Hiện nay, Đồng Ruộng là 1 trong 2 thôn, bản cuối cùng ở huyện Trấn Yên chưa có điện lưới quốc gia. Tuy nhiên, trong vài năm gần đây, nhờ sự đổi thay trong đời sống kinh tế và sự chịu khó học hỏi, các hộ đồng bào ở đây đã tìm được cách đưa điện về bản. Đáng mừng là từ năm 2009 - 2010, các hộ dân đã biết tận dụng những khe suối có độ dốc cao để lắp đặt máy phát điện mini, tạo ra nguồn điện phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất.

Gia đình Giàng A Chư mới mở một quán bán hàng tổng hợp ngay trung tâm bản. Đây cũng là quán bán hàng duy nhất của bản nên hàng ngày có khá đông người dân đến mua hàng. Mở được một cái quán như thế rất cần có tủ lạnh để bảo quản thực phẩm cũng như đồ ăn, thức uống. Để sử dụng được 2 chiếc tủ lạnh cộng với phục vụ các nhu cầu sinh hoạt hàng ngày như xem ti vi, chạy quạt điện, thắp sáng, gia đình Giàng A Chư đã ra thành phố Yên Bái mua 2 chiếc máy phát điện mini về lắp đặt ở con suối cách nhà chừng hơn 1 cây số. Tổng chi phí để mua máy phát và dây điện hết khoảng 10 triệu đồng. Giàng A Chư nhờ anh em trong bản phát đường, làm cột và kéo dây, tạo nguồn điện ổn định vừa giúp cho việc buôn bán thuận lợi vừa đảm bảo các nhu cầu thiết yếu sinh hoạt hàng ngày.

Trưởng bản Giàng A Thanh cho biết: Chỉ cách đây chừng 4 - 5 năm, người dân trong bản phải sống trong cảnh đèn dầu tối tăm, khó khăn cho việc đi lại và các hoạt động sinh hoạt vào buổi tối. Được xem ti vi là một điều mơ ước. Mấy năm nay, nhờ cây tre măng Bát Độ, nhờ cấy lúa nước 2 vụ và có nguồn điện tự phát mà đời sống của đồng bào có sự thay đổi rõ rệt.

Với đặc điểm địa hình đồi núi, nhiều khe suối có độ dốc cao, giờ đây, tại bản Đồng Ruộng, đã hình thành 4 khu vực lắp đặt máy phát điện mini cho nguồn điện dồi dào. Cả bản có 40 hộ dân thì đến nay, đã có 35 hộ có điện, còn lại 5 hộ vì không có địa điểm lắp máy phát hoặc điều kiện kinh tế còn khó khăn là chưa có điện. Một chiếc máy phát có giá từ 2 đến 5 triệu đồng tùy theo công suất, ngoài ra còn phải đầu tư dây điện nên để có điện, mỗi hộ dân cũng phải đầu tư từ vài triệu đồng đến khoảng chục triệu đồng.

Anh Giàng A Thanh kiểm tra máy phát điện của gia đình.

Thuận lợi nhất là chỉ phải đầu tư 1 lần, nếu duy tu bảo dưỡng tốt có thể sử dụng được lâu dài và cho nguồn điện sinh hoạt ổn định. Hiện nay, các hộ dân có điện thì nhà nào cũng có bóng điện thắp sáng, có quạt và 20 hộ đã mua ti vi. Đời sống tinh thần của đồng bào ngày càng nâng cao hơn. Những chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước đến với người dân nhiều hơn, hiệu quả hơn nhờ chính nguồn điện tự phát của họ. Trước đây, cứ vào buổi tối là bà con đi ngủ vì không làm việc được, còn giờ đây, có ánh sáng điện nên họ có thể tận dụng thời gian ruôi sắn, bóc ngô và làm nhiều công việc khác nên đời sống kinh tế ngày càng khấm khá hơn.

Ở một khu vực điện lưới khó tiếp cận thì những thiết bị phát điện mini này là nguồn cung cấp điện chính cho đồng bào. Nhưng bên cạnh niềm vui có cả nỗi buồn từ máy phát điện mini. Trước đây, do chủ quan, thiếu kiến thức về an toàn điện, bà con tận dụng nguồn điện này chưa thực sự hữu ích. Điển hình như việc để tiết kiệm chi phí, các cột điện được tận dụng bằng các cây gỗ, tre, nứa tạm bợ. Điều này hết sức nguy hiểm bởi chỉ một va chạm nhỏ của gia súc cũng khiến những cột điện bị đổ, dây dẫn trần có thể gây tai nạn điện giật cho người và gia súc bất cứ lúc nào.

Ngoài ra, khi trời mưa hay thời tiết xấu, dây dẫn của máy phát thường bị rò điện. Bên cạnh đó, các thiết bị này thường được đặt khá xa nhà và để ngoài trời khiến vỏ máy dễ bị han, gỉ, dẫn đến máy bị rò điện, gây nguy hiểm cho những người xung quanh. Trên địa bàn cũng đã từng xảy ra trường hợp bị điện giật do không hiểu biết các biện pháp phòng tránh. Thậm chí, để tiết kiệm chi phí, một số người dân còn tận dụng dây thép trần làm đường điện không những gây nguy hiểm trực tiếp tới những đối tượng ở gần mà còn khiến hệ thống điện trong khu vực không ổn định, các thiết bị điện sử dụng trong nhà có thể bị cháy hỏng bất cứ lúc nào.
Vì chỉ sử dụng sức nước nên những thiết bị phát điện mini ở Đồng Ruộng hoàn toàn không gây ô nhiễm môi trường.

Có thể nói, đây là một nguồn năng lượng tự nhiên quan trọng giúp cho sự thay đổi cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây. Trong khi ở vùng sâu, vùng xa, việc đầu tư điện lưới vô cùng khó khăn thì thiết bị phát điện mini bằng sức nước là một hình thức tận dụng năng lượng cần được khuyến khích sử dụng và phát triển. Tuy nhiên, người dân bản Đồng Ruộng rất cần có sự giúp đỡ, hướng dẫn của ngành chuyên môn giúp họ sử dụng điện đảm bảo an toàn và hiệu quả nhất.

Q.T