Nồng say xoè Thái

Nhắc đến người Thái Mường Lò là người ta nhắc ngay đến 6 điệu xòe cổ, gồm: Đổn hôn, Phá xí, Ỏm nọm tốp mư, Khắm khen mơi lảu, Nhôm khăn, Xé voóng. Những điệu xòe này có nội dung mô phỏng lịch sử, canh nông, săn bắn, tín ngưỡng, tình yêu hôn nhân, quan hệ cộng đồng…

Trong bất kì cuộc vui nào cũng đều có thể múa xòe. Những điệu xòe mời gọi mọi người cùng nhập cuộc vui khiến người lạ hóa quen, trai gái nên duyên chồng vợ. Xoè cũng khiến cho con người vui vẻ, sảng khoái lạ thường sau bao mệt mỏi nên có khi người ta say xòe từ chập tối đến tận đêm khuya chẳng ai muốn rời. Vì thế, xòe Thái Mường Lò từ lâu đã là một “đặc sản” hấp dẫn du khách và đang được các địa phương trong vùng khai thác để phát triển du lịch cộng đồng.

Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cùng múa xòe với đồng bào Thái ở Mường Lò. (Ảnh: Hoàng Nhâm)

Nếp tan Tú Lệ

Nếp Tan là giống lúa truyền thống có từ lâu đời ở xã Tú Lệ. Nếp Tan nổi tiếng dẻo, thơm, ngậy, bùi. Khách đi theo quốc lộ 32 ngược lên Lai Châu hay xuôi về Yên Bái, Hà Nội… đều muốn dừng chân tại Tú Lệ để thưởng thức xôi nếp Tan với thịt lợn nướng, gà ác rang gừng. Đặc biệt, mùa lúa chín, bà con người Thái ở đây thường làm cốm nếp Tan thơm dẻo.

Nếp Tan đã được Viện Cây lương thực xếp vào hàng các loại gen quý hiếm cần được bảo tồn. Điều lạ là giống nếp này nếu đem đi nơi khác gieo trồng dù chỉ cách Tú Lệ khoảng chục cây số thì lúa vẫn phát triển tốt, bảo đảm năng suất, hạt gạo đẹp nhưng khi chế biến lại không còn giữ được đặc trưng chất lượng của nếp Tan như ở Tú Lệ.

Huyện Văn Chấn đã có sự phối hợp với một số cơ quan Trung ương, trường đại học để nghiên cứu bảo tồn nguồn gen nếp Tan Tú Lệ. Đồng thời, quy hoạch diện tích trên 100ha để gieo trồng nếp Tan theo hướng hàng hoá nhằm khai thác lợi thế đặc thù cũng như góp phần nâng cao đời sống của nhân dân.

Cánh đồng nếp Tan Tú Lệ. (Ảnh: Thanh Miền)

Non cao Suối Giàng

Xã Suối Giàng ở khá độc lập trên độ cao hơn 1.000 m so với mực nước biển và cách trung tâm huyện lỵ Văn Chấn 12km. Đồng bào Mông sinh sống ở đây hàng trăm năm nay đã tạo nên một vùng văn hoá rất đặc thù của tộc người Mông. Thiên nhiên còn hào phóng ban tặng cho miền sơn cước này một vùng chè Shan tuyết trải rộng trên diện tích khoảng 300 ha với rất nhiều cây có tuổi đời lên tới vài trăm năm.

Sản phẩm chè Shan tuyết Suối Giàng đã nổi tiếng khắp trong và ngoài nước. Khí hậu nơi đây mát lành với nhiều nét đặc trưng của miền ôn đới nên có thể trồng quanh năm các loài rau ôn đới như cải Mèo, su su và các loại củ quả khác. Ngô nếp của người Mông trồng dưới chân những triền núi đá cũng mang vị ngon riêng có của Suối Giàng. Đặc biệt, thịt lợn đen, gà ác là những đặc sản mà ai đã từng thưởng thức đều không thể quên hương vị.

Suối Giàng còn là nơi đầy lợi thế để phát triển du lịch. Trong nhiều năm qua, dù chưa được đầu tư hạ tầng cơ sở cho hoạt động này nhưng mỗi năm vẫn có hàng nghìn du khách trong và ngoài nước đến với Suối Giàng. Với những lợi thế đó, chương trình đầu tư phát triển du lịch đang được triển khai ở đây chắc hẳn sẽ biến Suối Giàng trong một tương lai không xa thành điểm đến của hàng chục vạn du khách mỗi năm.

Người Mông ở xã Suối Giàng (Văn Chấn) chu hái chè Shan tuyết. (Ảnh: Hoàng Nhâm)

Nước nóng - nguồn tài nguyên quý hiếm

Trong 9 huyện, thị của Yên Bái chỉ có hai huyện là Văn Chấn và Trạm Tấu có các mỏ nước khoáng nóng đã được phát hiện và khai thác, trong đó Văn Chấn chiếm tới 4/5 điểm gồm: suối khoáng Bản Hốc thuộc xã Sơn Thịnh, Bản Bon ở xã Sơn A và các điểm khác ở xã Gia Hội, Tú Lệ.

Theo các nhà chuyên môn thì nhiệt độ của nước khoáng nóng ở đây khá cao so với nhiều nơi khác trong nước. Vi chất trong nước khoáng bổ sung năng lượng cho người tắm khá dồi dào qua hấp thụ của da và đường hô hấp. Đặc biệt, nếu tắm nước nóng thường xuyên sẽ làm thông kinh mạch cho những người mang chứng bệnh huyết áp, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, giảm béo do nhiệt độ của nước sẽ giải phóng bớt năng lượng và mỡ dư thừa trong cơ thể. Các hoạt chất trong nước khoáng nóng ở đây còn có tác dụng ngăn ngừa và trị một số bệnh về nấm ngoài da…

Đã có nhiều đơn vị trong và ngoài tỉnh đến đặt vấn đề khảo sát nghiên cứu nguồn nước suối khoáng nóng ở Văn Chấn để hướng tới đầu tư khai thác tiềm năng kinh tế quý hiếm này gắn với du lịch nghỉ dưỡng.

Huyện Văn Chấn Diện tích tự nhiên 120.758ha. Dân số 145.858 người. Có 6 dân tộc chính sinh sống gồm: Kinh 34,3%, Thái 24,3%, Tày 17,1%, Dao 9,0%, Mông 7,1%, Nùng 0,2% , còn lại 9,08% là các dân tộc khác. Có 28 xã, 3 thị trấn; 356 thôn, bản, tổ dân phố. Đảng bộ huyện có 68 chi, đảng bộ trực thuộc (38 đảng bộ, 30 chi bộ). Toàn  huyện có 486 chi bộ trực thuộc Đảng ủy cơ sở với tổng số 6.743 đảng viên.  Tổng số cán bộ toàn huyện 2.641 người, trong đó  746 cán bộ có trình độ đại học, 6 cán bộ có trình độ trên đại học, còn lại là cao đẳng và trung cấp, sơ cấp. Số học sinh từ tiểu học đến trung học phổ thông toàn huyện hiện có 25.306 em, trong đó có 13.469 học sinh tiểu học, 9.088 học sinh trung học cơ sở, và 2.749 học sinh trung học phổ thông.

H.N