Tờ trình của Chính phủ cho biết, nhà ở cho các đối tượng học sinh, sinh viên; nhà ở cho công nhân làm việc trong các khu công nghiệp và nhà ở cho người có thu nhập thấp khó khăn về nhà ở đang là vấn đề bức xúc. Hiện tại, ký túc xá của các trường ĐH, CĐ mới đáp ứng được 20% số sinh viên có nhu cầu. Các khu công nghiệp mới có khoảng 20% tổng số công nhân lao động có chỗ ở ổn định. Ở lĩnh vực nhà cho người có thu nhập thấp, kết quả khảo sát của Bộ Xây dựng cho thấy có khoảng trên 30% các hộ gia đình có diện tích nhà ở dưới 36m², trong đó có khoảng 19% số hộ gia đình sống trong những căn nhà không đảm bảo tiêu chuẩn tối thiểu.

Để giải quyết vấn đề nhà ở cho các đối tượng trên, Chính phủ đã triển khai thực hiện nhiều giải pháp như miễn thuế TNDN của năm 2009 đối với thu nhập từ hoạt động đầu tư, kinh doanh nhà ở cho thuê đối với sinh viên, công nhân; miễn thuế TNDN của năm 2009 đối với thu nhập từ hoạt động đầu tư xây dựng nhà ở để bán, cho thuê, cho mua đối với người lao động có thu nhập thấp, giảm 50% thuế VAT đối với nhà ở để cho thuê đối sinh viên, công nhân, người có thu nhập thấp…

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh: “Các giải pháp trên chỉ thực hiện trong năm 2009, vì thế chưa thực sự khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nhà ở xã hội, trong khi việc triển khai các dự án xây dựng nhà ở yêu cầu vốn lớn, có thời gian đầu tư và thu hồi vốn dài”. Khắc phục tình trạng này, Chính phủ trình UBTVQH để trình Quốc hội (QH) cho phép sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Luật thuế TNDN, Luật thuế VAT.

Theo quy định hiện hành, các dự án đầu tư xây dựng nhà ở để bán và cho thuê trong đó có đối tượng sinh viên, công nhân, người có thu nhập thấp thuộc diện chịu thuế VAT 10%. Chính phủ đề xuất, QH cho phép áp dụng mức thuế suất thấp nhất là 5% đối với nhà ở để bán, cho thuê cho các đối tượng trên. Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh giải thích: “Khi áp dụng mức thuế suất 5%, doanh nghiệp được khấu trừ thuế đầu vào nên không ảnh hưởng đến kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Các đối tượng thuê hoặc mua nhà, ngoài việc được hưởng các chính sách ưu đãi khác còn có cơ hội có nhà thông qua việc mua hoặc thuê nhà với giá thấp”.

Chính phủ cũng đề nghị cho áp dụng mức ưu đãi thuế TNDN ở mức cao nhất trong khung pháp luật thuế TNDN hiện hành như đang áp dụng đối với doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực xã hội hóa, cụ thể là áp dụng mức thuế suất 10%, miễn thuế 4 năm và giảm thuế tối đa 9 năm tiếp theo.

Băn khoăn về cách thức thực hiện

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của QH Phùng Quốc Hiển cho biết, trong quá trình thẩm tra dự án luật, một số ý kiến trong ủy ban này chưa tán thành với việc sửa đổi 2 luật.

Các ý kiến không tán đồng với việc sửa đổi cho rằng “do năng lực quản lý còn hạn chế nên việc kiểm soát giá mua, giá bán nhà thực tế đang gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy cho dù Nhà nước có áp các chính sách ưu đãi, trong đó có ưu đãi về thuế để doanh nghiệp hạ giá thành thì chưa chắc giá bán, giá thuê nhà sẽ được giảm. Đối tượng là người có thu nhập thấp, công nhân, học sinh, sinh viên sẽ không được hưởng lợi, còn Nhà nước bị thất thu ngân sách.

Ngoài ra, việc căn cứ vào đối tượng mua nhà để áp dụng 2 mức thuế suất VAT khác nhau (5% và 10%) là rất phức tạp, dễ bị doanh nghiệp lợi dụng để hoàn thuế VAT. Việc tách bạch giữa các đối tượng mua nhà để khấu trừ thuế VAT cho doanh nghiệp là không đơn giản, sẽ dẫn đến phát sinh tiêu cực”.

Theo ông Phùng Quốc Hiển, cũng có ý kiến cho rằng quy định của dự thảo luật chưa đảm bảo tính công bằng trong áp dụng chính sách, vì trên thực tế không chỉ có doanh nghiệp xây dựng nhà cho học sinh, sinh viên, công nhân mà nhiều cá nhân cũng đầu tư xây dựng các khu nhà cho sinh viên, công nhân thuê. Nếu chỉ áp dụng chính sách ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp thì sẽ không công bằng đối với cá nhân kinh doanh trong cùng lĩnh vực. Có ý kiến đề nghị nên hỗ trợ trực tiếp cho người thuê, mua nhà.

Phó chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện dự luật để trình QH.

(Theo TNO)