Đồng chí Ksor Phước - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội, Trưởng đoàn giám sát dự và chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo còn có Văn phòng Quốc hội, đại diện một số bộ, ngành Trung ương và các tỉnh miền núi phía Bắc. Về phía tỉnh Yên Bái có đồng chí Dương Văn Thống - Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; Thường trực HĐND, lãnh  đạo UBND tỉnh, đại diện Sở Tài nguyên Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Sau hơn 10 năm thực hiện sắp xếp lại các lâm trường quốc doanh theo Nghị quyết số 28/NQ/TW ngày 16/6/2003 về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh của Bộ Chính trị  và các nghị định của Chính phủ, hiện nay, cả nước có 148 công ty lâm nghiệp và 91 ban quản lý rừng phòng hộ. Tổng diện tích rừng do các ban quản lý rừng phòng hộ và các công ty lâm nghiệp đang quản lý, sử dụng là hơn 3 triệu 500 nghìn héc-ta.

Trong quản lý và sử dụng đất đai, 25% nông, lâm trường đã chuyển sang giao đất có thu tiền hoặc thuê đất theo quy định của  Luật Đất đai; 56% nông, lâm trường với 57% tổng diện tích đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; các nông, lâm trường đã bàn giao gần 532.000ha đất cho chính quyền địa phương quản lý để giao cho dân và đồng bào dân tộc thiểu số sử dụng.

Kết quả này đã góp phần quan trọng tăng cường quản lý, sử dụng đất đai, giải quyết tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất của người dân và đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ ở địa phương, giảm dần tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất tại các nông, lâm trường.

Việc quản lý, sử dụng đất của phần lớn các lâm trường đã có chuyển biến tích cực, nhất là các đơn vị đã cổ phần hóa như từng bước làm rõ hiện trạng sử dụng đất trên bản đồ, lập được phương án quy hoạch sử dụng đất gắn với phương án sản xuất kinh doanh, quy hoạch lại 3 loại rừng (đặc dụng, phòng hộ, sản xuất); tình trạng lấn chiếm, tranh chấp đất đai, cho thuê, cho mượn đất trái phép đã giảm và một số nơi đã chấm dứt…

Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng tài nguyên đất, tài nguyên rừng, vườn cây lâu năm và hiệu quả sản xuất - kinh doanh của nhiều công ty lâm nghiệp, ban quản lý rừng chưa cao, hiệu quả sử dụng đất, rừng ở không ít lâm trường thấp, còn lãng phí, còn tình trạng để đất hoang hóa. Việc rà soát hiện trạng sử dụng đất của các lâm trường mới chủ yếu thực hiện trên sổ sách mà không được rà soát trên thực địa. Hầu hết lâm trường sau khi được sắp xếp đã không thực hiện việc lập hoặc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất chi tiết để phù hợp yêu cầu nhiệm vụ mới sau khi sắp xếp; không rà soát xác định, cắm mốc và đo đạc ranh giới đất. Phần lớn các lâm trường chuyển đổi thành doanh nghiệp đã không làm thủ tục chuyển sang giao đất có thu tiền hoặc thuê đất theo quy định của Luật Đất đai.

Tại một số đơn vị sau khi cổ phần hóa, công tác quản lý đất đai vẫn tiếp tục vẫn tiếp tục lỏng lẻo, không được tăng cường. Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các nông, lâm trường ở các địa phương còn chậm, đến nay còn 54,2% diện tích chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tình trạng tranh chấp, vi phạm pháp Luật Đất đai trong các lâm trường vẫn còn phổ biến dưới nhiều hình thức. Việc bàn giao đất cho địa phương quản lý còn chậm, hiệu quả chưa cao. 10 năm qua, các nông, lâm trường đã chuyển giao một phần đất về cho chính quyền địa phương quản lý 883.012ha - thấp so với yêu cầu...

Thực hiện việc sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh, Yên Bái cũng đạt được những kết quả nhất định. Công tác quản lý sử dụng đất rừng được củng cố, rà soát hiện trạng và lập quy hoạch sử dụng đất, rừng gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch sử dụng đất của địa phương; xác định diện tích cần giữ lại chuyển sang thuê và thực hiện các hình thức giao khoán sản phẩm với công nhân của công ty và người dân tại các địa phương; chuyển giao một phần diện tích đất không có nhu cầu sử dụng, sử dụng hiệu quả thấp về địa phương quản lý.... Tuy nhiên cũng vẫn còn một số hạn chế trong quản lý, sử dụng đất tại các lâm trường. 

Tại Hội thảo, đại diện các Bộ, cơ quan Trung ương và các địa phương trao đổi, chia sẻ, làm rõ một số thuận lợi, khó khăn, bất cập trong cơ chế, chính sách về sử dụng đất đai hiện nay đối với các lâm trường quốc doanh; trách nhiệm chỉ đạo, điều hành của các cơ quan, đơn vị có liên quan đồng thời nêu lên thực trạng hiện nay tại các lâm trường, những tồn tại và kiến nghị…

Kết luận Hội thảo, đồng chí Ksor Phước đánh giá cao chất lượng cuộc hội thảo đồng thời chia sẻ những khó khăn trong quản lý, sử dụng đất đai tại các địa phương, đơn vị và cho rằng đó là do nhiều nguyên nhân trong đó có cả nguyên nhân từ chính sách, ngân sách... Qua thảo luận và từ thực tiễn, Đoàn giám sát sẽ tiếp thu những ý kiến, đề xuất và sớm phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, đề xuất với Quốc hội để có cơ chế, chính sách nhằm thực hiện tốt vấn đề này.

Thu Hạnh