Mỗi khi nhắc đến giáo dục, chúng ta thường nghĩ đến một môi trường mà ở đó trẻ nhận được mọi sự ưu tiên, quan tâm chăm sóc. Chắc chắn sẽ ít ai nghĩ rằng hiện nay còn có không ít trường bán trú ở vùng cao, học sinh không có chỗ ở, phải lo từng giọt nước cho từng bữa ăn; các thầy cô giáo phải đi bộ hàng cây số mới làm xong việc tắm giặt hàng ngày. Ngôi trường mà chúng tôi muốn nói đến ở đây đó là Trường THCS xã Lao Chải của huyện Mù Cang Chải.

Lao Chải là một xã vùng cao thuộc huyện Mù Cang Chải với 6196 nhân khẩu, là xã đông dân thứ hai của huyện, có địa hình trải rộng phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, đặc biệt là vào mùa mưa. Hiện nay, trên địa bàn xã có một trường mầm non, hai trường tiểu học và một trường THCS. Trường THCS Lao Chải là trường bán trú dân nuôi.

Năm học 2009 - 2010, toàn trường có 219 học sinh với 168 học sinh bán trú. Kế hoạch phát triển của trường đến năm học 2010 -2011 có 263 học sinh, trong đó 212 học sinh bán trú; năm học 2011 - 2012 là 321 học sinh, trong đó 256 học sinh bán trú. Thế nhưng hiện nay nhà trường chưa có một phòng ở bán trú nào cho các em học sinh. Toàn bộ số học sinh bán trú phải ở chen chúc nhau nơi cuối các lớp học và ngủ trên những chiếc giường được làm tạm bằng tre nứa. Điều đáng nói là hiện nay thầy và trò nhà trường không có nước sạch phục vụ cho việc sinh hoạt hàng ngày.

Học sinh bán trú Trường THCS Lao Chải phải đi bộ hàng  cây số để lấy nước phục vụ sinh hoạt.

Mù Cang Chải với hai mùa mưa, nắng rõ rệt, mùa khô hàng năm kéo dài vào khoảng từ tháng 11 năm trước đến đầu tháng 5 năm sau. Hiện nay đang là vào giữa mùa khô, nhà trường được xây dựng trên một ngọn đồi cao, khan hiếm nguồn nước sạch. Vào mùa mưa, khi nguồn nước dồi dào thì trường có thể xin nguồn nước của nhà dân để tích trữ vào buổi tối, nhưng mùa khô đến thì dù có chờ nước cả đêm cũng chỉ được mấy thùng, vì vậy các em học đến sinh của trường hàng ngày phải dậy từ 5 giờ sáng để lo tìm nước cho bữa ăn sáng và các thầy cô giáo phải tranh thủ thời gian đi bộ tới hơn một cây số để giặt giũ.

Do điều kiện quá khó khăn, nhà trường cũng muốn giảm bớt số học sinh ở bán trú nhưng đó là điều không thể vì hầu hết các em học sinh đều ở rải rác các bản trong toàn xã, khoảng cách giữa nhà tới trường quá xa. Nhà trường cũng đã nhiều lần cùng chính quyền địa phương khảo sát lo tìm nguồn nước nhưng chỉ tìm được một nguồn nước có thể đưa vào sử dụng lại ở cách trường quá xa, cộng với địa hình phức tạp, việc đưa nguồn nước đó về trường là không thể thực hiện nếu chỉ dựa vào sức của nhà trường và chính quyền địa phương. Thấy điều kiện sống và học tập cực khổ của con em mình, nhiều bậc phụ huynh không muốn cho con em đi học, do vậy công tác vận động học sinh ra lớp và đi học của các thầy cô giáo ở đây gặp rất nhiều khó khăn.

Hiện nay, giáo dục nước ta đang đặt tiêu chí chất lượng lên hàng đầu với mục đích nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho đất nước. Nhưng đối với một cơ sở giáo dục, nhất là cơ sở giáo dục vùng cao còn muôn vàn khó khăn như ở vùng cao Yên Bái và khi mà thầy và trò các trường và phân hiệu thôn, bản vẫn còn từng ngày phải vật lộn với việc duy trì cuộc sống thì chất lượng giáo dục ở đó sẽ ra sao, nếu như không nhận được sự quan tâm hỗ trợ của các cấp, các ngành và toàn xã hội?

Lê Xuân Hiện - (Trường THCS Lao Chải, huyện Mù Cang Chải)