Ngày 23/11/2009, UBND tỉnh có quyết định số 1841 /QĐ-UBND về việc cho Công ty cổ phần Đá quý và Vàng Yên Bái thuê đất tại thôn 6 và thôn 7, xã Trúc Lâu để sử dụng vào mục đích hoạt động khoáng sản. Diện tích thuê là 6,9ha, thời hạn thuê đến hết ngày 28/10/2011. Tuy nhiên, sau gần 2 năm hết hạn khai thác, khu mỏ trên vẫn chưa được đóng cửa và bàn giao lại đất về cho địa phương.

Theo Quyết định số 71/2008/QĐ-TTg ngày 29-5-2008 của Thủ tướng Chính phủ: Những tổ chức, cá nhân được phép khai thác khoáng sản phải có dự án cải tạo, phục hồi môi trường. Hoạt động cải tạo, phục hồi môi trường sau khai thác khoáng sản phải đảm bảo đưa môi trường tự nhiên như đất, nước, thảm thực vật, cảnh quan của toàn bộ hay từng phần khu vực mỏ sau khai thác đạt các yêu cầu cải tạo, phục hồi môi trường và theo đúng dự án cải tạo, phục hồi môi trường đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Việc hoàn thổ theo quy định của pháp luật vẫn chưa thực hiện đúng. Có mặt tại mỏ đá quý thuộc thôn 6 và thôn 7, xã Trúc Lâu chúng tôi chứng kiến quang cảnh công trường khai thác đã bỏ hoang. Giữa một thung lũng nhỏ, cả một cánh đồng “bờ xôi ruộng mật” đã bị đào khoét nham nhở thành những hầm, hố sâu hun hút. Dưới hố, nước đọng lại thành những cái ao rộng đến cả chục mét vuông, nước nhìn không thấy đáy. Xung quanh những hố này không có hàng rào chắn hay biển báo nguy hiểm nào. Người dân nơi đây cho biết, đây là khu mỏ trước đây do Công ty cổ phần Đá quý và Vàng Yên Bái khai thác từ tháng 11/2009. Thế nhưng gần hai năm nay, Công ty đã rút hết nhân công, máy móc nhưng khu mỏ vẫn chưa được hoàn thổ.

Để có mặt bằng bàn giao cho doanh nghiệp thuê khai thác đá quý, 84 hộ dân đã phải chấp nhận mất đi 6,9ha ruộng nước đang canh tác. Có những gia đình mất 100% đất ruộng. 7 khẩu trong gia đình anh Nông Văn Thỏa thôn 7 chỉ trông vào 6 sào ruộng nhưng từ năm 2011 toàn bộ diện tích trên đã bị thu hồi cho dự án khai thác đá quý. Số tiền hơn 50 triệu đồng đền bù anh Thỏa trang trải trong mấy năm đã hết.

Anh Thỏa cho biết: “Nhận tiền xong cũng không biết sử dụng như thế nào cho hiệu quả, nên tiền chỉ dùng đong gạo và đóng tiền học cho con cái. Bây giờ đất canh tác không có nên chỉ còn cách đi làm thuê bên ngoài”.

Thôn 7 có 105 hộ dân thì có tới 72 trường hợp bị thu hồi đất ruộng, trong đó có những hộ nghèo, hoàn cảnh rất éo le. Gia đình cụ Nguyễn Ngọc Tảng có 3 khẩu, cụ Tảng thì bị mù, người con mắc bệnh thần kinh, cuộc sống chỉ trông vào 2 sào ruộng, trước đây vốn đã không đủ ăn, nay bị thu hồi mất 1 sào, cuộc sống càng thêm vất vả. Cụ Tảng tâm sự: “Tôi chỉ mong được canh tác lại trên diện tích đã thu hồi để không phải lo đong gạo hàng ngày”.

Xung quanh việc thu hồi đất tại xã Trúc Lâu xuất hiện thông tin việc đền bù thu hồi đất chỉ trong 4 năm, sau 4 năm diện tích đã thu hồi sẽ được giao lại cho các hộ dân. Ông Hoàng Kim Trọng - Phó chủ tịch UBND huyện Lục Yên cho biết: Việc thu hồi đất tại hai thôn 6,7 xã Trúc Lâu cho dự án khai thác đá quý được thực hiện đúng pháp luật. Nhà nước thu hồi đất vĩnh viễn và đền bù theo quy định. Việc đóng mỏ, bàn giao lại đất liên quan đến thẩm quyền cao hơn, địa phương cũng rất mong sớm được bàn giao lại số diện tích trên để có phương án sử dụng hiệu quả.

Ông Hoàng Trọng Tuyên - Bí thư Đảng ủy xã Trúc Lâu cho biết: “Hiện nay đời sống của người dân hai thôn 6,7 đang gặp rất nhiều khó khăn sau khi bị thu hồi đất ruộng, số tiền đền bù không đảm bảo cho nông dân có cuộc sống ổn định lâu dài, chúng tôi mong sớm được bàn giao lại số diện tích 6,9ha đó để có phương án giao sử dụng hiệu quả. Đáng lo ngại là việc hoàn thổ của doanh nghiệp chưa đảm bảo, nhiều diện tích không thể canh tác được”.

 Mong mỏi của lãnh đạo và nhân dân xã Trúc Lâu là rất chính đáng và cấp bách. Trong khi nhiều hộ dân vẫn đang trong cảnh nghèo, thiếu đất canh tác, thì lại có 6,9ha đất ruộng đang bỏ hoang. Công ty cổ phần Đá quý và Vàng Yên Bái cần sớm thực hiện nghĩa vụ san lấp trả lại mặt bằng, giao lại cho chính quyền xã đưa vào sử dụng theo đúng quy định của Nhà nước. Các ngành chức năng có liên quan của tỉnh và huyện Lục Yên cần phải sớm vào cuộc khắc phục tình trạng trên.

Anh Dũng