Sinh ra và lớn lên trong một gia đình đông con, hồi nhỏ bố anh tham gia hoạt động cách mạng nên thường xuyên đi công tác xa. Mẹ anh một mình nuôi cả đàn con, Vàng A Sàng là đứa con đầu trong gia đình. Nghĩ thương mẹ tần tảo vất vả, nhiều lần A Sàng định bỏ học ở trường nội trú về để lên nương rẫy giúp mẹ nhưng mỗi lần có ý định bỏ học thì lại được bố động viên.

Dần dần, A Sàng đã hiểu được học tập là cần thiết để biết chữ giúp sau này phục vụ cho bản thân, gia đình và cho đất nước. Nhất là khi được nghe thầy, cô giáo truyền đạt lời dạy của Bác Hồ về sự nghiệp trồng người và nhất là đối với người dân vùng cao nên anh càng hiểu ý nghĩa sâu sắc của sự học hành.

Đồng thời, anh đã chứng kiến cảnh cuộc sống khốn khó do trình độ dân trí thấp, phong tục tập quán lạc hậu dẫn đến cuộc sống bị đói nghèo và bệnh tật triền miên, mỗi khi ốm đau chỉ biết mời thầy cúng, thầy mo, vì đồng bào cho rằng do trúng tà ma nên mới sinh ra như vậy... Do vậy, được đi học đã giúp A Sàng mở mang kiến thức, hiểu sâu về vấn đề bệnh tật không phải là do ma quỷ gây nên.

Bác sĩ Vàng A Sàng kể: “Ngày xưa muốn đi học ngành y là vì người dân vùng cao hay mê tín, khi ốm đau họ thường cúng bái, ít dùng thuốc thang dẫn đến nhiều người bị bệnh nặng không chữa được. Anh nghĩ rằng, nếu như mình học được ngành y thì sẽ vừa giúp gia đình, vừa phục vụ được nhân dân”.

Nguyện vọng đó đã thôi thúc anh tới lớp, tới trường và thêm nghị lực giúp anh vượt lên mọi khó khăn trong cuộc sống và học tập. Mặc dù đất nước còn chưa yên, ở miền Bắc còn bị bom đạn của đế quốc Mỹ bắn phá ác liệt, nhà trường luôn phải sơ tán, đời sống của học sinh gặp rất nhiều khó khăn, nhưng anh quyết tâm bám trường, bám lớp để học lấy cái chữ.

Học xong cấp phổ thông cơ sở tại Trường Thanh thiếu niên Dân tộc tỉnh Nghĩa Lộ (cũ), anh tiếp tục đi học cấp phổ thông trung học. Những năm 1972 - 1974, anh vào học tiếp tại Trường đào tạo cán bộ khu Tây Bắc (cũ) tại huyện Thuận Châu (tỉnh Sơn La).

Thời kỳ đó phương tiện giao thông đi lại chưa có nên anh phải thường xuyên đi bộ hàng trăm km đường rừng, vượt hàng chục ngọn núi cao, hàng trăm vực thẳm từ nhà tới trường. Mỗi lần đi và về phải mất tới 2 đến 3 ngày, thậm chí có lần đi mất những 4 - 5 ngày mới tới trường hoặc mới từ trường về đến nhà nhưng anh vẫn không nản chí từ bỏ ý định của mình. 

Sau khi tốt nghiệp phổ thông trung học năm 1975, anh đã thi đỗ vào Trường Đại học Y khoa Bắc Thái (cũ). Qua 6 năm miệt mài với sách vở và được các giáo sư, tiến sĩ tại Trường truyền đạt kinh nghiệm, anh đã trở thành bác sĩ đa khoa và xin về công tác tại Trung tâm Y tế huyện Mù Cang Chải - nơi chôn rau cắt rốn của mình.

Đến năm 1987, theo sự phân công cán bộ của ngành y tế, anh Sàng chuyển về công tác tại Bệnh viện Đa khoa Nghĩa Lộ. Năm 1990 anh tiếp tục được chuyển về Bệnh viện Đa khoa tỉnh Yên Bái và được bổ nhiệm làm Trưởng khoa Ngoại của bệnh viện. Tháng 8 năm 2001, bác sĩ Vàng A Sàng tiếp tục được bổ nhiệm làm Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh và kiêm nhiệm Trưởng khoa Ngoại.

