Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công đã mở ra một kỷ nguyên mới đối với dân tộc Việt Nam. Cùng với sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 23/11/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 64/SL thành lập Ban Thanh tra đặc biệt, nhằm giải quyết những yêu cầu cấp thiết trước mắt đó là thường xuyên nghiên cứu và giải quyết các đơn, thư khiếu nại và phản ánh của các tầng lớp nhân dân từ khắp các địa phương gửi lên Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Và từ đó, Ban Thanh tra đặc biệt đã trở thành tiền thân của ngành thanh tra Việt Nam và ngày 23/11/1945 là mốc đánh dấu sự ra đời của ngành thanh tra Việt Nam.

65 năm qua, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước luôn coi trọng đến công tác thanh tra, quan tâm xây dựng, kiện toàn các cơ quan thanh tra cho phù hợp với nhiệm vụ quản lý của bộ máy nhà nước, đồng thời khẳng định rõ: “Hoạt động thanh tra là chức năng thiết yếu của công tác quản lý nhà nước”, đã góp phần không nhỏ vào cuộc đấu tranh giải phóng đất nước trước đây và ngày nay là sự nghiệp phát triển kinh tế, giữ gìn kỷ cương, trật tự xã hội.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, tỉnh Yên Bái đã đạt được những thành tựu rất quan trọng, khá toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, các chỉ tiêu kinh tế - xã hội đều đạt và vượt mục tiêu đề ra. Kinh tế có bước tăng trưởng khá, đời sống nhân dân các dân tộc trong tỉnh tiếp tục nâng cao, an ninh chính trị, trật tự xã hội được giữ vững và ổn định.

Có được kết quả đó là do có đường lối, chủ trương đúng đắn của Nghị quyết Đại hội tỉnh Đảng bộ lần thứ XVI, sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự nỗ lực của các cấp, các ngành và nhân dân các dân tộc trong tỉnh, trong đó có sự đóng góp quan trọng của ngành thanh tra tỉnh Yên Bái.

Hoạt động của hệ thống Thanh tra Nhà nước tỉnh Yên Bái đã có nhiều cố gắng, nỗ lực trong thực hiện nhiệm vụ, hoạt động thanh tra có hiệu quả, luôn bám sát chương trình, kế hoạch của Tỉnh ủy, UBND tỉnh và Thanh tra Chính phủ, mà cụ thể hóa là nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương để hướng hoạt động thanh tra có trọng tâm, trọng điểm, thực hiện đúng chức năng là “công cụ thiết yếu của Nhà nước”.

Hoạt động của ngành thanh tra Yên Bái, đặc biệt là trong 5 năm gần đây đã đạt được những thành tích đáng tự hào. Phong trào thi đua lập thành tích trong cán bộ, công chức thanh tra đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; được lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh tin tưởng, đồng thời được các cấp, các ngành và nhân dân tôn trọng, gắn bó.

 Trong 5 năm (2006 - 2010), ngành thanh tra Yên Bái thực hiện 791 cuộc thanh tra kinh tế, phòng, chống tham nhũng, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, phát hiện sai phạm với tổng giá trị 122 tỷ 999 triệu đồng và 9.331.708 m2 đất, trong đó: đã kết luận thu hồi trực tiếp cho ngân sách Nhà nước các cấp là 49 tỷ 918 triệu đồng, số còn lại 73 tỷ 081 triệu đồng đã kiến nghị với các cơ quan Nhà nước và cấp có thẩm quyền xem xét xử lý.

 Ngoài ra, còn phát hiện và kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý 9.331.708 m² đất vi phạm Luật Đất đai, đề xuất trên 500 kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung phục vụ cho quá trình quản lý, điều hành; các tổ chức thanh tra trong tỉnh tham mưu giúp các cấp, các ngành trong tỉnh tiếp 5.912 lượt công dân (bình quân 1.200 lượt/năm), tiếp nhận 3.035 đơn khiếu tố trong đó số đơn thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính các cấp là 1.269 đơn, đã xem xét giải quyết 1239/1269 đơn (đạt 97,6%).

Qua giải quyết đã thu hồi 67.225 m2 đất có vi phạm Luật Đất đai; trả lại quyền lợi cho nhân dân là 3 tỷ 029 triệu, 700 kg gạo và 15.026 m2 đất thổ cư; kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý 104 đối tượng có vi phạm. Về tổ chức xây dựng lực lượng: từ chỗ chỉ có 15 cán bộ thanh tra (năm 1956), đến nay toàn ngành thanh tra Yên Bái hiện có trên 230 cán bộ, thanh tra viên, với trên 86% cán bộ có trình độ đại học và trên đại học. Hầu hết cán bộ, thanh tra viên đã được bồi dưỡng về lý luận chính trị, quản lý nhà nước và nghiệp vụ thanh tra.

Toàn ngành có 117 thanh tra viên (trong đó có 1 thanh tra viên cao cấp, 18 thanh tra viên chính và 98 thanh tra viên). Trình độ năng lực và phẩm chất đạo đức của cán bộ thanh tra viên được rèn luyện, quan điểm lập trường vững vàng, trung thành tuyệt đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng. Đây là nhân tố rất cơ bản để toàn ngành luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

Thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, trong thời gian qua, cấp ủy, Công đoàn Thanh tra tỉnh đã phát động toàn thể cán bộ, thanh tra viên trong ngành tích cực tham gia hưởng ứng các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, tạo khí thế thi đua sôi nổi trong toàn ngành.

Ghi nhận những kết quả của ngành thanh tra Yên Bái, năm 2007, Thanh tra tỉnh được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì; hai năm 2006 và 2009 được Chính phủ tặng cờ thi đua xuất sắc. Liên tục từ năm 2005 đến 2009, Thanh tra tỉnh được Thanh tra Chính phủ tặng cờ thi đua xuất sắc. Chi bộ, Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh liên tục 5 năm liền được công nhận trong sạch vững mạnh tiêu biểu; hai năm 2007 và 2009 được tặng cờ của Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam; năm 2008, được tặng cờ của Công đoàn Viên chức Việt Nam, ngoài ra được tặng 3 bằng khen của Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, 2 bằng khen Bộ Công an, 10 bằng khen UBND tỉnh…

Kỷ niệm 65 năm ngày truyền thống ngành thanh tra Việt Nam (23/11/1945 -23/11/2010), cán bộ, công nhân viên chức ngành thanh tra Yên Bái tự hào đã đóng góp một phần không nhỏ vào sự nghiệp xây dựng và phát triển của ngành, vì sự nghiệp xây dựng phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn kỷ cương, bảo vệ pháp chế XHCN.

Tiếp nối và tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của ngành, toàn ngành thanh tra Yên Bái đã, đang và sẽ nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt hơn nữa những nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó trong những chặng đường phía trước, xứng đáng với sự tin yêu của Chính phủ, sự mến phục của nhân dân; xứng đáng với lời dạy của Bác Hồ kính yêu: người cán bộ thanh tra sẽ là “Tai mắt của trên, người bạn của dưới”.

Đồng Quang Hưng - Tỉnh ủy viên, Chánh Thanh tra tỉnh Yên Bái