Bởi thế, người Yên Bái thực sự lúng túng khi bạn bè đến thăm hay các đoàn công tác đến làm việc bày tỏ muốn được đi thăm thú cảnh quan ở một nơi nào đó. Đặc biệt là về mùa hè, miền núi vốn là nơi nhiều người ở đô thị hay đồng bằng muốn đến để tránh cái nắng nóng và thư giãn mà Yên Bái vẫn chưa trở thành địa chỉ tìm đến.

Yên Bái có tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái mùa hè? Trước nay, Yên Bái vẫn được đánh giá là một vùng đất đa dạng về tiềm năng du lịch. Yên Bái có địa hình núi non hùng vĩ, sông suối đẹp, suối khoáng nóng, có nhiều tiểu vùng khí hậu mát mẻ về mùa hè. Đặc biệt, Yên Bái có khoảng 30 tộc người sinh sống nên bản sắc văn hóa rất độc đáo, đa dạng và cư trú trong những làng bản có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp.

Hiện, Yên Bái đã có hai vùng rất thuận lợi cho phát triển du lịch sinh thái mùa hè. Vùng ngoài với điểm nhấn là khu vực danh thắng quốc gia hồ Thác Bà và hệ thống hang động cùng những dãy núi đá vôi… ở hai huyện Lục Yên, Yên Bình. Vùng trong (phía Tây Yên Bái) có vùng chè shan tuyết suối giàng với khí hậu rất mát mẻ; có cánh đồng mường lò lớn thứ nhì tây bắc; có di tích danh thắng cấp quốc gia ruộng bậc thang và nhiều mỏ nước khoáng nóng… trên địa bàn huyện Văn Chấn, thị xã Nghĩa Lộ, huyện Mù Cang Chải.

Vùng chè cổ thụ Suối Giàng luôn hấp dẫn khách du lịch thăm quan

Nhưng tất cả những điểm nhấn quan trọng này vẫn chỉ là tiềm năng của du lịch sinh thái, bởi vì, ở vùng phía Tây hầu hết du khách đi qua đây rồi lên Suối Giàng kiểu tự phát do chưa có đơn vị nào tổ chức đón và giới thiệu cho du khách. Khách muốn ở lại Suối Giàng thì chưa có dịch vụ ăn nghỉ nên hầu hết thường chỉ ghé qua cho biết rồi vòng về nghĩa lộ ăn nghỉ chốc lát và đi tiếp lên mù cang chải để đến với lai châu, sa pa (lào cai). 

Ở vùng hồ Thác à nếu đi du lịch sinh thái mùa hè, từ trước tới giờ vẫn phổ biến một lộ trình đơn điệu là lênh đênh đằng đẵng hàng giờ trên mặt hồ để đến động Thủy Tiên vốn không phải là một hang động lớn và đẹp. Sự yếu kém trong phát triển du lịch sinh thái trên không gian một danh thắng cấp quốc gia đã khiến một số giám đốc doanh nghiệp ở cụm công nghiệp Đầm Hồng (thành phố Yên Bái) đã có lúc rất băn khoăn phải từ chối một câu lạc bộ câu cá của nhiều doanh nhân từ nam ra bắc khi họ đặt vấn đề liên hệ tìm giúp một điểm ăn nghỉ trên đảo hồ Thác Bà để kết hợp nghỉ ngơi, câu cá thư giãn và bàn chuyện làm ăn. Biết rằng, việc từ chối này sẽ mất đi cơ hội hợp tác kinh tế nhưng điều kiện thực tế không đáp ứng được thì đành phải chấp nhận.

Tương tự, chị Trần Thị L. là người dân ở thị trấn Yên Bình (Yên Bình) cũng không thể đáp ứng được yêu cầu của bạn bè ở xa khi đặt vấn đề tìm một nơi phục vụ ăn nghỉ trên hồ Thác Bà để tổ chức cắm trại nhân kỷ niệm 20 năm ngày tốt nghiệp đại học... Song, giữa những bất cập cũng đang dần hé mở những tín hiệu vui khi khu du lịch Tân Hương sau nhiều năm ngừng đầu tư đã có một doanh nghiệp kinh doanh du lịch ở ngoại tỉnh đến đàm phán mua lại. Nếu đàm phán thành công thì đầu tư du lịch tiếp theo tại đây sẽ được triển khai theo hướng kết hợp du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng với những hoạt động: vui chơi thể thao; du thuyền; liên kết các đảo thành đường đi bộ qua các đảo trồng cây chuyên biệt như đảo hoa, đảo sinh vật cảnh; xây dựng cơ sở điều trị bệnh đông tây y, trong đó có cả tắm lá thuốc, ẩm thực và thưởng thức văn nghệ của bà con dân tộc bản địa Dao, Tày, Cao Lan…

Ngoài ra, trên hồ Thác Bà còn có thể phát triển hoạt động du lịch sinh thái mùa hè theo kiểu du ngoạn trên mặt nước qua các đảo đẹp. Trên lộ trình du ngoạn có thể đưa du khách đến những điểm nuôi thủy sản tập trung để khách thăm quan, trải nghiệm, mua thủy sản tổ chức ăn uống tại các điểm nghỉ trên đảo hồ hay nhà của đồng bào dân tộc ở ven hồ. Đồng thời, cũng có thể thiết kế được bãi tắm, bể tắm nhân tạo trên hồ hoặc tổ chức các trò chơi để du khách trong, ngoài tỉnh có thể thỏa mãn được nhu cầu vui chơi, giải trí trong khoảng thời gian một ngày.

