Xà Hồ cũng như bao xã vùng cao khác, từ những năm 1991-1992 trở về trước, trên các ngọn núi buốt giá của mảnh đất này đã từng mọc lên hàng trăm ha cây anh túc, có tới hàng trăm người nghiện hút thuốc phiện. Nhưng, khi có chủ trương chính của Đảng, Nhà nước về việc thực hiện “ba bỏ” và xoá bỏ hoàn toàn diện tích cây thuốc phiện trên toàn quốc, Xà Hồ đã có nhiều biện pháp tích cực tuyên truyền sâu rộng về công tác bỏ trồng, bỏ hút thuốc phiện đến 9 thôn, bản trong toàn xã; chú trọng hướng dẫn nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, thâm canh tăng vụ. Bằng cách làm này Xà Hồ đã vận động được nhân dân dần xoá bỏ diện tích trồng cây thuốc phiện từ hàng trăm ha những năm 1990 – 1991 đến nay gần như không còn. Năm 2007, toàn xã phát hiện và triệt phá hơn 2.000 m2 và trong 8 tháng đầu năm xã chưa phát hiện vụ tái trồng nào. 

Gặp chúng tôi, ông Chớ A Páo - Chủ tịch UBND xã cho biết: “Muốn làm được tốt công tác cai nghiện thì trước hết phải có biện pháp ngăn chặn triệt để việc tái trồng, sau đó mới tập trung thực hiện tốt được việc cai nghiện cho nhân dân. Ở Xà Hồ, cấp uỷ với chính quyền và các ban ngành, đoàn thể đã họp bàn biện pháp chống tái trồng cây thuốc phiện và thành lập Ban chỉ đạo 138 gồm 10 tổ phụ trách 10 điểm nóng, kiên quyết không để việc tái trồng diễn ra bất cứ khu vực nào. Người dân nào lén lút tái trồng cây thuốc phiện mà bị phát hiện đều bị đưa ra xử phạt nghiêm khắc theo luật pháp,  đồng thời tổ chức tốt các lớp cai nghiện tại cộng đồng. Sau cai, xã bàn giao cho cộng đồng khu dân cư, nơi đối tượng cư trú để quản lý giám sát. Người có trách nhiệm cao trong việc này là trưởng thôn, công an viên và đoàn thanh niên.

Hàng năm, xã đều tổ chức cai nghiện tại cộng đồng. Các đối tượng nghiện nặng được tổ chức cai theo cụm xã đồng thời xã phối hợp với Công an huyện đưa đi cai tại Trung tâm Cai nghiện tỉnh”. Đến nay, số người nghiện ở Xà Hồ đã giảm hẳn. Vừa qua, xã tiếp tục phối hợp với 4 xã thuộc cụm xã phía bắc huyện Trạm Tấu tổ chức mở lớp cai nghiện ngay tại xã cho 84 đối tượng, trong đó Xà Hồ đã vận động được toàn bộ 45 đối tượng còn lại đi cai. Sau cai cho đến nay, chưa phát hiện ra đối tượng nào tái nghiện. Số đối tượng đã được đi cai trở về rất tích cực cùng vợ con tham gia lao động sản xuất, điển hình như Hờ A Lử, Hờ A Thái ở bản Trống Khua; Thào A Sùng, Thào A Dê ở Suối Giao; Hờ A Lồng thôn Háng Xê…

Được anh Hờ A Xu - Trưởng thôn Đầu Cầu dẫn đường, chúng tôi đã tìm đến nhà ông Hờ A Thào 50 tuổi, là một trong các đối tượng được đưa đi cai nghiện tại cộng đồng trong năm 2007. Khi gặp chúng tôi, ông Thào phấn khởi tâm sự: “Trong thời gian còn nghiện, tôi thấy lúc nào cũng có cảm giác mệt mỏi, không muốn làm bất cứ việc gì. Nhưng từ lúc đã đi cai trở về, tôi thấy mình khoẻ hẳn, trong người lúc nào cũng nhẹ nhõm. Nay tôi rất thích lao động, như các anh thấy đấy, tôi vừa đi chăn trâu về…”. Còn ông Hờ A Chua, 40 tuổi cũng ở thôn Đầu Cầu cảm động cho biết: “Do trước đây mình không làm chủ được bản thân nên đã bị lôi cuốn vào con đường nghiện ngập, dẫn đến nhà cửa tan hoang. Nay, nhờ có chính quyền xã tạo điều kiện giúp đỡ mình đã bỏ được thuốc, lấy lại sức khoẻ. Mình rất biết ơn Đảng, chính quyền xã và hứa sẽ làm lại cuộc sống.   

Bằng những biện pháp cứng rắn, phù hợp, công tác chống tái trồng cây thuốc phiện ở vùng cao cũng như việc cai nghiện ở Xà Hồ đã đạt được những kết quả đáng mừng. Đây sẽ là tiền đề để huyện Trạm Tấu nói chung và xã Xà Hồ nói riêng thực hiện hiệu quả công tác cai nghiện tại cộng đồng trong những năm tiếp theo.

 Đức Hồng