Làng Mảnh có 76 hộ, 100% là dân tộc Mông, sinh sống ở 7 chòm, mỗi chòm cách nhau khoảng 3 đến 5 km đường rừng. Những năm 2005 trở về trước, cũng như nhiều làng bản khác trong xã, Làng Mảnh còn gặp rất nhiều khó khăn. Hầu hết các hộ trong làng đều thuộc diện hộ nghèo, thậm chí nhiều hộ đói đứt bữa.

Phong tục tập quán lạc hậu như: đẻ nhiều con (có hộ đến 13 người con), ốm đau mời thầy cúng, trâu, bò thả rông, người chết để 4 - 5 ngày mới chôn cất, thách cưới nhiều bạc trắng, kinh tế tự túc, tự cấp nên hiệu quả rất thấp.

Không dừng lại ở đó, nạn tảo hôn diễn ra thường xuyên. Nam nữ thanh niên 11 đến 14 tuổi là lấy vợ, lấy chồng, 95% người từ 30 tuổi trở lên mù chữ. Tuy nhiên, chuyện của những năm 2005 về trước giờ chỉ là ký ức của người dân nơi đây vì hiện tại, Làng Mảnh từng ngày thay da đổi thịt.

Chuyện bắt đầu từ khi Làng Mảnh xây dựng mô hình thí điểm khai hoang ruộng nước theo sự chỉ đạo của huyện và nghị quyết của Đảng bộ xã với 11 hộ tham gia.

Với tập quán canh tác lúa nương nên khi bắt đầu làm lúa nước nhiều hộ không ủng hộ, họ cho rằng, khó làm được và nếu làm được năng suất lúa cũng không cao. Với quyết tâm phấn đấu, Đảng ủy, chính quyền xã Tà Xi Láng đã tập trung vận động, tuyên truyền đồng bào khai hoang ruộng nước.

Với việc khai hoang trên 1ha ruộng nước ban đầu của 11 hộ theo đúng kỹ thuật đã mang về hiệu quả cao. Từ năm 2006 đến nay, bà con trong làng đã khai hoang 11 ha ruộng cấy 2 vụ lúa, năng suất đạt trên 43tạ/ha. Cuối năm 2006, Làng Mảnh lại được thổi vào một luồng gió mới, khi Tỉnh ủy có Nghị quyết 03 về một số nhiệm vụ trọng tâm cấp bách trong phát triển kinh tế, xã hội huyện Trạm Tấu giai đoạn 2006 - 2010.

Theo đó, trong phát triển kinh tế, huyện đã chủ động xây dựng kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Nắm bắt chủ trương này, Làng Mảnh được Đảng bộ Tà Xi Láng chỉ đạo sát sao từ việc khai hoang ruộng lúa nước tới vận động đồng bào chuyển đổi cây trồng bằng cách đưa cây ngô vào thâm canh.

Ngoài trồng ngô, đồng bào Mông ở Làng Mảnh còn khai hoang ruộng nước để cấy lúa 2 vụ.

Đồng chí Vàng Nỏ Dia - Phó bí thư Thường trực Đảng bộ xã cho biết: “Đầu năm 2008, khi triển khai chủ trương này địa phương gặp phải rất nhiều trở ngại vì bà con trong làng không tin cây ngô sẽ sống được trên đất quanh năm mây trắng bao phủ. Nhưng với hỗ trợ, lãnh đạo của tỉnh, của huyện chúng tôi đã chỉ đạo, tuyên truyền, vận động các đảng viên, trưởng bản và một số hộ có tư tưởng đổi mới trong sản xuất nông nghiệp đi đầu và đã trồng được 3 ha.

Nhờ trồng và chăm sóc đúng kỹ thuật nên năng suất ngô ban đầu đã đạt 23 tạ/ha”. Thấy hiệu quả mà cây ngô đem lại, bước sang năm 2009, 100% đồng bào trong làng, không ai bảo ai đều đăng ký trồng ngô với các loại giống mới như: LVN10, C919... trong đó có nhiều hộ trồng từ 3 - 4 ha ngô như: Hờ Tráng Hồ, Vàng Chờ Tủa, Vàng Già Ly…

Ông Vàng Già Ly nói: “Trước đây mình không tin trên đất này có thể trồng được ngô, nhưng sau khi thấy cán bộ, đảng viên trong làng trồng và đạt hiệu quả về kinh tế mình đã mạnh dạn trồng. Đến nay, nhà mình trồng được 3 ha ngô, bình quân năng suất đạt 23 tạ/ha. Nhờ có ngô mà nhà mình đã mua được ti vi, xe máy, sửa được nhà và không còn nghèo đói như trước nữa”. Đ

ồng chí Nguyễn Ngọc Hà - Bí thư Đảng bộ xã phấn khởi cho biết: “Đến nay, đồng bào trong làng đã thấy được hiệu quả cây ngô đem lại. Trong năm 2010, Làng Mảnh đã trồng 120 ha và dự kiến năng suất sẽ đạt 26 tạ/ha”.

Tuy còn gặp nhiều khó khăn, nhưng niềm vui của Bí thư Hà hay ông Ly cũng là niềm hạnh phúc chung của đồng bào nơi đây. Nhờ cây ngô mà tỷ lệ hộ nghèo trong làng đã giảm hẳn, tỷ lệ hộ khá tăng cao. Trong làng đã có 90% số hộ có trâu, 75% số hộ có xe máy, trên 1.300 con lợn, gà. Kinh tế phát triển đã tạo điều kiện cho văn hóa phát triển, nhiều hủ tục, tập quán lạc hậu được bãi bỏ, không còn nạn thách cưới, tỷ lệ sinh con thứ 3 giảm hẳn, trẻ em gái được tới trường ngày một nhiều hơn.

Văn Tuấn