Dù đã được ngành y tế và các phương tiện truyền thông cảnh báo liên tục về nguy cơ dịch cúm gia cầm nhưng tại các chợ lớn, nhỏ từng bu gà, vịt, từng thúng trứng gia cầm vẫn được bày bán mà chẳng ai biết quả trứng hay con gà, con vịt ấy có nguồn gốc ở đâu, có mang bệnh dịch hay không. Đặc biệt, ngay tại các chợ ở thành phố Yên Bái như: Hồng Hà, Đồng Tâm, Yên Thịnh hay các chợ huyện như Trấn Yên, Yên Bình, việc bày bán thịt gà, vịt mổ sẵn vẫn cứ hoạt động bình thường, người ta còn mổ gà, vịt ngay bên hè đường rồi đổ nước rửa lênh láng.

Hỏi người bán gà nào ở chợ cũng nhận được câu trả lời đại loại như: gà quê chính hiệu, nhìn là biết ngay. Nếu hỏi kỹ quá thì họ nói luôn là: “Chết nó có số, tôi trực tiếp vặt lông, mổ thịt tôi không sao mọi người mua về chỉ cần bỏ vào nồi luộc kỹ thì lo gì”.

Điều đáng chú ý là đại đa số gà, vịt bán ở chợ dù nhiều, dù ít đều không thể biết rõ được nguồn gốc, các tiêu chuẩn kiểm dịch lại càng không. Nếu như người bán hàng cho rằng gà, vịt khỏe không sao thì người tiêu dùng vẫn vô tư mua, vô tư ăn. Cô Vân ở phường Hồng Hà cho biết: “Nhà mình nghiện món gà rang gừng từ lâu rồi, thấy đài, báo nói nhiều quá đành nghĩ ra cách yêu cầu mấy bà hàng gà rửa sạch sẽ, chặt nhỏ mang về nhà ướp gừng và gia vị là rang luôn”. Theo cô Vân, đó là cách tương đối an toàn trong việc ăn thịt gà trước nguy cơ dịch cúm.

Một yếu tố khiến mọi người còn rất chủ quan khi chọn trứng hay thịt gà, thịt vịt ăn trong dịp này là giá cả rẻ hơn rất nhiều so với thời gian trước. Cô Nguyễn Thị Giáo đi chợ Bách Lẫm mua một con gà to về đến cổng đã phấn khởi: “Hôm nay gà rẻ, chiêu đãi cả nhà một bữa!” rồi cô quay sang nói với mấy bác hàng xóm đang đến chơi nhà: “Giá gà mà cứ trăm sáu, trăm bảy một cân như hồi tết thì chắc nhà này cả năm chỉ được ăn thịt gà vào dịp tết”.

Theo quan sát của chúng tôi, nguy cơ dịch bệnh càng cao thì số người đi bán trứng càng nhiều. Trứng gà, trứng vịt chẳng biết nguồn gốc ở đâu, không hề có một loại chứng nhận gì mà cứ theo quang gánh, trên xe đạp, xe máy đi khắp các đường phố. Số người bán trứng gia tăng phần vì sức mua đang giảm mạnh, người chăn nuôi, nhất là những trang trại lớn bí đầu ra nên hạ giá thành để khuyến khích tiểu thương đi bán trứng, phần vì trứng từ Trung Quốc sang nhiều.

Gà, vịt được chia nhỏ vào lồng khi đem đi bán nhằm mục đích đánh lừa người tiêu dùng là gà “quê”.

Theo thống kê của Cục Y tế dự phòng, đến đầu tháng 5 đã có 2 trường hợp nhiễm cúm A/H5N1 tại Đồng Tháp và Long An, trong đó trường hợp tại Đồng Tháp đã tử vong, chỉ riêng tháng 3 năm 2013 cả nước đã có trên 300.000 người mắc cúm, trong đó có 3 trường hợp đã tử vong, điều đáng chú ý là 1 trong 3 trường hợp ấy là người Yên Bái.

Một vấn đề không thể không lưu tâm là dịch cúm A/H7N9 đang lan rộng ở Trung Quốc, nước láng giềng với Việt Nam. Mỗi ngày hàng vạn người qua lại biên giới; hàng vạn tấn hàng hóa, trong số đó phần lớn hàng nông lâm sản được nhập khẩu vào Việt Nam qua các con đường chính ngạch và tiểu ngạch, trong đó có cả gà, thịt lợn, trứng không qua kiểm dịch, từ Trung Quốc vẫn được các tư thương lén lút nhập về tiêu thụ.

Trong bối cảnh dịch bệnh và nguy cơ dịch bệnh tiềm ẩn như hiện nay rất cần sự vào cuộc quyết liệt hơn từ các lực lượng chức năng. Những ngày qua, lực lượng quản lý thị trường, cảnh sát môi trường đã triển khai và bắt giữ được một số vụ vận chuyển gà, vịt và trứng gia cầm, nhưng theo ghi nhận của chúng tôi, các lực lượng này chỉ quan tâm đến những chuyến hàng lớn, vận chuyển bằng ô tô, còn lại những hàng gà vịt, trứng tại các chợ, đặc biệt là lực lượng đông đảo người đi bán gà, vịt và trứng gà, vịt rong trên đường phố thì vẫn chưa thấy bị kiểm tra hay xử lý gì.

Trong khi việc ngăn chặn trứng và gà, vịt nhập lậu, không rõ nguồn gốc chưa có kết quả cao thì mọi người cần phải quan tâm hơn nữa tới việc vệ sinh cá nhân, cần rửa tay bằng xà phòng; đảm bảo ăn uống đủ chất, chú ý rèn luyện sức khỏe để nâng cao sức đề kháng; thực hiện lời khuyên của các thầy thuốc như: đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, vệ sinh giết mổ, tránh tiếp xúc với gia cầm chết và có trách nhiệm báo ngay với chính quyền hoặc cơ quan thú y khi phát hiện thấy gia cầm chết với số lượng lớn và phải đến ngay các cơ sở y tế khi thấy biểu hiện sốt cao, ho, khó thở...

 Lê Phiên