Thành lập ngày 15/07/1950, đến tháng 9/1950, Đội TNXP nhận lệnh đi phục vụ Chiến dịch Biên giới và đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Tháng 10/1950, Trung ương Đoàn thành lập Đội TNXP công tác thứ 2 với 1.737 đội viên. Ngày 22/12/1950, Đội đi phục vụ Chiến dịch Trung du và cũng đã hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc. Sau chiến dịch này, lực lượng TNXP được tăng cường quân số. Liên tiếp trong các chiến dịch Hoàng Hoa Thám, Tây Bắc, Hoà Bình... các đơn vị, đội viên TNXP đều hoàn thành nhiệm vụ.

Đông xuân năm 1953 - 1954, cuộc kháng chiến chuyển sang giai đoạn mới, lực lượng TNXP cũng phát triển và lớn mạnh không ngừng. Theo chỉ thị của Bác Hồ, Đoàn TNXP Trung ương được thành lập trên cơ sở hợp nhất các đội TNXP. Chỉ trong vòng một năm, Đoàn TNXP đã phát triển trên 1 vạn đội viên, hoạt động ở khắp các khu Việt Bắc, Tây Bắc và khu 4. Thắng lợi của Chiến dịch Đông xuân 1953 - 1954 và Chiến dịch Điện Biên Phủ có vai trò quan trọng của TNXP. Sau khi Chiến dịch Điện Biên Phủ thắng lợi, TNXP tham gia hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.

Trên 4 vạn TNXP tham gia tiếp quản Thủ đô và thành phố Hải Phòng; thu dọn chiến trường Điện Biên Phủ; khôi phục các tuyến đường giao thông như: tuyến đường sắt Hà Nội - Mục Nam Quan, Hà Nội - Lào Cai, Thanh Hoá - Vinh, mở đường 12B Hoà Bình; xây dựng các nhà máy, hầm mỏ, khu gang thép Thái Nguyên, mỏ A-pa-tít Lào Cai... Lực lượng TNXP với tinh thần xung kích vượt khó, lao động quên mình luôn hoàn thành vượt mức kế hoạch được giao.

"Vì miền Nam ruột thịt", "Vì thống nhất Tổ quốc", trong phong trào "Ba sẵn sàng" ở miền Bắc và "Năm xung phong" ở miền Nam, Đội TNXP chống Mỹ cứu nước được thành lập ngày 21/6/1965 và lên đường làm nhiệm vụ vận chuyển lương thực, vũ khí, phục vụ các chiến trường, mở đường, bảo đảm giao thông trên các tuyến đường quan trọng.

Từ năm 1965 - 1975, lực lượng TNXP đã huy động 133.157 người; đảm nhận 16 loại công việc khác nhau, chủ yếu tập trung vào 3 ngành: giao thông - vận tải, quốc phòng, lâm nghiệp; mở 102 con đường với chiều dài 4.130km; đảm bảo giao thông ngày đêm trên 3.000km đường, chốt giữ 2.526 trọng điểm địch thường xuyên đánh phá ác liệt; vận chuyển hàng chục vạn tấn hàng hoá, lương thực, vũ khí, đạn dược phục vụ chiến trường; tham gia cùng quân đội xây dựng sân bay quân sự dã chiến, trong đó có Sân bay Yên Bái; bắn rơi 15 máy bay Mỹ và bắt sống 13 giặc lái, 6 thám báo, biệt kích; rà phá trên 1 vạn quả bom, mìn; 16.000 đội viên tham gia quân đội; 1.700 đội viên vào học các trường đại học, trung học chuyên nghiệp; 833 đội viên được đi học ở nước ngoài; 8.042 đội viên được đi học tại các trường công nhân kỹ thuật; 15.072 người chuyển công tác tại các cơ quan, xí nghiệp.

