Dân làm thuê trên đất của mình

Bí thư Chi bộ thôn Suối Lóp - Hảng A Gia đón chúng tôi ở khu vực km7 đường lên xã Suối Giàng. Đường rẽ vào thôn Suối Lóp hơn 5 km, dốc ngược lưng núi nhưng chốc chốc, chúng tôi lại gặp người dân chở bằng xe máy những khối đá ước chừng 1 - 2 tạ, bất kể đường trơn trượt và nguy hiểm, một bên là núi, một bên là vực sâu để chuyển ra điểm tập kết hoặc mang xuống xã Sơn Thịnh bán cho các xưởng chế tác đá cảnh. Khu vực thôn Suối Lóp là một trong hai điểm có mỏ đá lớn nhất của xã Suối Giàng.

Mỏ đá Suối Lóp nằm ngay bên cạnh khu vực sinh sống, canh tác của người dân. Cả thôn có 60 hộ người Mông sinh sống chủ yếu dựa vào hơn 40 ha đất sản xuất. Thế nhưng, từ khi “phong trào” khai thác đá cảnh nổi lên, người dân ở đây đang bán dần đất sản xuất của mình cho những chủ thầu khai thác đá.

Nguồn tiền bán được đa phần dùng để mua sắm phương tiện như xe máy, ti vi. Khi cạn tiền, đất sản xuất không còn, để mưu sinh, bất chấp nguy hiểm đến tính mạng, họ lại lên núi đào đá hoặc làm thuê trên mảnh nương của mình trước đây. Ngay đầu thôn Suối Lóp cũng đang trở thành một công trường khai thác đá nhỏ với đầy đủ các loại phương tiện: máy xúc, máy mài, máy xẻ, máy khoan… đủ cả.

Hiểm nguy rình rập và hệ lụy về môi trường

Đường vào thôn Suối Lóp cũng bị cản trở bởi lòng đường đã trở thành công xưởng của những ông chủ đá. “Nhiều khi phải đợi cả tiếng đồng hồ mới đi qua được để về nhà”- Bí thư Hảng A Gia than thở. Tại mỏ Suối Lóp đang có hàng chục người dân ra sức ghì mũi khoan vào phiến đá. Họ chia thành từng nhóm từ 2 - 3 người, một người cầm mũi khoan, hai người còn lại hỗ trợ...

Chừng 30 phút, mỗi nhóm khoan được một khối đá kích thước khoảng 60 x 40 cm. Khoan xong, có khoảng 10 người đến khiêng lên xe máy chở đi. Thấy chúng tôi đi cùng Bí thư  Chi bộ thôn nên họ không để ý nhiều, chỉ quan sát vài phút rồi lại tập trung vào công việc. Câu chuyện với những phu đá trở nên cởi mở hơn.

Ông Hàng A Dơ là người bán mảnh nương của mình cho các chủ thầu khai thác thật thà: “Làm đá vất lắm, nguy hiểm nữa nhưng không làm lấy gì ăn”. Bí thư Hảng A Gia khẳng định: “Đã có người bị đá đè chết trong khi đào đá, còn bị thương hay gãy tay, gãy chân thì nhiều lắm”.

Được biết, toàn bộ các mảnh nương ở ven đường có đá cảnh đều đã được các chủ khai thác đá mua lại hết cả. Để lại sau đó là những vết thương lở loét đang ngày một ăn sâu vào lòng núi làm lộ ra những tảng đá cỡ lớn nham nhở và kỳ quái, trở thành mối nguy hiểm thường trực với người dân Suối Lóp khi đi lại qua con đường này.

Đặc biệt, trong mùa mưa bão, nước trên núi đổ về mang theo đất, đá sạt lở đe dọa tính mạng người dân, làm ách tắc giao thông và hư hỏng các công trình thủy lợi trong thôn. Tiếng máy xẻ, máy khoan ngày đêm, bụi đá phát tán ra xung quanh cũng đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân, đặc biệt là nguồn nước sinh hoạt chủ yếu của người dân lấy từ đầu nguồn Suối Lóp đang bị đe dọa nghiêm trọng.

Cần sự kiên quyết của chính quyền

Việc khai thác đá cảnh ở Suối Giàng đã diễn ra nhiều năm nay, không phải là lén lút nữa mà đang công khai thách thức chính quyền địa phương. Theo thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường, các mỏ đá ở Suối Giàng chưa được Nhà nước cấp phép cho bất kỳ một doanh nghiệp nào. Sở Tài nguyên và Môi trường cũng đã có nhiều văn bản yêu cầu huyện Văn Chấn kiểm tra, xử lý các vi phạm liên quan và huyện Văn Chấn cũng đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra, xử lý. Tuy nhiên, sau mỗi đợt kiểm tra, mọi hoạt động khai thác lại trở về bình thường như chưa hề có chuyện gì xảy ra.

Để bảo đảm an toàn tính mạng, đời sống sinh hoạt của người dân, thiết nghĩ các cơ quan chức năng từ tỉnh đến cơ sở cần vào cuộc quyết liệt và đồng bộ hơn để chấm dứt tình trạng khai thác đá cảnh nói trên, trả lại môi trường sinh thái cho khu du lịch Suối Giàng.

Anh Dũng