Mấy tháng gần đây, nhiều hộ dân đã quay sang sản xuất chè vàng bán cho tư thương với giá cao hơn. Người sản xuất loại chè này có thể được hưởng lợi trước mắt vì họ bán với giá cao mà phẩm cấp lại thấp. Chưa biết họ mua chè để làm gì nhưng công nghệ sản xuất loại chè này đang phá vỡ cả tập quán trồng và chế biến chè từ trước đến nay, làm ảnh hưởng nặng nề đến uy tín chè Yên Bái. 

Vì lợi nhuận trước mắt mà một số người dân đang đổ xô sản xuất chè vàng theo “công nghệ” rất đơn giản vừa nhanh vừa không cần quan tâm đến chất lượng, đã tiêu thụ một lượng lớn nguyên liệu làm ảnh hưởng xấu đến nhiều doanh nghiệp chế biến, nhiều cơ sở làm ăn chân chính đứng trước nguy cơ phá sản vì “đói” nguyên liệu.

Đơn cử như huyện Trấn Yên, 160 lò quay tay thủ công sản xuất chè vàng chỉ trong hai tháng đã tiêu tốn trên 1 ngàn tấn nguyên liệu, bằng 13% tổng sản lượng chè trong 7 tháng. Hệ quả, 16 cơ sở sản xuất chè được cấp giấy chứng nhận kinh doanh thì có 1 cơ sở tạm ngừng hoạt động, 15 cơ sở sản xuất cầm chừng.

Ngoài việc “chảy máu” về nguyên liệu, chất lượng chè giảm sút thì nguy hại hơn cả là người dân đổ xô đi làm chè theo đơn đặt hàng từ “bên ngoài” mà không biết được họ mua nhằm mục đích gì? Nhiều người đặt câu hỏi không biết có một bàn tay bên ngoài đang hạ thấp uy tín vùng chè lớn của cả nước?

Đã có nhiều bài học về mua gom nông, lâm sản từ các thương lái bên ngoài nhưng xem ra vẫn chưa đủ để một số người làm chè thức tỉnh. Không nói đâu xa, bài học về cơn lốc chè vàng năm 2007 vẫn còn nguyên giá trị. Người dân đổ xô đi sản xuất chè vàng bán cho các thương lái, khi họ đột ngột dừng mua đã khiến không ít người phải vàng mặt vì chè vàng.

Việc xây dựng thương hiệu chè Yên Bái là cả một quá trình, nỗ lực của các cấp, các ngành trong nhiều năm qua, nếu loại chè trên vẫn được sản xuất thì khách hàng sẽ kinh sợ rồi tẩy chay chè Yên Bái. Do đó không thể vì cái lợi nhỏ trước mắt của một số người mà đánh mất uy tín, chất lượng của ngành chè nhiều năm xây đắp.

Việc cần làm là các ngành chức năng nên xem các tư thương mua chè này với mục đích gì? Xử lý nghiêm những kẻ tiếp tay cho việc sản xuất loại chè này, bởi theo quy luật khi vẫn có người mua thì vẫn còn người bán.

Từ sự cố sản xuất chè phi truyền thống kể trên mới thấy sự lỏng lẻo của các nhà quản lý trong sản xuất, kinh doanh chế biến chè, đó chính là yếu tố thuận lợi để tư thương đạt được mục đích. Qua đó, mới thấy nhiều hạn chế trong sản xuất, kinh doanh chè như: giá thu mua của các cơ sở chế biến thấp, không ổn định, không có sự liên kết giữa người trồng chè với các cơ sở chế biến, dẫn đến tình trạng tranh mua tranh bán.

Công tác quản lý Nhà nước trong sản xuất, kinh doanh chè còn thiếu đồng bộ, thiếu sự thống nhất giữa các cơ quan trong quản lý chất lượng sản xuất chè. Sự gắn kết giữa chính quyền địa phương và các cơ sở chế biến chè thiếu thống nhất trong quản lý vùng nguyên liệu để đảm bảo lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp và các hộ nông dân sản xuất nguyên liệu chè.

Để ngăn chặn việc sản xuất chè phi truyền thống chất lượng kém, hơn lúc nào hết chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng cần tuyên truyền cho người dân hiểu rõ những tác hại của việc sản xuất chè phi truyền thống, không nên chạy theo lợi nhuận trước mắt bởi đó là việc làm gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng, uy tín của chè Yên Bái, cùng với đó là ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Đã đến lúc ngành nông nghiệp cần xây dựng một quy trình sản xuất chè cho các hộ sản xuất thủ công, trước hết người nông dân phải cảnh giác những thủ đoạn gom hàng của tư thương. Nếu nông dân và doanh nghiệp vẫn làm ăn như hiện nay thì người làm chè xẽ làm giàu từ chè khó cho dù cây chè vẫn còn rất nhiều duyên nợ với người làm chè Yên Bái.

Văn Thông