Tháng 3 năm 1951, Bác Hồ đến thăm đơn vị TNXP 312 đang làm nhiệm vụ tại cầu Nà Cù (Bắc Cạn) và đọc tặng bốn câu thơ: "Không có việc gì khó Chỉ sợ lòng không bền Đào núi và lấp biển Quyết chí ắt làm nên". Bốn câu thơ nổi tiếng này đã trở thành phương châm hành động và được các thế hệ TNXP Việt Nam ghi lòng tạc dạ.

Cùng với TNXP chống Mỹ cứu nước ở miền Bắc, Tổng đội TNXP giải phóng miền Nam được thành lập ngày 20/4/1965. Lúc đầu, Tổng đội chỉ có 108 đội viên, sau đó phát triển lên 5.000 đội viên với nhiệm vụ: vận chuyển vũ khí, lương thực, cáng tải và chăm sóc thương binh, làm nhà kho, làm đường, trực tiếp tham gia chiến đấu. Trong 10 năm, Tổng đội TNXP giải phóng miền Nam đã phục vụ 641 trận đánh; vận chuyển 20.000 tấn lương thực, vũ khí; xây dựng 8 bệnh viện dã chiến gồm 52 nhà, 272 kho chứa vũ khí, lương thực, hàng hoá; mở 214km đường ô tô, đào đắp 1.135 hầm để nuôi thương binh, bệnh binh; trực tiếp đánh 40 trận, bắt sống 856 tên địch; bắn cháy và phá hỏng 20 xe bọc thép, bắn rơi 5 máy bay Mỹ.

Với đặc thù tỉnh Yên Bái là cửa ngõ vùng Tây Bắc, có vị trí chiến lược vô cùng quan trọng, Trung ương Đoàn đã điều động 6.000 TNXP các tỉnh bạn tham gia kháng chiến, khắc phục hậu quả chiến tranh tại Yên Bái, phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ và xây dựng kinh tế. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, Đảng và Chính phủ đã huy động sức mạnh cao nhất của quân và dân cả nước.

 Từ năm 1952, Đảng và Chính phủ giao cho tỉnh Yên Bái mở đường từ Hiên (Tuyên Quang) đi Ba Khe đến đường 41 (Sơn La). Lực lượng TNXP đã sửa chữa và làm mới 188km đường bộ, đảm bảo cho xe ô tô có thể chạy giữa Tây Bắc và Việt Bắc.

Trong hai cuộc kháng chiến, TNXP Yên Bái đã xây dựng 72km đường sắt Yên Bái - Lào Cai, đường quốc lộ 70 Yên Bái - Lào Cai dài 115km, đường 13A từ Hiên - đèo Lũng Lô dài 180km, đường Trái Hút - Phong Dụ dài 20km, Sân bay Yên Bái, 100km đường lâm sinh, các bến phà: Âu Lâu, Trái Hút, Tô Mậu, Tân An, Khe Chấn, Mậu A, Bắc Cuông.

 Đồng thời, lực lượng TNXP đã thực hiện một khối lượng khổng lồ: đào đắp 8.100.000m3 đất đá, rải 1.700.000m2 mặt đường; xây dựng 200 chiếc cầu, 1.800 công trình thoát nước; khai thác 1.550m3 gỗ, xẻ 82.000 tà vẹt, vớt 21.000 thanh ray dưới sông Hồng phục vụ làm đường sắt Hà Nội - Lào Cai; vận chuyển 19.700 tấn thóc và gạo, 6.000 con trâu và bò, 72 tấn muối.

Có sự quan tâm của Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Hội Cựu TNXP tỉnh Yên Bái được thành lập ngày 28/4/2006. Trong 6 năm qua, tổ chức hội đã đạt được nhiều kết quả.

Hội cựu TNXP xã Y Can (Trấn Yên) đón nhận bức cờ thêu của Đại tướng Võ Nguyên Giáp tặng Hội cựu TNXP Việt Nam.

