Theo báo cáo của Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS/KHHGĐ) tỉnh, hiện tỷ suất sinh thô toàn tỉnh đã giảm từ 20,36%o (năm 2006) xuống 19,5%o (năm 2011), dự kiến năm 2012 là 18,9%o.

Tổng tỷ suất sinh (TFR) giảm từ 2,45 con (năm 2006) xuống 2,31 con (năm 2011), dự kiến năm 2012 là 2,27 con; tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên (năm 2006) là 11,2% giảm xuống 9,3% (năm 2011), dự kiến năm 2012 là 9,1%. Chất lượng dân số từng bước được cải thiện: thu nhập bình quân đầu người tăng hàng năm, tuổi thọ trung bình người dân đạt 72 tuổi.

Một số chỉ tiêu về sức khoẻ bà mẹ, trẻ em có chuyển biến rõ nét: tỷ lệ trẻ em dưới 1 tuổi bị chết giảm từ 28%o (năm 2005) xuống 20%o (năm 2010); tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng giảm từ 27,0% (năm 2005) xuống 21,95% (năm 2010); tỷ suất người mẹ bị chết/100.000 trẻ sinh ra sống giảm từ 74 người (năm 2005) xuống 70 người (năm 2010)…

Cùng với những kết quả đã đạt được, trong giai đoạn hiện nay, công tác DS/KHHGĐ của tỉnh đang phải đối mặt với không ít những nguy cơ và thách thức, đó là: quy mô dân số lớn, kết quả giảm sinh chưa thực sự vững chắc, áp lực tăng sinh cao, chỉ số phát triển con người (HDI) thấp… Hiện tại, Yên Bái vẫn đang là một trong 20 tỉnh có mức sinh cao nhất trong cả nước. Tỷ số giới tính khi sinh (nam/100 nữ) có xu hướng tăng nhanh.

Truyền thông DS/KHHGĐ tại xã Thượng Bằng La (huyện văn Chấn)

Năm 2011, tỷ số giới tính khi sinh của Yên Bái là 110,9 nam/100 nữ, là tỉnh nằm trong tốp 43 tỉnh, thành phố trong cả nước có tỷ số giới tính khi sinh cao nhất. Theo dự báo của ngành dân số, với đà chênh lệch tỷ số giới tính khi sinh như trên thì trong tương lai, cơ cấu dân số của tỉnh có thể sẽ bị biến đổi. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ làm nảy sinh thêm các vấn đề về an sinh xã hội, gia tăng mâu thuẫn trong việc tìm kiếm bạn đời, mất cân bằng trong đời sống tâm - sinh lý giới tính, gia tăng nạn buôn bán phụ nữ, trẻ em gái, mại dâm, bạo lực gia đình…

Mặc dù khó khăn là vậy nhưng dân số Yên Bái lại đang bước vào thời kỳ “cơ cấu dân số vàng”-  tức số người trong độ tuổi lao động cao gấp đôi số người trong độ tuổi phụ thuộc, và đây chính là một trong những thuận lợi rất lớn. Việc tận dụng được nguồn nhân lực dồi dào sẽ góp phần  tích cực vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và tạo điều kiện để các địa phương trong tỉnh thực hiện tốt các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội…

Từ những cơ hội và thách thức, hiện thời, ngành dân số tỉnh đang tích cực triển khai các giải pháp đồng bộ cho công tác DS/KHHGĐ. Đó là: tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước của các cấp chính quyền đối với công tác DS/KHHGĐ; kiện toàn bộ máy làm công tác DS/KHHGĐ từ tỉnh đến cơ sở; bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, cộng tác viên dân số; triển khai có hiệu quả các hoạt động truyền thông giáo dục chuyển đổi hành vi, bình đẳng giới với nội dung, hình thức và cách tiếp cận phù hợp với từng vùng, từng nhóm đối tượng; nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản - KHHGĐ

Bên cạnh đó, triển khai mô hình “chẩn đoán trước sinh và sàng lọc sơ sinh”; tăng cường công tác thanh kiểm tra các cơ sở siêu âm, sử dụng kỹ thuật cao, hướng dẫn sinh con theo ý muốn; liên kết các dịch vụ phòng chống nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục và  cách phòng chống HIV/AIDS tại các tuyến y tế từ tỉnh đến cơ sở…

Một số các mục tiêu cụ thể trong công tác DS/KHHGĐ đến năm 2015: - Tổng tỷ suất sinh: 2,17 (con) - Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên: 10,86%o - Tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại: 81,7% - Tỷ số giới tính khi sinh (nam/100 nữ): khống chế dưới 110 - Tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên: dưới 8,5% - Tỷ lệ bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh: 86% - Tỷ lệ trẻ sơ sinh được sàng lọc: 85% - Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng: thể nhẹ cân (19%), thể thấp còi (30,5).

 H.O