Về phía các trường có học sinh bán trú, tất cả đều nhận thức được rằng, họ đang chịu trách nhiệm về tính mạng của hàng trăm, hàng nghìn học sinh nên ATVSTP trong bữa ăn của học sinh luôn là mối quan tâm hàng đầu. Bởi thế, các quy định an toàn về nguồn thực phẩm, an toàn trong chế biến, lưu mẫu thức ăn trong 24 giờ… luôn được tuân thủ triệt để.

Đặc biệt, đối với thịt, giò, chả, rau xanh, gạo ở các trường vùng thấp đều ký hợp đồng và cam kết trách nhiệm ATVSTP với nhà trường. Còn ở vùng cao, cá biệt cũng có những trường làm được như vậy, điển hình như Trường Phổ thông Dân tộc bán trú xã Trạm Tấu (huyện Trạm Tấu).

Ông Nguyễn Duy Tiến - Hiệu trưởng nhà trường cho biết, học sinh ở đây hầu hết là người Mông và trường có lợi thế chỉ cách thị xã Nghĩa Lộ chừng 20 cây số nên nguồn cung thực phẩm khá thuận lợi. Nhà trường thường bố trí cho các em ăn thịt lợn và thịt gà nhưng tuyệt đối không ăn gà đông lạnh. Thịt lợn được cắt khúc luộc qua, bỏ nước để hạn chế các chất có thể gây hậu quả không tốt cho sức khỏe. Nhà trường cũng vận động giáo viên, học sinh cố gắng tận dụng những khoảnh đất nhỏ quanh trường để trồng rau nên cũng tự túc được khoảng 10% nhu cầu.

Tuy nhiên, dù đã rất coi trọng công tác ATVSTP nhưng các trường học vẫn rất lo các yếu tố rủi ro như các loại nấm độc ký sinh trên rau xanh, hạt đậu, củ quả có thể gây ngộ độc cục bộ. Người trồng rau có thể chưa nắm được các loại thuốc bảo vệ thực vật có khả năng tồn dư lâu trong canh tác nên cũng dễ gây ngộ độc ở thể nhẹ. Còn đối với các trường hoàn toàn phụ thuộc vào thực phẩm mua ở chợ thì có lẽ phòng chống ngộ độc cho bữa ăn học sinh bán trú hoàn toàn phụ thuộc vào sự may rủi.

Cô giáo Nguyễn Thị Hòa-Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học và Trung học cơ sở Khao Mang (Mù Cang Chải) cho biết: “Các trường ở vùng cao vốn đã không có đất trồng rau mà khí hậu còn khắc nghiệt nên phải phụ thuộc vào rau chợ. Biết rau không rõ nguồn gốc rất dễ gây ngộ độc nhưng cũng chỉ biết quán triệt nhân viên khi nấu ăn cho các cháu phải ngâm rửa rau cẩn thận”.

Có lẽ giải pháp như cô Hòa nêu ra trong điều kiện này là tối ưu nhất. Nhưng điều đáng ngại là việc rửa rau sẽ cẩn thận được đến mức nào khi phải nấu cho mấy trăm suất ăn trong một bữa? Trong khi đó, việc lạm dụng thuốc bảo quản, thuốc bảo vệ thực vật trong trồng rau quả, nhất là các loại rau trái mùa đang là vấn đề khiến cả xã hội quan ngại.

Trước thực trạng đó, chúng ta cần quản lý chất lượng thực phẩm bằng một hệ thống chính sách đồng bộ, trước hết là các loại dễ gây ngộ độc như các loại rau, củ, quả. Người trồng rau hiện vẫn khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm, rau an toàn khó bán vì giá cao. Trong khi đó, nhà trường luôn sẵn sàng mua rau an toàn với giá cao và mua với khối lượng lớn, thường xuyên. Tỉnh có thể hình thành cơ chế giúp đỡ, khuyến khích người dân hình thành vùng chuyên canh rau an toàn để cung ứng cho trường học cũng như nơi có bếp ăn tập thể, nhà hàng.

Ở vùng cao có thể bố trí đất cho các trường hoặc cơ sở tự sản xuất rau quả an toàn; có thể xây dựng cơ chế khuyến khích, đãi ngộ tư nhân ở vùng cao chuyên canh rau quả cung ứng cho các trường bán trú...

Hoàng Nhâm