Thực hiện cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", đội ngũ cán bộ, hội viên và tổ chức hội các cấp đã xây dựng chương trình hành động cụ thể, vận dụng vào thực tiễn công tác xây dựng tổ chức hội. Qua đó, nhiều cán bộ, hội viên đã vượt qua khó khăn, vươn lên làm kinh tế giỏi, giúp nhau xoá đói giảm nghèo, nuôi dạy các con trưởng thành. Khơi dậy truyền thống hào hùng của lực lượng TNXP và góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, Hội đã tổ chức kỷ niệm 57 năm, 59 năm, 60 năm Ngày truyền thống Lực lượng TNXP Việt Nam; tặng Kỷ niệm chương chiến sỹ Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh cho 400 cựu TNXP và tặng Huy hiệu chiến sỹ Trường Sơn cho 337 cựu TNXP trực tiếp chiến đấu tại Trường Sơn.

Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày mở đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh, Ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn, Hội đã phối hợp với Hội Cựu chiến binh, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Yên Bái tổ chức giao lưu và truyền hình trực tiếp. Hội đã phối hợp với Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Yên Bái tổ chức kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống Lực lượng TNXP Việt Nam; tổ chức Hội nghị điển hình tiên tiến cựu TNXP tỉnh Yên Bái, trao Huy hiệu cựu TNXP làm theo lời Bác cho 110 cựu TNXP tiêu biểu trong phong trào thi đua "Cựu TNXP nêu gương sáng làm theo lời Bác dạy" do Trung ương Hội cựu TNXP Việt Nam tặng. Hội cựu TNXP tỉnh Yên Bái cũng đã tổ chức thành công Đại hội lần thứ II, nhiệm kỳ 2011 - 2016.

Từ sau Đại hội thành lập Hội đến nay, tổ chức Hội đã phát triển rộng khắp. Đã có 7/9 huyện, thị, thành phố và 100 xã, phường, thị trấn có tổ chức hội, thu hút 1.400 cựu TNXP tham gia. Hội đã làm tốt vai trò nhân chứng lịch sử, giúp chính quyền giải quyết tồn đọng chế độ, chính sách cho cựu TNXP.

Hội cũng đã lập Quỹ "Nghĩa tình đồng đội" được 250 triệu đồng; tặng 33 sổ tiết kiệm, trị giá 87 triệu đồng; thăm hỏi hội viên khó khăn 8,5 triệu đồng; xây dựng 21 nhà "Đại đoàn kết" theo hình thức xã hội hoá, trị giá 634 triệu đồng; thăm hỏi, tặng 534 suất quà cho các gia đình liệt sỹ, thương binh, cựu TNXP có hoàn cảnh khó khăn nhân ngày truyền thống và tết nguyên đán, trị giá 62,5 triệu đồng; mừng thọ cho 685 hội viên, trị giá 30 triệu đồng; thăm hỏi hội viên ốm đau đột xuất 107 đồng chí, trị giá 6 triệu đồng; ủng hộ đồng bào miền Trung, Ngày vì người nghèo 27,5 triệu đồng. Hội đã tích cực động viên cán bộ, hội viên hăng hái tham gia các phong trào thi đua yêu nước, hoạt động xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng và giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Gần 6 năm qua, Hội cựu TNXP tỉnh Yên Bái đã được Trung ương Hội cựu TNXP Việt Nam tặng 5 cờ thi đua xuất sắc, 9 bằng khen; 10 bằng khen của UBND tỉnh Yên Bái; 29 bằng khen của Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Yên Bái. Ban Thường vụ Hội cựu TNXP tỉnh Yên Bái đã tặng 155 giấy khen cho các tập thể và cá nhân có thành tích xuất sắc.

Nguyễn Văn Tỉnh - Ủy viên BCH Trung ương Hội cựu TNXP Việt Nam Chủ tịch Hội cựu TNXP tỉnh Yên Bái