Hiện nay, toàn tỉnh có trên 320 HTX thu hút gần 43.000 xã viên tham gia. Tuy nhiên, công tác phát triển Đảng trong HTX vẫn chưa được chú trọng. Đa số HTX có đảng viên, nhưng chỉ có 15 HTX có tổ chức cơ sở Đảng (chiếm 5% tổng số các HTX). Đa số các tổ chức cơ sở  Đảng trong HTX là chi bộ trực thuộc Đảng ủy xã, phường, thị trấn. Nhiều HTX có số đảng viên đông và thừa điều kiện để thành lập chi bộ Đảng nhưng cũng không thành lập được tổ chức Đảng. Khảo sát 200 HTX thì còn tới 93,5% số HTX chưa có tổ chức Đảng, mặc dù có 81% số HTX có đảng viên.

Qua thực tế cho thấy, các HTX có tổ chức cơ sở Đảng thì số HTX này hoạt động có hiệu quả, tổ chức Đảng làm tốt vai trò hạt nhân chính trị, gắn phát triển xây dựng Đảng với nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh. Hàng tháng, hàng quý, các chi bộ Đảng đều có nghị quyết chuyên đề và cùng tập thể HTX bàn bạc, lãnh đạo hoạt động sản xuất, kinh doanh. Nhờ vậy, việc sản xuất kinh doanh của HTX phù hợp với chủ trương chính sách, pháp luật Nhà nước, quyền lợi xã viên được đảm bảo, sản xuất, kinh doanh hiệu quả. Bên cạnh đó, những HTX có tổ chức cơ sở Đảng thì công tác tuyên truyền, phổ biến nghị quyết, chủ chương chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước kịp thời.

Sự gắn bó giữa cấp ủy và chính quyền địa phương trong việc lãnh đạo phát triển kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội của cộng đồng dân cư ở địa phương tốt hơn. HTX Chế biến chè Hương Lý (thị trấn Yên Bình, huyện Yên Bình) là một minh chứng rõ nhất. Năm 2007, HTX thành lập tổ chức Đảng và liên tục từ đó đến nay, hoạt động sản xuất, kinh doanh có nhiều chuyển biến tích cực. Vai trò lãnh đạo của Đảng được cụ thể bằng các nghị quyết chuyên đề như: đầu tư đổi mới máy móc chế biến, xây dựng các phương án kinh doanh hiệu quả, nâng cao chất lượng sản phẩm, chiến lược sản phẩm. Đời sống của xã viên được nâng cao, quan trọng hơn là HTX đã xây dựng được niềm tin, mối gắn kết giữa quần chúng với Đảng, Đảng với quần chúng.

Từ đó cho thấy, vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng trong HTX quyết định đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, giải quyết đời sống của tập thể hộ gia đình xã viên và người lao động. Rất tiếc là số HTX có tổ chức Đảng như HTX chè Hương Lý ở tỉnh Yên Bái lại không nhiều. Tổ chức Đảng trong các HTX ở Yên Bái còn gặp nhiều khó khăn, đó là ít về số lượng, hạn chế về trình độ, không đồng đều về chất lượng. Các cấp ủy cơ sở chưa quan tâm đến việc xây dựng tổ chức Đảng trong các HTX; cách thức hoạt động của các tổ chức Đảng tại địa phương không thống nhất; các HTX chịu sự lãnh đạo chỉ đạo của chi bộ thôn.

Đặc biệt, do không có tổ chức cơ sở Đảng nên vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng đối với HTX là không có. Tất cả các vấn đề sản xuất, kinh doanh đều do chủ nhiệm HTX và ban quản trị HTX toàn quyền quyết định. Nhiều HTX có đủ số lượng đảng viên và đủ mọi điều kiện để thành lập chi bộ nhưng chưa thành lập được chi bộ Đảng. Một phần nguyên nhân là do chưa hiểu hết Điều lệ Đảng và một phần do chủ nhiệm, ban quản trị HTX còn “ngại” thành lập tổ chức cơ sở Đảng.

Cùng với đó, số đảng viên là xã viên HTX nhưng lại sinh hoạt Đảng ở chi bộ Đảng nơi cư trú, do vậy HTX có thành lập chi bộ cũng khó quản lý được sinh hoạt của đảng viên. Một lý do nữa là, bí thư, cấp ủy đều kiêm nhiệm không có thời gian, điều kiện đi sâu làm công tác xây dựng Đảng. Sự phát triển của HTX và tổ chức Đảng hiện nay chưa theo kịp yêu cầu của sự nghiệp đổi mới; hiệu quả hoạt động của HTX còn thấp so với các loại hình kinh tế khác nên ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả hoạt động của tổ chức Đảng trong HTX.

Bên cạnh việc tổ chức cơ sở Đảng còn nhiều hạn chế thì công tác phát triển đảng viên cũng gặp không ít khó khăn. Hàng ngàn xã viên nhưng số đảng viên  hiện có trong các HTX chỉ là 1.728 đảng viên. Trong số 200 HTX được khảo sát thì có tới 19 HTX trắng đảng viên. Đặc biệt, trong 3 năm trở gần đây, công tác phát triển Đảng trong HTX đạt kết quả rất thấp, số xã viên được kết nạp Đảng đạt chưa đầy 1%. Được biết, nguyên nhân chủ yếu do công tác giáo dục chính trị tư tưởng chưa được đẩy mạnh để cán bộ xã viên nhận thức đầy đủ vai trò quan trọng của công tác Đảng trong HTX. Việc phát triển đảng viên còn hạn chế như hiện nay cũng do nhiều HTX chưa có tổ chức cơ sở Đảng, việc tổ chức bồi dưỡng chính trị, kinh phí thẩm tra lý lịch, trình độ chuyên môn nghiệp vụ còn hạn chế.

Để khắc phục những hạn chế và nâng cao chất lượng công tác Đảng trong các HTX, trước tiên  cán bộ lãnh đạo HTX là đảng viên cần được tham gia cấp ủy Đảng cơ sở. Các tổ chức Đảng cần đổi mới, tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng để nâng cao nhận thức cho cán bộ, xã viên HTX về tầm quan trọng của công tác Đảng. Cán bộ, xã viên và người lao động trong HTX, cần quán triệt và nhận thức sâu sắc rằng chi bộ cơ sở Đảng là hạt nhân lãnh đạo toàn diện các mặt công tác ở cơ sở. Bên cạnh đó, cần tăng cường sự chỉ đạo về xây dựng và củng cố tổ chức Đảng trong HTX phù hợp với điều kiện cụ thể hiện nay, quan tâm xây dựng chi bộ trong HTX. Các HTX có đủ số lượng đảng viên và các điều kiện theo Điều lệ Đảng thì cần thành lập chi bộ riêng.

Thống nhất mô hình Đảng bộ cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở Đảng phù hợp với tổ chức của các loại hình HTX hiện nay. Đồng thời, nên thành lập tổ chức cơ sở Đảng và các tổ chức đoàn thể trong Liên minh các HTX của tỉnh vì Đảng, Đoàn mới đảm bảo sự phối hợp trực tiếp với cấp ủy ở xã, phường, thị trấn về lãnh đạo củng cố, phát triển HTX, xây dựng tổ chức cơ sở Đảng và nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng trong HTX.

Văn Thông