đó, nhiều huyện, thị còn tổ chức liên kết tốt "4 nhà" trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm cho nông dân.

Bằng những cách làm cụ thể đó, sản xuất nông nghiệp Yên Bái liên tục giành thắng lợi, năng suất lúa tăng 10,5% so với năm 2005, tổng sản lượng lương thực năm 2010 đạt 238 ngàn tấn, bình quân lương thực từ 277 kg năm 2005 lên 318 kg/người/năm. Ổn định diện tích cây lúa, 5 năm qua toàn tỉnh còn mở rộng thêm được 5 ngàn ha ngô ở vùng cao, hàng ngàn ha lạc, đậu tương ở Trạm Tấu, Mù Cang Chải, Lục Yên, Yên Bình, Văn Yên tạo giá trị khối lượng hàng hoá lớn.

Cùng với phát triển cây lúa, chăn nuôi gia súc, gia cầm cũng phát triển mạnh mẽ theo hướng công nghiệp và trang trại, tăng cả về quy mô, số lượng và chất lượng. Chưa bao giờ phong trào chăn nuôi lại phát triển mạnh như hiện nay, tổng đàn gia súc chính tăng bình quân 5 năm 4,33%, trong đó đàn trâu tăng 2,66%, đàn bò tăng 4,64%, đàn lợn tăng 4,7%, gia cầm tăng 5,34%, sản lượng thịt năm 2010 đạt 23.200 tấn, tăng 8.500 tấn so với năm 2005.

 Quan trọng hơn là Yên Bái đã bổ sung và thực hiện tốt một số chính sách khuyến khích phát triển chăn nuôi, như chăn nuôi bò bán công nghiệp, lợn, gà, vịt hàng hoá và thị trường. Nhờ vậy, đã hình thành hàng ngàn mô hình chăn nuôi trâu, bò với số lượng từ 20 con đến 400 con, 350 trang trại chăn nuôi lợn có quy mô trên 100 con trở lên.

Mô hình chăn nuôi 400 con trâu, bò của anh Nguyễn Hữu Tuyến, xã Châu Quế Hạ, huyện Văn Yên là một minh chứng rõ nhất. Trang trại chăn nuôi từ 100 đầu lợn trở lên thì xã nào, địa phương nào cũng có vài chục hộ. Trong chăn nuôi thủy sản cũng phát triển mạnh với tốc độ tăng trưởng đạt 17,62% /năm, sản lượng đạt trên 5.500 tấn, tăng 2 ngàn tấn so với năm 2005. Tất cả diện tích mặt nước đều được tận dụng nuôi trồng thuỷ sản, nhiều hộ gia đình còn đầu tư cả trăm triệu đồng để đào ao thả cá, nuôi tôm.

Vùng Mường Lò (Văn Chấn, Nghĩa Lộ) chăn nuôi cá ruộng đã và đang phát huy hiệu quả, ở Trấn Yên, Yên Bình phát triển nuôi cá lồng, đến nay đã có hàng ngàn lồng cá.

Đặc biệt, trong một vài năm trở lại đây, phong trào chăn nuôi thủy đặc sản có giá trị kinh tế cao phát triển khá mạnh, như mô hình nuôi cá tầm của Công ty Cá tầm Phương Bắc (Yên Bình), nuôi cá hồi của anh Huy (Mù Cang Chải), nuôi ba ba khu vực Ba Khe (Văn Chấn).

Với tốc độ chăn nuôi như hiện nay, chỉ một hai năm nữa Yên Bái sẽ cung cấp ra thị trường hàng ngàn tấn cá hồi, cá tầm và ba ba. Nhờ phát triển chăn nuôi mà nhiều hộ đã trở lên khá giả, có gia tài cả chục tỷ đồng, góp phần quan trọng xoá đói giảm nghèo trong nông nghiệp nông thôn.

Những kết quả mà sản xuất nông nghiệp đã đạt được là không thể phủ nhận được. Nhưng bên cạnh đó vẫn còn một số tồn tại, yếu kém cần được khắc phục. Trong 5 năm qua sản xuất có mức tăng trưởng khá, nhưng nhìn một cách toàn diện thì việc chuyển dịch cơ cấu giống cây trồng, vật nuôi vẫn còn chậm, chất lượng và hiệu quả còn thấp. Đặc biệt là cơ cấu giống lúa, lúa lai vẫn chiếm tỷ trọng lớn, diện tích gieo cấy lúa thuần, lúa chất lượng cao thấp, không tập trung.

Cơ sở hạ tầng đã được đầu tư cơ bản, song việc quy hoạch, nhất là quy hoạch vùng lúa hàng hoá 5 ngàn ha vẫn chưa cụ thể và hình thành rõ nét. Do đó vẫn mang tính chất nhỏ, chưa tạo ra khối lượng sản phẩm lớn để hình thành một thị trường hàng hoá năng động. Một cái yếu nữa là sản xuất vẫn chưa gắn kết với chế biến, dẫn đến một số sản phẩm làm ra tiêu thụ khó, giá rẻ. Trong chăn nuôi việc phòng chống dịch bệnh chưa tốt chất lượng nguồn giống không đảm bảo, chăn nuôi còn thiếu tính bền vững.

Từ những  thành tựu và những mặt còn hạn chế trong sản xuất nông nghiệp trong thời gian qua, bước vào kế hoạch 5 năm 2010 - 2015 với nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII coi trọng sản xuất hàng hóa, nông nghiệp Yên Bái trong thời gian tới sẽ đạt được những đỉnh cao mới.

Thanh Phúc