Là giáo viên dạy môn Văn của Trường THCS Yên Thịnh (thành phố Yên Bái), bà Nguyệt Minh nghỉ hưu năm 1994 và thanh bạch với một thú vui đọc và sưu tầm sách. Nhờ vậy mà tủ sách của bà cứ đầy theo năm tháng. Năm 2009, lượng sách bà tích lũy được đã kha khá, bà bắt đầu mang sách ra "bày" và trưng biển mời mọi người tới đọc miễn phí. Để đọc trong gia đình thì năm, bảy trăm quyển sách bà sưu tầm được là đáng kể, nhưng bày ra phòng đọc lại thiếu rất nhiều.

Đúng lúc đó, có người ở huyện Trấn Yên thanh lý một phòng cho thuê truyện, bà bỏ ra gần 13 triệu đồng để đưa mấy chục bộ sách và những chiếc giá sách gỗ về nhà mình. Hàng tháng, bà trích một phần nhỏ lương hưu của 2 vợ chồng để mua sách, mỗi lần có việc ngược xuôi, bà lại bỏ ra 5 trăm, 1 triệu đồng mua sách bổ sung cho phòng đọc. Riêng bộ 6 quyển Văn học Việt Nam bà đã phải bỏ ra 2,8 triệu đồng mới mua được.

Chắc không ít người nghĩ bà già 65 tuổi "lẩm cẩm" nhưng đó lại là việc làm thật ý nghĩa của bà Nguyệt Minh. Bà Minh tâm sự: "Tôi không yên lòng khi thấy các cháu đá bóng dưới đường rất nguy hiểm, rồi có những cháu mê mải trong quán điện tử suốt ngày vô bổ. Tôi mở ra phòng đọc này mong các cháu vào đọc để có hoạt động tốt trong những ngày hè. Và đây là hình thức “bố thí pháp” tôi học được trong kinh Phật, làm thế giúp tôi có thể tu tại gia". Tâm sự của bà cũng như để giải thích tại sao trong cái cơ chế thị trường, làm cái gì cũng phải tính lợi nhuận, vậy mà bà Nguyệt Minh lại đi kiếm sách về cho mọi người đọc miễn phí.

Tháng 10/2009, Giấy chứng nhận hoạt động thư viện số 01/GCN-TV cũng được Phòng Văn hóa - Thể thao thành phố cấp, là thủ tục pháp lý để phòng đọc miễn phí này hoạt động. Hiện mỗi ngày phòng đọc của bà thu hút 5 - 7 cháu, có hôm tới vài chục cháu đến. Hai dãy ghế ngồi dưới chiếc quạt trần đã có lần không đủ chỗ cho các cô cậu thích đọc sách. Không chỉ phục vụ nước uống, bà Nguyệt Minh còn dành thời gian để tìm hiểu cách sắp xếp thư viện, hướng dẫn các cháu ngăn nắp và có khi bà phải gần gũi giải thích cho những bạn đọc nhí điều chưa chưa hiểu. Những giá sách của phòng đọc miễn phí đã đầy hơn khoảng 6.000 cuốn sách các loại. Ngoài hàng chục bộ truyện tranh cho thiếu nhi, ở đây đã có những ngăn sắp xếp theo từng lĩnh vực như sách khoa học, pháp luật, văn học, sách về nghi lễ truyền thống... để người đến đây dễ dàng tìm đọc.

Cô bé Bùi Thu Thảo ở tận đường Quang Trung đạp xe đến trả bà 12 cuốn truyện tranh cho biết: “Cháu biết phòng đọc này là do bạn cháu rủ tới đọc. Ở đây bà có những sách truyện cháu thích nên cứ khi nào có thời gian cháu lại cùng bạn đến đây đọc hoặc mượn sách về nhà”.

Người trẻ, người già lui tới phòng đọc đều hơn, không ít người đến đọc xong còn mượn sách của bà, có người đề nghị bà nên thu phí người mượn sách về nhà. Bà Nguyệt Minh cũng may mắn nhận được sự ủng hộ của một số người tặng lại một những sách báo cũ, có nơi cho cái bàn cái ghế bổ sung cơ sở vật chất của phòng đọc. Một số cháu đến đây mang theo sách cũ của mình đến quyên góp để các bạn khác cùng được đọc. Chị Phạm Thị Vân ở số nhà 41 Ngô Gia Tự nhận xét rằng: “Tôi thấy mở được phòng đọc miễn phí như bà Nguyệt Minh thật tốt quá, nhất là để phục vụ các cháu thiếu nhi. Ở đây chỉ toàn đường phố, xe cộ, các cháu muốn có chỗ vui chơi cũng không có, đến đây đọc sách chắc sẽ bổ ích hơn”.

Thời gian chưa đủ dài để có nhiều độc giả biết về phòng đọc miễn phí của bà Minh, song những gì đang diễn ra ở phòng đọc này thì đây là một mô hình có thể nhân rộng. Trước mắt, các bậc phụ huynh sẽ yên tâm hơn khi biết con, em mình đến số 18, đường Ngô Gia Tự để đọc sách, để có thêm những kiến thức bổ ích trong kỳ nghỉ hè này.

Minh Quang