Trên tinh thần đó, Huyện uỷ, HĐND, UBND huyện Trấn Yên đã xác định được tầm quan trọng của Chiến lược dân số - kế hoạch hoá gia đình (DS-KHHGĐ) là một mục tiêu tổng quát của Đề án thực hiện gia đình ít con, thực hiện mục tiêu giảm sinh để ổn định quy mô dân số ở mức hợp lý, từng bước nâng cao chất lượng dân số, phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa hiện đại hóa của huyện.

Trên cơ sở hệ thống giải pháp xác định cụ thể cho từng giai đoạn, Huyện uỷ, UBND huyện Trấn Yên đã xây dựng kế hoạch hoạt động, giao chỉ tiêu kế hoạch chương trình dân số cho cơ sở ngay từ đầu năm, các đợt chiến dịch..., đồng thời có quy định về chính sách DS-KHHGĐ theo từng giai đoạn, tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức thực hiện có hiệu quả. Ban chỉ đạo công tác dân số ở cả cấp huyện, xã, được thành lập để chỉ đạo, tổ chức phối hợp thực hiện.

Tại các xã, thị trấn hàng năm đều có nghị quyết của Đảng bộ, HĐND đối với công tác dân số, lấy việc hoàn thành chỉ tiêu DS-KHHGĐ làm một trong những tiêu chuẩn bình xét thi đua cuối năm, mức hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên trong đơn vị, địa phương chỉ đạo đến các chi bộ, thôn bản cơ sở. Đội ngũ cán bộ chuyên trách dân số xã, thị trấn có trách nhiệm tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền cơ sở xây dựng kế hoạch hoạt động của chương trình tháng, quý, năm; phối hợp với các ban ngành tại xã tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện chính sách dân số; xây dựng gia đình ít con, khoẻ mạnh, no ấm, bình đẳng, tiến bộ, thực hiện KHHGĐ; duy trì và nhân rộng mô hình thôn, bản không có người sinh con thứ 3 trở lên, giảm mức sinh hàng năm...

Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức và hành động của toàn thể nhân dân về công tác DS-KHHGĐ, đặc biệt là nhận thức của người dân ở các xã vùng cao, vùng sâu, vùng dân tộc ít người đã có những chuyển biến rõ nét về lợi ích của việc thực hiện KHHGĐ...

Hệ thống tổ chức DS-KHHGĐ từ huyện tới cơ sở được củng cố kiện toàn. Tại các xã, thị trấn đã thành lập ban DS-KHHGĐ do đồng chí chủ tịch, hoặc phó chủ tịch UBND xã làm trưởng ban, các ban, ngành, đoàn thể trong xã là thành viên. Mỗi xã có 1 cán bộ chuyên trách, mỗi thôn, bản có ít nhất một cộng tác viên... Toàn huyện tính đến hết năm 2008 có 271 cộng tác viên và 22 cán bộ chuyên trách. Từ tháng 7/2009 thực hiện Công văn 885/ UBND – VX đã tiến hành lồng ghép cộng tác viên dân số và y tế thôn, bản.

Toàn huyện có 231 thôn, bản đến nay số nhân viên y tế, dân số thôn bản đã lồng ghép là 231 người. Trạm y tế các xã, thị trấn được đầu tư nâng cấp đủ điều kiện thực hiện dịch vụ KHHGĐ, ngoài ra còn được sự hỗ trợ tăng cường của Bệnh viện Đa khoa huyện và Khoa Chăm sóc sức khoẻ sinh sản (CSSKSS) của Trung tâm Y tế tới tận các xã đáp ứng kịp thời, đầy đủ, an toàn dịch vụ KHHGĐ... Góp phần hoàn thành và đạt kết quả cao việc thực hiện Chiến lược dân số giai đoạn 2001 - 2010 tại Trấn Yên phải kể đến sự chuyển đổi mạnh mẽ về nhận thức và hành vi của lãnh đạo các cấp và đông đảo người dân: tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên của huyện giảm từ 1,1% năm 2005 xuống còn dưới 1% năm 2010, tỷ lệ người sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại mỗi năm tăng từ 1,5 đến 2%/ năm.

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác DS-KHHGĐ huyện Trấn Yên cũng đang còn một số khó khăn như tổng tỷ suất sinh, tỷ suất sinh thô, tỷ lệ người sinh con thứ 3 trở lên đã giảm song kết quả đạt được chưa ổn định và bền vững, không đồng đều giữa các xã. Tình trạng sinh con thứ 3 trở lên vẫn diễn ra ở một số địa phương, đặc biệt là các xã vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn vẫn còn tình trạng cán bộ đảng viên, công chức, viên chức sinh con thứ 3 trở lên. Công tác tuyên truyền giáo dục còn hạn chế về nội dung và hình thức...

Nguyên nhân là do sự thay đổi về địa giới hành chính, số xã chuyển đi là các xã vùng thấp, số cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ ít, số xã còn lại thì dân số lại đông, tỷ lệ số cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ cao; trình độ của cán bộ làm công tác dân số từ huyện đến cơ sở còn nhiều bất cập cả về chuyên môn và năng lực quản lý do đội ngũ nhân viên y tế và dân số thôn bản chưa được tập huấn nhiều về công tác dân số...

Để chiến lược DS-KHHGĐ giai đoạn tiếp theo đạt được kết quả cao, theo chị Nguyễn Thị Hương – Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Trấn Yên thì cấp ủy Đảng, chính quyền cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo thông qua việc ban hành các chỉ thị, nghị quyết, chương trình, kế hoạch hoạt động cụ thể để triển khai thực hiện công tác DS-KHHGĐ; tổ chức kiểm tra, giám sát, đánh giá thường xuyên kết quả các hoạt động của chương trình DS-KHHGĐ; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động tạo sự chuyển đổi hành vi bền vững về DS-KHHGĐ ở các nhóm đối tượng nhất là nam giới; tăng cường công tác truyền thông đến đồng bào các dân tộc ở vùng cao, đặc biệt khó khăn về CSSKSS-KHHGĐ; mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ KHHGĐ và CSSKSS; chú trọng đào tạo bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ những người làm công tác dân số; xã hội hóa công tác DS-KHHGĐ và nâng cao dân trí, tăng cường bình đẳng giới.

An Nguyên