Tất cả những yếu tố trên đã tạo ra tâm lý chủ quan trong việc phòng chống rét cho cây trồng và vật nuôi của đại bộ phận bà con nông dân. Đó là điều hết sức nguy hiểm khi trong những ngày này miền Bắc bắt đầu “thấm” những đợt rét đậm, rét hại thực sự.

Vụ rét 2008, hàng nghìn trâu bò đổ ngã, hàng trăm ha mạ và hàng nghìn ha lúa non bị chết rét, thiệt hại hàng chục tỷ đồng, nhiều hộ từ chỗ kinh tế khá giả bỗng chốc trắng tay chỉ sau một đợt rét kéo dài vì gia súc chết.

Sau vụ rét đậm, rét hại lịch sử ấy, nhiều bài học kinh nghiệm đã được rút ra trong đó phải kể đến nguyên nhân khiến trâu, bò chết hàng loạt là bà con không làm tốt khâu dự trữ thức ăn cho trâu bò.

Thu hoạch lúa mùa xong không phơi rơm và cất trữ, lại bỏ thối ngoài ruộng hoặc đốt bỏ cho gọn! Việc trồng cỏ làm thức ăn cho trâu bò chỉ dừng lại ở “phong trào”, chưa thành tập quán. Một bác nông dân ở bản La Háo Pành, xã Nậm Mười, huyện Văn Chấn tiễn biệt cả đàn trâu rồi mới nói trong nước mắt: “Phần lớn là trâu chết đói thôi. Không có cỏ, trâu đói, gầy yếu rồi trời rét là đổ”.

Cùng với đó là tình trạng thả rông trâu bò ở vùng cao, có khi trâu bò lăn ra chết nhiều ngày mới biết. Vùng thấp, tuy bà con đã có chuồng trại nhưng mới thoáng mát về mùa hè chứ chưa kín gió, ấm áp về mùa đông. Đó còn chưa kể đến những việc như đốt lửa cho trâu sưởi, đào hầm chống rét hay tuyệt đối không chăn thả những ngày rét đậm, rét hại có mưa phùn thì với bà con còn quá xa vời!

“Con trâu là đầu cơ nghiệp” - ông bà ta đã dạy. Con trâu to khoẻ giờ cũng có giá gần 20 triệu đồng.

Đúng là của đống tiền, là phần tài sản có giá trị nhất (sau ruộng đất) của nông hộ, vậy mà nhiều bà con vẫn chưa có ý thức bảo vệ. Mùa rét còn kéo dài, chưa thể biết năm nay và năm sau sẽ còn bao nhiêu đợt rét đậm, rét hại nữa.

Bản tin thời tiết ngày 13/1/2010 vừa báo đợt không khí lạnh từ ngày 10/1 lại có cường độ mạnh hơn, nhiệt độ trung bình giảm xuống còn 9 đến 100C, tại các xã vùng cao Văn Chấn, Trạm Tấu, Mù Cang Chải chắc chắn nhiệt độ sẽ còn thấp hơn.

Trước những diễn biến khó khăn của thời tiết, bà con càng phải tích cực bảo vệ cây trồng, vật nuôi, nhất là đàn đại gia súc.

Chính quyền các xã cần kiểm tra, hướng dẫn, nhắc nhở bà con các biện pháp tích cực phòng chống rét cho trâu bò; có chế tài xử lý những gia đình thả rông trâu bò vào mùa đông hoặc ít nhất là không hỗ trợ những gia đình có trâu, bò bị chết do thả rông.

Lê Phiên