Trong rất nhiều vụ án tồn đọng tại Chi cục THA huyện Văn Chấn hiện có tới 12 vụ việc không xác định được địa chỉ nên không có điều kiện thi hành. Điển hình như vụ việc tại Bản án số 16 của Tòa án nhân dân tỉnh Yên Bái, xét xử ngày 16/3/1999 đối với Hoàng Văn Minh, tạm trú tại xã Tú Lệ về tội chiếm đoạt trái phép chất ma túy. Nguyên quán của Minh được ghi là xã Long Quang, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Minh phải chấp hành án phạt 15 năm tù và 20 triệu đồng.

Theo nhiều nguồn tin, Minh đã hết thời gian cải tạo nhưng không biết nơi ở của Minh hiện tại ở đâu. Cơ quan THA Văn Chấn đã cử cán bộ đến xã Tú Lệ theo địa chỉ tạm trú trước đây thì được trả lời không thấy Minh quay về. Cơ quan THA tiếp tục gửi văn bản xác minh đối tượng về huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La thì được trả lời không có xã nào là xã Long Quang. Bản án này buộc cơ quan THA Văn Chấn phải xếp vào diện án tồn đọng vĩnh viễn.

Văn Chấn có địa bàn rộng trong khi cơ quan THA cấp huyện chỉ có 11 cán bộ biên chế, 2 cán bộ hợp đồng, trong đó có 5 chấp hành viên, 1 thẩm tra viên, 2 thư ký… Nhiều xã như Tú Lệ, An Lương, Bình Thuận, nếu chấp hành viên cả đi lẫn về đều trên 100 km. Nhiều chuyến công tác không đạt kết quả bởi đối tượng THA đa phần là hộ nghèo và cận nghèo  không có điều kiện THA.

Mới đây là vụ án đã qua xét xử sơ thẩm và phúc thẩm việc tranh chấp đất đai giữa gia đình ông Ngô Văn Trọng trú tại thôn 4, xã Tân Thịnh và gia đình ông Hà Văn Quảng, trú tại thôn 5 cùng xã. Vụ việc được tòa án 2 cấp xét xử từ năm 2010 và yêu cầu ông Quảng phải trả cho ông Trọng 8,4m2 đất. Vừa qua, cơ quan THA đã tiến hành kiểm tra thực địa toàn bộ diện tích đất của 2 gia đình để giải quyết, với sự tham gia của chính quyền địa phương và cán bộ địa chính xã.

Theo ông Trọng, gia đình ông mua lô đất này một bên giáp đất của ông Lò Văn Long, một bên giáp với ngõ đi của nhà ông Quảng, có chiều dài mặt đường theo quốc lộ 37 là 8 mét, tổng diện tích 200m2. Qua kiểm tra thực tế, diện tích đất mặt đường của ông Trọng hiện chỉ còn lại 6,8 m (thiếu 1,2 m), do đó, ông Trọng không đồng ý, vì diện tích đất tranh chấp trên thực tế không đúng như quyết định của các bản án đã tuyên. Bởi vậy cơ quan THA huyện Văn Chấn tiếp tục kháng nghị lên Tòa án Tối cao tiếp tục xem xét giải quyết.

Ông Trần Huy Khôi, Phó chi cục THA huyện Văn Chấn cho biết: "án tồn từ trước năm 2011 và chuyển sang năm 2012 lên tới 294 việc. Cộng cả 6 tháng năm 2012, lượng án phải thi hành lên tới 578 việc, số tiền trên 3 tỷ đồng. Trong đó: án có điều kiện thi hành 331 việc, tương đương với số tiền 606 triệu đồng, án không có điều kiện thi hành 247 việc với số tiền trên 2,4 tỷ đồng. Trong 6 tháng đầu năm, cơ quan THA huyện đã thi hành xong 297 việc với số tiền trên 446 triệu đồng. Một số địa phương có tỷ lệ án tồn đọng lớn là: Hạnh Sơn, Phúc Sơn, Sơn Thịnh, Tú Lệ… Trong số án tồn đọng phải thi hành trên 2,4 tỷ đồng thì có tới trên 1,5 tỷ đồng là án liên quan đến ma túy. Một số án do làm ăn thua lỗ dẫn tới tình trạng vay nợ, nhưng người phải THA lại không có tài sản, nhiều đối tượng thấy cán bộ THA đến là lẩn trốn… đây là khó khăn trở ngại lớn nhất của Văn Chấn cần sớm có biện pháp tháo gỡ giải quyết…".

Thực tế, công tác giải quyết án đảm bảo quyền lợi hợp pháp của Nhà nước, tổ chức xã hội cũng như của công dân đối với các cơ quan THA hiện nay mất rất nhiều công sức bởi ý thức chấp hành pháp luật của người phải THA chưa cao, nhất là các huyện miền núi, nơi có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống.

Với phương châm "Giáo dục, thuyết phục" là chính, ngành THA đã có nhiều biện pháp với những trường hợp có điều kiện nhưng chây ỳ không chịu THA. Việc giải quyết án tồn đọng hiện nay, cơ quan THA dân sự cần hơn nữa sự phối hợp của các cơ quan khối nội chính và chính quyền địa phương, để mọi người tự giác tuân thủ pháp luật, hạn chế thấp nhất những sai phạm không đáng có như hiện nay.

Thạch Phong