Cánh đồng lạc rộng hàng chục ha của làng Chang (xã Xuân Lai, huyện Yên Bình) xanh thẫm một màu, trải rộng đến sát mép nước hồ Thác Bà. Từng luống lạc thẳng tắp, xanh mỡ màng báo hiệu một vụ lạc bội thu. Tranh thủ tiết trời tạnh ráo, nhân dân trong xã tấp nập ra đồng thu hoạch lạc.

Hoà lẫn trong tiếng nói cười rôm rả là câu chuyện thời sự nhất được bà con bàn đến là giá cả và tình hình thu mua. Mấy hôm nay, trời đã có mưa nên việc thu hoạch trở nên dễ dàng hơn rất nhiều chỉ cần nhẹ tay nhổ là từng khóm lạc bật lên khỏi lòng đất. Lạc năm nay rất “sai” củ, nhổ lạc xong, từ người già đến con trẻ đều ngồi tách lạc ra khỏi rễ, phân chia thành từng loại, đổ vào bao chờ người đến thu mua. Trồng lạc đúng là “làm chơi, ăn thật”.

 Vừa bứt lạc ra khỏi gốc ông Hùng vừa cho biết: “Làm một tấn lạc, một tấn ngô dễ hơn một tấn lúa nhiều. Một vụ lạc trồng có 3 tháng lại không phải chăm bón nhiều trong khi lúa mất những 5 tháng lại phải tập trung chăm sóc. Với lạc, chỉ cần tháng 2 gieo xuống, cho một ít phân gio, tháng 4 vun gốc  là đợi tới vụ thu hoạch. Thế này là được mùa rồi. Vụ lạc này kiểu gì tôi cũng thu được 4 tạ”.

Ở ruộng bên cạnh, gia đình bà Nắm cũng khẩn trương thu hoạch. Ngừng tay nhổ, bà cho biết: “Vụ này trồng giống lạc mới, năng suất cao mà dễ bán hơn rất nhiều, ở đây ít ruộng lắm, có nhà không có ruộng, chỉ trông vào thu vụ lạc vụ ngô này bán đi lấy tiền đong thóc. Được cái đất cát pha rất hợp với lạc. Năm nào nước hồ lên cao là năm sau lạc tốt lắm vì có nhiều phù sa. Đầu mùa, vừa gieo xuống trời rét những 20 ngày, tưởng lạc không lên được vậy mà trời ấm lên lại xanh tốt và củ chắc mẩy”.

Vùng đất bán ngập ở Mỹ Gia (Yên Bình) được nhân dân tập trung trồng lạc.

Mấy năm nay, lạc trở thành loại hàng hóa rất được ưa chuộng, chỉ cần nông dân nhổ xong, giũ sạch đất là thương lái đến tận ruộng thu mua. Năm nay, lạc được bán với giá 9.000 - 10.000 đồng/kg, tuỳ loại. Bây giờ, công nghệ thông tin hiện đại đã len lỏi đến từng bản làng, người dân bán nông sản cũng dễ dàng hơn. Cứ thu được chừng một tạ, ông Hùng lại “alô” cho thương lái ra tận ruộng thu mua.

Cầm số tiền hơn một triệu đồng trên tay, ông cho biết: “Đã qua rồi cái thời người trồng lạc phải thu hoạch, phơi khô rồi mang ra chợ bán, người mua lại chê lạc non, lạc già, kỳ kèo bớt một thêm hai”.

Trời tắt nắng, lạc đã được cho vào bao, thương lái đến từng ruộng mua lạc cho nông dân, một tiểu thương cho biết: “Tháng 7 chúng tôi chỉ đi mua lạc của bà con các xã vùng hồ thôi. Đây là vùng trồng nhiều lạc nhất. Lạc ở đây chất lượng tốt nên được mang đi tiêu thụ khắp nơi, từ các xã vùng thấp, thành phố cho đến miền xuôi. Lạc ngon và đẹp nên hàng bán chạy, nhiều khi không đủ hàng để bán. Để mua được lạc của nông dân, chúng tôi phải hẹn trước, làm ăn phải giữ chữ tín. Vụ sau họ mới lại bán cho mình”.

Vụ xuân vừa qua, toàn huyện Yên Bình gieo trồng 411 ha lạc, tập trung chủ yếu ở các xã vùng hồ như: Cảm Nhân, Mỹ Gia, Mông Sơn, Xuân Lai với các giống MD7, L14 và giống lạc đỏ địa phương... Đất bán ngập hồ Thác Bà là nguồn tài nguyên quan trọng đối với các địa phương vùng ven, giúp nhân dân mở rộng diện tích đất canh tác.

Trong khi đó, phần lớn các xã này thuộc vùng đặc biệt khó khăn, nguyên nhân chính bởi thiếu đất canh tác. Do đó, việc khai thác tốt đất bán ngập hàng năm kết hợp với diện tích mặt nước hồ Thác Bà sẽ giải quyết được bài toán xóa đói giảm nghèo tại các địa phương này. Tuy nhiên, cũng như các loại nông sản khác, cây lạc hiện nay chủ yếu vẫn được canh tác theo phương thức manh mún và thu mua nhỏ lẻ. Do vậy, cần phải có quy hoạch và thu mua hợp lý để tránh cho người dân không bị ép giá.

 Hồng Khanh