Ở huyện Lục Yên có đền Suối Tiên ở xã Tô Mậu gắn với sự tích tiên nữ từ trên trời xuống tắm bị chàng trai tày giấu đi đôi cánh và tiên nữ đành phải ở lại làm vợ chàng trai. Đền này đã được xây dựng lại và xếp hạng di tích vào tháng 8 năm 2013. Đặc biệt, Suối Tiên hiện có loài cá tương tự như cá thần ở suối cá cẩm lương, huyện Cẩm Thủy (Thanh Hóa) đã được huyện tập trung nghiên cứu để xây dựng phương án khai thác du lịch. Nếu xây dựng một “tua” du lịch từ đền suối tiên đi du thuyền đến hang chùa são, xã tân lập, đền đại cại xã tân lĩnh, thăm quan chợ đá quý, tìm hiểu nghề chế tác đá, đá quý ở thị trấn Yên Thế rồi tiếp đến là thăm rừng nguyên sinh và làng dao ở Tân Phượng, thăm bình nguyên khai trung thì Lục Yên chắc chắn cũng sẽ là điểm du lịch sinh thái mùa hè rất hấp dẫn.

Ở vùng phía Tây của tỉnh, ông Hoàng Mạnh Toàn - Giám đốc Trung tâm Thông tin xúc tiến Du lịch Yên Bái cho biết, chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra được một tua du lịch sinh thái mùa hè trong khoảng ngày rưỡi đến hai ngày. Các điểm kết nối du lịch ở vùng này là suối giàng; thăm quan cảnh quan, làng nghề, tắm suối khoáng bản Bon, bản Hốc, tắm thuốc, tắm suối tự nhiên, ẩm thực dân tộc, ngủ nhà sàn ở Mường Lò; du lịch trải nghiệm cuộc sống đồng bào thái, mông, ngắm ruộng bậc thang ở tú lệ (Văn Chấn) và các xã Cao Phạ, La Pán Tẩn, Chế Cu Nha (Mù Cang Chải). Ông Hoàng Mạnh Toàn cũng cho biết, phát triển du lịch sinh thái là hướng đi thuận lợi vì nó tranh thủ được các lợi thế tự nhiên nhưng lại phụ thuộc rất nhiều vào quyết tâm của các địa phương.

Theo kinh nghiệm, các địa phương phát triển mạnh về du lịch sinh thái hầu như không sử dụng ngân sách nhà nước mà chủ yếu kêu gọi đầu tư từ các doanh nghiệp lớn chuyên doanh hoạt động du lịch. Giải pháp nữa là tăng cường xã hội hóa trong phát triển du lịch mà di tích đền suối tiên là một ví dụ. Ông Mã Đình Hoàn - Giám đốc ban quản lý di tích và danh thắng (sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch) cho biết từ khi đền Suối Tiên được xếp hạng di tích đến nay, việc hiến đất cũng như đóng góp tiền xây dựng tu bổ di tích đã thu hút đạt giá trị trên 2 tỷ đồng. Các chuyên gia đến từ tỉnh Valdemarne của cộng hòa Pháp - một tỉnh kết nghĩa với Yên Bái cũng tư vấn kinh nghiệm làm du lịch của Pháp là không bao giờ làm ra sản phẩm mới bán mà vừa làm vừa bán sản phẩm du lịch theo kiểu “lấy ngắn nuôi dài”.

Tuy nhiên, để các giải pháp trên đi đến hiệu quả, tỉnh và các ngành chức năng vẫn phải đi trước một bước bằng những công việc cụ thể có tính chiến lược như thuê cơ quan chuyên môn, các chuyên gia từ trung ương và các tỉnh mạnh về du lịch giúp đỡ về khảo sát, tư vấn phát triển du lịch. sau khi có được các dữ liệu quan trọng về tiềm năng, phương hướng phát triển du lịch thì tỉnh nên đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá bằng nhiều hình thức cũng như chủ động mở các hội nghị xúc tiến phát triển du lịch để kêu gọi, thu hút đầu tư, xây dựng cơ chế chính sách ưu tiên đầu tư phát triển du lịch ở địa phương; định hướng đầu tư phát triển du lịch ở từng khu vực để tạo trục động lực tương tác kích thích phát triển mọi tiềm năng du lịch của cả vùng; vận dụng tiêu chí của một điểm du lịch quốc gia phải bảo đảm diện tích từ 1 nghìn ha trở lên để đưa vùng du lịch phía Tây và du lịch vùng hồ Thác Bà-nơi có hai danh thắng cấp quốc gia trở thành điểm du lịch quốc gia để được hưởng các chính sách ưu tiên của trung ương trong phát triển du lịch nói chung và du lịch sinh thái nói riêng.

Hoàng Nhâm