Cây quế hiện có mặt ở 27 xã, thị trấn của huyện, trong đó trên 50% diện tích đến kỳ khai thác. Quế có chất lượng tốt nhất, diện tích nhiều nhất tập trung ở các xã thuộc khu vực hữu ngạn sông Hồng. Văn Yên đã trở thành vùng quế sản xuất hàng hóa có quy mô lớn, góp phần  giúp bà con xóa đói giảm nghèo và vươn lên làm giàu. Đặc biệt những năm gần đây, sau khi có chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm quế Văn Yên, thị trường quế ổn định, giá quế tăng từ 1,5-2 lần những năm trước.

Hàng năm cứ đến mùa thu hoạch, nhà nhà lại lên đồi bóc quế, phơi quế và bán ra thị trường khoảng từ 4.000 - 5.000 tấn vỏ quế khô các loại cùng nhiều sản phẩm đa dạng liên quan đến quế thu về cho địa phương hàng chục tỷ đồng.

Nói như bà Nguyễn Hồng Vân, Trưởng phòng kinh tế và Hạ tầng huyện Văn Yên thì quế đang là cây trồng chủ lực của huyện. Từ chỗ xoá đói giảm nghèo nay quế đang trở thành cây làm thay đổi diện mạo nhiều vùng quê. Gia đình ông Đặng Hồng Thanh ở xã Đại Sơn mỗi vụ quế cho thu hoạch vài chục triệu đồng, cho biết: “Từ quế, gia đình tôi có thu nhập ổn định, con cái được học hành, mua sắm được nhiều tiện nghi sinh hoạt đắt tiền”.

Bên cạnh việc ra đời của các nhà máy, các cơ sở chế biến tinh dầu quế, nông dân trồng quế có thể tận dụng mọi sản phẩm từ cây quế. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây giá sản phẩm tinh dầu quế trên thị trường tăng đột biến dẫn đến tình trạng nhiều cơ sở sản xuất tinh dầu quế theo phương pháp thủ công đẩy giá thu mua cành lá quế lên cao dẫn đến tình trạng các hộ dân vùng quế khai thác cành, lá quế một cách tràn lan bán hưởng lợi trước mắt mà không tính đến sự sinh trưởng và phát triển của cây quế lâu dài.

Nhiều hộ trồng quế thấy lợi ích trước mắt khai thác quế một cách ồ ạt, thậm chí khai thác trắng khi quế còn non, chặt tỉa cành gây tác động xấu đến sự sinh trưởng và phát triển của cây quế, làm giảm lượng tinh dầu của sản phẩm quế Văn Yên.

Để chấn chỉnh việc khai thác cành, lá quế không đúng kỹ thuật, UBND huyện Văn Yên đã yêu cầu các xã vùng quế phối hợp với các ngành liên quan tiến hành kiểm tra việc khai thác cành lá quế trên địa bàn, tuyên truyền hướng dẫn người dân trồng quế kỹ thuật chăm sóc và cắt tỉa khai thác cành lá quế cũng như tác hại lâu dài của việc khai thác tràn lan, không đúng kỹ thuật hiện nay. Đặc biệt, huyện không cấp phép thêm các nhà máy chế biến tinh dầu quế trên địa bàn và chủ trương mở rộng quy mô vùng quế, duy trì ổn định diện tích quế trong toàn địa bàn từ 15.000 - 20.000 ha.

Ông Lưu Hồng Minh, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: “Bên cạnh việc xây dựng Đề án bảo tồn nguồn giống quế, giống quế chất lượng tốt hàm lượng tinh dầu cao, ngành còn thực hiện bảo tồn 90 cây quế giống ở 3 xã và 14 ha quế có đường kính 30 cm và chiều cao từ 15 m trở lên ở 5 xã vùng quế là: Xuân Tầm, Đại Sơn, Viễn Sơn, Mỏ Vàng, Nà Hẩu nhằm bảo tồn nguồn giống và phục vụ nhu cầu tham quan, du lịch sinh thái”.

Để bảo vệ giữ vững thương hiệu quế Văn Yên, huyện  đã làm tờ trình đề nghị Cục Sở hữu trí tuệ chỉ dẫn địa lý quế Văn Yên ra nước ngoài. Đó sẽ là những điều kiện quan trọng để cây quế Văn Yên phát triển, góp phần nâng cao thu nhập cho người trồng quế.

 Văn Thông