Đứng trên “cánh đồng cát trắng", đôi mắt nhìn xa xăm không giấu nổi nỗi buồn cũng như sự lo lắng, Phó chủ tịch UBND xã Nguyễn Đức Luận cho biết: “Từ khi cơn lũ đi qua đến nay có đến 60% hộ dân trong xã bị đói. Từ nay trở đi nếu đồng ruộng vẫn trong tình trạng này thì chúng tôi gay to, nhiều hộ diện tích ruộng nằm sát bờ sông Hồng đã bị ngập trắng rau màu và lúa vùi sâu trong cát tới hàng mét mà hiện nay không thể cải tạo được. Cứ đà này, số hộ dân bị đói trong xã không biết sẽ còn  tăng bao nhiêu?”.

Dưới cái nắng gắt, bước chân nặng nề trên nền cát nóng bỏng, ông Lê Đức Thịnh - Trưởng thôn Minh Đức buồn nói: “Xót xa quá các chị ạ! Thôn chúng tôi có 138 hộ, tổng diện tích đất ruộng 12 ha thì có đến 125 hộ bị thiệt hại và 4ha ruộng bị ngập hoàn toàn không thể khôi phục được. Số diện tích còn lại bị cát non vùi lấp hiện nay bà con đào lớp cát non đi để trồng ngô và rau mầu nhưng tỷ lệ sống chỉ đạt 30%. Với lượng cát dày hàng mét thế này, sức dân chúng tôi không thể khắc phục được!”. Minh Đức là thôn có phong trào sản xuất đi đầu trong xã, hàng năm cung cấp ra thị trường hàng nghìn tấn rau xanh các loại đem lại nguồn thu lớn cho bà con.

Theo như ông Thịnh, tính trung bình một vụ mỗi hộ thu được từ 2-4 tấn rau xanh, bán với giá từ 2.000-3.000 đồng/kg thì thu nhập một vụ rau đạt từ 4-8 triệu đồng/hộ, đấy là chưa kể bà con còn chăn nuôi thêm. Bây giờ đồng ruộng mất trắng, trong thôn chỉ còn người già và trẻ nhỏ, những lao động chính trong nhà đi làm thuê kiếm cái ăn trước mắt.

Nghe ông Thịnh nói và nhìn đồng đất chúng tôi cũng không khỏi sót xa. Cách đây chưa lâu, bất kể trời mưa hay nắng, cứ vào 4 giờ sáng những chiếc xe thồ nối đuôi nhau từ Tuy Lộc chở các loại rau xuống chợ ga Yên Bái, bán buôn về các chợ trong thành phố nên không những rau đem lại cuộc sống ấm no cho người dân mà nhiều hộ đã giàu lên từ trồng rau… Vậy mà, chỉ sau một đêm trận lũ lịch sử hồi đầu tháng 8 đã nhấn chìm tất cả. Có đến hơn 162 ha lúa và hoa màu bị bị xoá sổ hoàn toàn, trong đó có trên 30 ha đã bị cát vùi lấp sâu 1,5-2m khó có thể cải tạo được, trên 6 ngàn con gia súc gia cầm bị nước lũ cuốn trôi, 12km kênh mương nội đồng và một trạm bơm hiện nay chưa sử dụng được. Cuộc sống đang thanh bình, no ấm của người dân bỗng chốc rơi vào cảnh khốn khó phải chạy ăn từng bữa.

Đối mặt với cái đói, hơn ai hết người dân là hiểu rõ nhất việc phải làm. Vì vậy, dù dưới cái nắng cháy da, mọi người vẫn đang miệt mài lao động. Ruộng nhà nào gần bờ đê thì dùng xe cải tiến đổ cát lên đó, còn những nhà ở xa khắc phục bằng cánh đào hố giữa ruộng sau đó xúc cát đổ xuống. Trong công việc nặng nhọc này nhiều hộ gia đình chỉ có 1-2 lao động chính không làm xuể đành liều cứ để mặt cát vậy, bón phân lên rồi trồng ngô, nhưng cây ngô chỉ lên được 3-4 lá thì chuyển sang mầu vàng gầy guộc và dần lụi đi. Không những vậy, nhiều hộ mặc dù đã hót được lớp cát đi, nhưng sau khi trồng rau màu, ngô xuống do đất đã bị nhiễm chua và hệ thống kênh mương nội đồng đã bị hỏng khiến cho rau màu đến lúc bén dễ thì chuyển sang mầu vàng quạch và chết dần. Đã hàng tháng nay, vợ chồng bà Nguyễn Thị Thắm, thôn Minh Long như những con ong cần mẫn miệt mài cải tạo mong lấy lại mặt ruộng ban đầu.

Lau vội những giọt mồ hôi đang lã chã trên khuôn mặt gầy gò cháy nắng bà cho biết: “Nhà có 5 miệng ăn, chỉ trông chờ vào gần 1 mẫu ruộng, vụ mùa năm nay gia đình cấy 8 sào lúa còn đâu trồng rau màu. Vụ này mất trắng thế này chưa biết phải trông vào đâu. Giờ cũng chỉ biết cố gắng khắc phục đồng ruộng trồng rau mầu, ngô được ít nào hay ít đó thôi”.

Sau một tháng làm liên tục, gia đình bà Hà Thị Tỉnh mới cải tạo xong một phần đồng ruộng bằng cách đào hố giữa ruộng rồi vùi cát xuống. Hiện nay bà đã cấy được rau bắp cải và cải Đông dư nhưng do không đủ nước tưới và đất bị nhiễm chua nên rau không lên được. Nhìn những cây rau đang leo lắt trong cái nắng chói chang, bà Tỉnh nói như muốn khóc: “Chúng tôi kiệt sức rồi! Ngày mai biết lấy gì mà sống...”. Được biết, để khôi phục sản xuất, xã Tuy Lộc đã hỗ trợ 1.400 kg ngô giống, 42,3 kg hạt rau cải các loại cho bà con. Đồng thời, xã cũng cử cán bộ xuống các hộ dân vận động bà con tăng cường chăn nuôi, mở rộng các ngành nghề phụ để đảm bảo cuộc sống. Cùng với đó, đã mở 3 lớp tập huấn, 2 hội nghị đầu bờ về trồng và chăm sóc cây ngô, cải tạo ao nuôi trồng thuỷ sản cho bà con, tuy nhiên trồng rồi được ăn hay không vẫn phải trông vào "ông trời".

Sau chống lũ, dưới sự chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền, nông dân xã Tuy Lộc vẫn đang dồn hết sức cải tạo đồng ruộng để đảm bảo diện tích trồng, cấy. Tuy nhiên, để làm được việc đó, người dân Tuy Lộc đang rất cần Nhà nước hỗ trợ kinh phí cải tạo đồng ruộng, kênh mương trong thời gian sớm nhất để đồng đất nơi đây nhanh chóng được hồi sinh. Đồng thời, 1.208 hộ dân trong xã mới thoát khỏi cái đói đang dình dập hàng ngày.

Hồng Duyên