Trong suốt quá trình thực hiện cuộc “đại chuyển dân” đã xuất hiện nhiều tấm gương, điển hình tiên tiến, gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ. Hôm nay (10/6), trong không khí hân hoan tháng 6 – tháng mà huyện Yên Bình đang tổ chức nhiều hoạt động chào mừng kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Đảng bộ huyện (20/6/1947 – 20/6/2017), huyện Yên Bình đã phối hợp với Công ty cổ phần Thủy điện Thác Bà tổ chức một cuộc gặp gỡ vô cùng ý nghĩa – đó là cuộc gặp mặt đại diện các tập thể, cá nhân có thành tích trong thực hiện chuyển dân xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà, giai đoạn 1960 -  1970.

Các đồng chí lãnh đạo huyện Yên Bình gặp gỡ, trao đổi với các cụ, các bác từng tham gia cuộc "đại chuyển dân" giai đoạn 1960 - 1970.

Thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ, năm 1964, gia đình bác Nguyễn Ngọc Ba ở xã An Thịnh, huyện Văn Yên gồm 10 người cùng 30 hộ dân khác ở xã Chính Tâm (xóm nhà thờ) ngày ấy đã nhường đất để xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà.

Khó khăn, gian khổ lúc đó thật không kể xiết song sẵn sàng sự hy sinh lớn lao vì công trình thủy điện đầu tiên của miền Bắc XHCN, bác cùng gia đình để lại bờ xôi ruộng mật ra đi xây cuộc sống trên quê hương mới.  Gần 50 năm trở về nơi “chôn rau cắt rốn”, cảm xúc lúc này thật khó nói thành lời.

Các tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu trong chuyển dân xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà dâng hương tại Đài tưởng niệm liệt sỹ, Nhà máy Thủy điện Thác Bà. 

Cụ Đinh Công Thân ở thị trấn Lục Yên, huyện Lục Yên năm nay đã 89 tuổi, 68 năm tuổi Đảng – nguyên là cán bộ xã Trần Phú (vùng lòng hồ lúc bấy giờ). Dù tuổi cao sức yếu song cụ vẫn cố gắng về để dự cuộc gặp gỡ lần đầu tiên được huyện Yên Bình tổ chức sau 50 năm kể từ  cuộc “đại chuyển dân”. Trở về mảnh đất đã từng gắn bó cách nay nửa thế kỷ, gặp lại những người bà con hàng xóm thân yêu ngày ấy, cụ càng xúc động.

Nhà máy Thuỷ điện Thác Bà là nhà máy thuỷ điện đầu tiên được xây dựng ở miền Bắc XHCN, là một công trình trọng điểm trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm lần thứ nhất của cả nước (1960- 1965); là nền móng cơ sở vật chất, kỹ thuật cho công cuộc xây dựng CNXH của đất nước. Công trình được khởi công xây dựng ngày 19/8/1964 với công suất thiết kế 108 MW, sản lượng bình quân 400 triệu KWh/ năm.

Đến nay, công trình đã cung cấp hàng triệu KWh điện hòa dòng điện lưới quốc gia, đem ánh sáng đến mọi miền quê. Dù hôm nay bao công trình thủy điện lớn gấp nhiều lần Thủy điện Thác Bà đã mọc lên nhưng Thủy điện Thác Bà mãi mãi vẫn là niềm tự hào, là biểu tượng của nền công nghiệp nước nhà những ngày đầu non trẻ dựng xây đất nước XHCN. Và sự hy sinh lớn lao của hàng vạn hộ dân nửa thế kỷ trước nhường đất cho công trình thủy điện là một sự kiện đã đi vào lịch sử.

Các đại biểu đại diện các hộ dân từng tham gia cuộc "đại chuyển dân" giai đoạn 1960 - 1970 nay được trở về nơi "chôn rau cắt rốn", thăm động Thủy Tiên.

Bởi để xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà, huyện Yên Bình đã chuyển gần 2 vạn dân của 37/39 xã đến quê mới, trong đó có gần một nửa chuyển sang các huyện bạn, tỉnh bạn với tổng số hàng triệu ngày công lao động.

Những người dân dứt áo ra đi, giã từ hơn 3 nghìn ha ruộng nước “bờ xôi, ruộng mật” và nhiều nhà cửa, công trình kiến trúc mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc nay đã chìm sâu dưới lòng hồ. Giã từ những chợ Ngọc, chợ Ngà - nơi buôn bán, giao thương sầm uất vùng Yên Bình ngày đó giờ chỉ còn trong ký ức câu ca dao "Còn tiền chợ Ngọc, chợ Ngà/ Hết tiền thì lại Thác Bà, Thác Ông".

Những ngày khó khăn gian khổ ấy, sự quyết tâm ấy của bà con vùng lòng hồ di dời nhường đất vẫn còn nguyên trong trí nhớ của ông Đỗ Khắc Cương – Trưởng ban chuyển dân xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà  nửa thế kỷ trước, sau này là Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Liên Sơn.

Lãnh đạo huyện Yên Bình và Nhà máy Thủy điện Thác Bà tặng quà các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ chuyển dân xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà, giai đoạn 1960 - 1970.

Cuộc vận động chuyển dân đã đi qua tròn 50 năm. Ghi nhận và tri ân những đóng góp to lớn của nhân dân các dân tộc huyện Yên Bình trong thực hiện nhiệm vụ chuyển nơi ở cũ sang các xã và huyện bạn, nhường đất cho công trình Thủy điện Thác Bà sản xuất ra dòng điện sáng, trong 2 ngày 9, 10/6, huyện Yên Bình đã tổ chức cuộc gặp mặt các đại diện tập thể, cá nhân có thành tích, đóng góp trong nhiệm vụ chuyển dân giai đoạn 1960 – 1970. 

Cuộc gặp gỡ, tôn vinh những đóng góp của 82 tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu trong chuyển dân xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà lần đầu tiên được huyện Yên Bình tổ chức sau 50 năm thực hiện nhiệm vụ chuyển dân là một lời tri ân sâu sắc của những thế hệ hôm nay gửi đến những người đi trước.

Đây không chỉ là dịp để ôn lại một chặng đường lịch sử, đánh giá, ghi nhận thành tựu, đóng góp quan trọng, thấm đẫm mồ hôi và cả máu của cả một thế hệ cán bộ, của những tập thể, hàng ngàn hộ gia đình chuyển cư cũng như của cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc nơi chuyển đến mà còn là động lực, củng cố thêm niềm tin để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc hôm nay tiếp tục phấn đấu và xây dựng quê hương Yên Bình ngày càng giàu mạnh.

Thanh Chi – Quyết Thắng