Theo họ, việc khám sức khỏe trước khi kết hôn là việc làm tự nguyện của mỗi cá nhân và hôn nhân gia đình chủ yếu dựa trên cơ sở tình yêu và sự tin tưởng lẫn nhau. Vì thế rất nhiều cặp vợ chồng lấy nhau sau vài năm chung sống mới phát hiện ra người bạn đời của mình mắc một số bệnh di truyền, lây truyền như: HIV, viêm gan B,… thậm chí cả vấn đề vô sinh.

Theo số liệu thống kê của một số cơ sở khám chữa bệnh lớn trên địa bàn tỉnh, hàng năm có đến vài trường hợp phụ nữ mang thai bị nhiễm HIV đến khám, song chỉ đến khi tới làm các xét nghiệm họ mới biết mình đã mắc căn bệnh này. Nguyên nhân là do họ đã không tới kiểm tra sức khỏe, không biết rõ về thể trạng, bệnh tật, sức khoẻ của mình và bạn đời trước khi cưới.

Chị N.T.M - một người bị lây nhiễm HIV ở thị xã Nghĩa Lộ cho biết: “Sau khi kết hôn một năm, vô tình trong một lần đi khám bệnh ở bệnh viện tôi mới biết mình đã bị lây nhiễm HIV đang trong giai đoạn cửa sổ (phơi nhiễm). Về gặng hỏi chồng và bắt anh ấy đi làm xét nghiệm mới biết anh ấy đã bắt đầu chuyển sang giai đoạn AIDS”.

Thực tế, việc kiểm tra sức khoẻ tiền hôn nhân là một việc làm khoa học, cần thiết để bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình và xã hội. Thông qua đó, các bạn trẻ không chỉ được hiểu rõ về tình trạng sức khỏe của nhau để “cân nhắc” việc chung sống với nhau lâu dài mà còn có thể chăm sóc nhau tốt hơn trong cuộc sống gia đình sau này; giúp nhau phòng tránh và điều trị sớm một số bệnh có thể ảnh hưởng đến vấn đề tình dục, mang thai; tiên lượng và phòng tránh một số bệnh cho con…

Tuy nhiên, hiện nay, vấn đề này vẫn đang còn bị xem nhẹ và có nhiều rào cản. Trước hết là do tâm lý của một số bạn trẻ còn e ngại khi đi khám sức khoẻ có thể sẽ phát hiện ra bệnh, hoặc chủ quan nghĩ rằng mình không thể mắc bệnh và cho rằng khám sức khỏe là không tin tưởng nhau, không tôn trọng nhau.

Ngoài ra, khi đi kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân thì chỉ có tư vấn là được miễn phí, còn các xét nghiệm, siêu âm… thì người tới khám phải tự bỏ tiền ra nên cũng là “lý do” để nhiều  cặp vợ chồng sắp cưới e ngại, đặc biệt là đối với những người sống ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn.

Hiện tại, để góp phần nâng cao nhận thức cho các bạn trẻ về kỹ năng chăm sóc sức khoẻ sinh sản, đồng thời từng bước nâng cao chất lượng dân số… Những năm gần đây, Chi cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình tỉnh cũng đã triển khai xây dựng mô hình “Tư vấn và kiểm tra sức khoẻ tiền hôn nhân” tại một số xã, phường trên địa bàn tỉnh.

Mô hình bước đầu đã mang lại nhiều kết quả thiết thực, không những giúp thay đổi cách nghĩ của một bộ phận giới trẻ về vấn đề khám sức khỏe tiền hôn nhân mà còn góp phần hạn chế tình trạng nạo phá thai, giảm tỷ lệ trẻ bị dị tật bẩm sinh, tạo tiền đề quan trọng cho việc nâng cao chất lượng dân số tại địa phương.

Thiết nghĩ, để việc tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân được thực hiện hiệu quả hơn, cần luật hóa các nội dung chủ yếu quy định về quy trình, nội dung tư vấn; nhu cầu và điều kiện của nam, nữ được tư vấn; điều kiện và trách nhiệm của cơ sở dịch vụ y tế thực hiện tư vấn, khám sức khỏe...

Ngoài sự nỗ lực của ngành dân số, cần sự vào cuộc của các cấp, ngành trong công tác truyền thông, nâng cao nhận thức và quan trọng nhất là chính bản thân của người trong cuộc phải ý thức được rằng khám sức khỏe trước khi kết hôn là “điều kiện cần và đủ” để tiến tới hôn nhân an toàn, hạnh phúc, bền vững.

 H.O