Mặc dù đã chuyển công tác qua nhiều địa phương, địa bàn cơ sở, song ở cương vị nào anh cũng luôn làm tốt nhiệm vụ được giao và sẵn sàng hoàn thành trách nhiệm của người thầy thuốc. Mỗi năm bác sĩ Sàng đã khám chữa bệnh cho hàng ngàn bệnh nhân, phẫu thuật hàng trăm ca mổ. Với những kiến thức đã được học tại trường, kinh nghiệm tích lũy trên thực tế đã giúp bác sĩ Sàng làm tốt công tác khám chữa bệnh, không để xảy ra ca mổ nào bị tai biến, làm ảnh hưởng tới sức khỏe của người bệnh.

Trong quá trình bảo vệ chăm sóc sức khỏe, phục vụ nhân dân, bác sĩ Sàng luôn gắn công tác với nghiên cứu, đúc kết kinh nghiệm, không ngừng nâng cao trình độ chuyên sâu để áp dụng tiến bộ khoa học vào thực tế công việc. Đồng thời, có những sáng kiến mới đã được đưa vào áp dụng trong việc khám, chữa bệnh giúp chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả rất cao, rút ngắn thời gian và giảm chi phí điều trị.

Riêng cá nhân anh đã nghiên cứu thành công nhiều phương pháp khoa học đã được Hội đồng khoa học của Bệnh viện Đa khoa tỉnh đánh giá cao và đưa vào ứng dụng ngay tại bệnh viện như phương pháp “ tháo lồng ruột cấp tính ở trẻ nhũ nhi bằng cách bơm hơi vào đại tràng” và phương pháp “sử dụng kháng sinh dự phòng trong phẫu thuật”... Ngoài ra, anh còn nhiều đề tài khác đang tiếp tục nghiên cứu và sẽ được đưa vào ứng dụng khám chữa bệnh trong một ngày gần đây.

Đến thăm Khoa Ngoại, chúng tôi đã được nghe nhiều người kể về bác sĩ Vàng A Sàng có tấm lòng "Lương y như từ mẫu" đã giúp họ cứu sống người thân như anh Sùng A Páo ở bản Đá Đen xã Nậm Có (Mù Cang Chải) có em bị khối u to ở bên tai, nhờ bác sĩ Sàng mổ nên hiện nay đã khỏi.

Ông Lò Văn Phương ở thị xã Nghĩa Lộ phấn khởi cho biết, con ông bị ngã xe chân gẫy nhiều đoạn, bác sĩ Sàng đã mổ xếp lại xương giúp con ông đi lại được. Không những thế, còn rất nhiều người khác giãi bày sự biết ơn của mình đối với bác sĩ Sàng vì anh không chỉ giỏi tay nghề mà còn rất ân cần, tận tụy với bệnh nhân.

Ngoài nhiệm vụ khám chữa bệnh tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh, anh còn luôn quan tâm và thường xuyên giúp đỡ các tuyến y tế cơ sở huyện, thị trong tỉnh về chuyên môn kỹ thuật; tổ chức các đội phẫu thuật về cơ sở khám chữa và mổ những ca nguy hiểm cho bệnh nhân, nhờ vậy mà hàng năm có hàng trăm ca bệnh hiểm nghèo ở các vùng sâu, vùng xa  được cứu sống. Bên cạnh đó, anh còn truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm cho học sinh, sinh viên học tại Trường Trung học Y tế tỉnh Yên Bái và các trường đại học y trong khu vực.

Cho dù ở cương vị nào, anh cũng luôn phấn đấu không ngừng, trau dồi kiến thức, đoàn kết, cởi mở và tạo điều kiện giúp đỡ đồng chí, đồng nghiệp hoàn thành nhiệm vụ được giao.  Trong 17 năm qua, Khoa Ngoại luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, là đơn vị trong sạch vững mạnh của Bệnh viện. Những thành tích đã đạt được của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Yên Bái và của Khoa Ngoại có phần đóng góp không nhỏ của bác sĩ Vàng A Sàng.

Với lòng yêu nghề, thương yêu người bệnh, anh đã đóng góp công sức và gắn bó cả cuộc đời với công việc khám chữa bệnh cho nhân dân các dân tộc tỉnh Yên Bái. Với những thành tích đó, anh đã liên tục đạt danh hiệu chiến sỹ thi đua và được nhận Huy chương “Vì sự nghiệp dân số” của Ủy ban quốc gia Dân số - Kế hoạch hóa gia đình trao tặng năm 1996; kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp dân vận” do Ban Dân vận Trung ương trao tặng và năm 2005, Bác sĩ Vàng A Sàng đã vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới”, để tôn vinh công lao đóng góp của anh đối với sự nghiệp y tế.

Đức Hồng