Định kỳ sau buổi giao ban vào chiều ngày 30 hàng tháng, bà Phượng cũng như 5 cộng tác viên dân số khác lại đi từng nhà tuyên truyền tư vấn và cấp phát tận tay các dụng cụ tránh thai cho trên 500 chị em.

Ninh Thuận tuy chưa phải là thôn có số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nhiều nhất xã thế nhưng để đi hết được 116 hộ chỉ với chiếc xã đạp cọc cạch và cuốc bộ là chủ yếu thì quả thật bà Phượng là người rất trách nhiệm với công việc. Gần 20 năm gắn bó với công việc này chỉ với 50 nghìn đồng trợ cấp hàng tháng, vất vả, khó khăn là vậy nhưng bà vẫn nhiệt tình, tận tuỵ. ­

Đầu thập niên 90, Nga Quán là một trong những địa phương yếu về công tác dân số của huyện Trấn Yên. Tình trạng sinh con thứ 3 thứ 4, thậm chí là thứ 7 thứ 8 không phải là hiếm. Cuộc sống của người dân vẫn mãi không thể thoát ra khỏi cái vòng luẩn cuẩn của sự đông con và nghèo đói, nghèo đói và đông con.

13 năm liên tục Nga Quán không có người sinh con thứ 3. Thành công này là quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền địa phương với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị ở cơ sở từ xã đến từng thôn, đội sản xuất, hoạt động tổ nhóm của các đoàn thể quần chúng. Trong đó, mô hình câu lạc bộ nam trung niên  không sinh con thứ ba của Hội Nông dân, câu lạc bộ không sinh con thứ 3 của Hội Phụ nữ, đặc biệt sự mạnh dạn đổi mới trong nội dung và hình thức hoạt động của các câu lạc bộ như CLB tiền hôn nhân, CLB gia đình trẻ không sinh con thứ 3 do Đoàn thanh niên xã tổ chức đã thu hút được đông đảo các đối tượng trong và ngoài CLB tham gia sinh hoạt. Qua đó tạo sự chuyển biến rõ rệt trong nhận thức của người dân về chính sách dân số của Đảng và nhà nước; ý nghĩa của công tác KHHGĐ.

Ông Phạm Ngọc Long, Phó chủ tịch UBND xã - người đã từng làm Bí thư Đoàn xã Nga Quán, Chủ nhiệm CLB gia đình trẻ không sinh con thứ ba và CLB tiền hôn nhân cho biết, mặc dù đến nay CLB gia đình trẻ không sinh con thứ 3 không còn hoạt động, song các thành viên trong CLB đều duy trì và thực hiện đúng mục đích mà CLB đã đề ra. Trong đó,7/40 thành viên của CLB vẫn thực hiện đúng cam kết chỉ sinh một con.

Nỗ lực của đội ngũ cán bộ và công tác viên dân số cùng nhiều biện pháp đồng bộ trong tuyên truyền, vận động thực hiện và những cách làm năng động, sáng tạo đã đưa Nga Quán từ một địa phương có tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên và sinh con thứ ba thuộc diện cao của huyện trở thành một điển hình trong công tác dân số KHHGĐ của huyện Trấn Yên và của tỉnh Yên Bái trong nhiều năm. Trong đó, tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên duy trì ổn định ở mức 0,6 – 0,9%/ năm. Có tới gần 70% chị em trong độ tuổi sinh đẻ tự nguyện áp dụng 1 trong 4 biện pháp KHHGĐ.

Tuy nhiên, việc hiểu chưa đúng về Pháp lệnh Dân số cộng với sự gia tăng tình trạng sinh con thứ 3 ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước cũng như một số địa phương trong tỉnh đã tác động, ảnh hưởng đến nhân thức của người dân. Chỉ với 1 trường hợp sinh con thứ 3 năm 2007, thành quả công tác dân số Nga Quán với 13 năm liên tục không có người sinh con thứ 3 (từ 1993 – 2006) đã bị phá vỡ, đặt công tác dân số-KHHGĐ của địa phương trước những thách thức mới.

Mong muốn của đội ngũ lãnh đạo và cán bộ chuyên trách Dân số cơ sở cũng đang là những tồn tại hạn chế đối với công tác dân số- KHHGĐ của cả nước, cần có giải pháp tháo gỡ để duy trì và giữ vững thành quả công tác Dân số – KHHGĐ mà chúng ta đã làm được trong rất nhiều năm qua.

Minh Thuý