Về cơ bản, các HTX kiểu mới hoạt động theo Luật HTX đã thoát khỏi sự ràng buộc, gò ép của cơ chế cũ, chuyển sang cơ chế quản lý mới, tự chủ trong hoạt động sản xuất kinh doanh, thực hiện hạch toán kinh tế, bình đẳng với các thành phần kinh tế khác trong cơ chế thị trường. Sở hữu tập thể và sở hữu của xã viên được phân định rõ ràng, lợi nhuận được phân phối theo vốn góp và công sức đóng góp của xã viên...

Quan hệ sản xuất trong HTX từng bước hoàn thiện, tạo ra động lực mới thúc đẩy sự phát triển của kinh tế hợp tác. Hiệu quả kinh tế của các HTX đã tăng lên rõ rệt qua từng năm, đặc biệt từ khi có Nghị quyết TƯ5 khóa 9 về kinh tế tập thể và Luật HTX năm 2003. Các HTX đã phát huy được nội lực và đổi mới phương thức quản lý, nên hàng năm đạt mức tăng trưởng khá. Nếu như năm 2003, doanh thu của các HTX đạt 112 tỷ đồng, đóng góp cho ngân sách gần 2 tỷ đồng thì đến năm 2007 doanh thu đã đạt 217 tỷ đồng, đóng góp cho ngân sách Nhà nước trên 6 tỷ đồng, tăng 3 lần so với năm 2003.

Cùng với hiệu quả về kinh tế, các HTX đã tạo việc làm thường xuyên cho trên 5.500 lao động. Đơn cử HTX Sản xuất kinh doanh tổng hợp Tĩnh Dung (huyện Văn Yên) được thành lập và đi vào hoạt động từ tháng 5 năm 2007 với ngành nghề chính là sản xuất, chế biến, thu mua tinh dầu thực vật các loại; sản xuất cơ khí, sản xuất chiếu hạt xuất khẩu... Mặc dù mới đi vào hoạt động được hơn 1 năm nhưng đến nay, HTX này đã và đang hoạt động có hiệu quả, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho trên 100 lao động tại địa phương. Năm 2007, HTX đạt doanh thu trên 5 tỷ đồng, nộp ngân sách Nhà nước gần 500 triệu đồng, bảo đảm đời sống cho người lao động. Từ đầu năm 2008 đến nay, HTX đã chế biến, tiêu thụ được gần 40 tấn dầu thơm chủ yếu là dầu quế và màng tang. Bên cạnh đó, HTX còn sản xuất được gần 10 bộ chưng cất tinh dầu quế và hàng trăm chiếc chiếu hạt.

Phần lớn người lao động tham gia lao động sản xuất trong HTX đều là những nông dân đang trong lúc nông nhàn hoặc chưa có việc làm được nhận vào làm hợp đồng với mức thu nhập cao gấp nhiều lần so với làm nông nghiệp. HTX Dịch vụ tổng hợp Tân Thịnh (huyện Văn Chấn) được thành lập và đi vào hoạt động đến nay đã được 6 năm. Do có nhiều biện pháp quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh chặt chẽ, phù hợp nên hàng năm HTX đều hoạt động có hiệu quả, tạo việc làm cho trên 100 lao động. Năm 2007, doanh thu của HTX đạt 20 tỷ đồng. Năm 2008, HTX phấn đấu đạt doanh thu trên 26 tỷ đồng. Người lao động có nguồn thu ổn định, với mức từ 1.300.000 đồng đến 1.500.000 đồng/người/tháng. HTX còn đóng bảo hiểm xã hội và thực hiện tốt một số chế độ khác cho xã viên và người lao động.

Hiện tại, thu nhập bình quân của một lao động tại một số HTX đã đạt trên 1000.000 đồng/tháng như: HTX Dịch vụ tổng hợp xã Hoàng Thắng (huyện Văn Yên), HTX Xây dựng Tân Thành (thành phố Yên Bái)...

Nhiều HTX đã tích cực chuyển giao công nghệ, góp phần quan trọng vào chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, tạo ra nhiều sản phẩm hàng hóa đáp ứng nhu cầu của nhân dân. Quan hệ cộng đồng ở những nơi có HTX được cải thiện rõ rệt, tình làng nghĩa xóm được củng cố, đời sống văn hóa được nâng cao. Người lao động không chỉ có việc làm và thu nhập ổn định mà nhiều người còn được hưởng các chế độ như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hộ lao động... Một số HTX đã thành lập tổ chức công đoàn, phát triển chi bộ Đảng, từ đó đã tạo mối quan hệ tốt giữa người lao động với HTX, người lao động yên tâm, gắn bó với HTX.

Mục tiêu lâu dài của các HTX trong tỉnh là phấn đấu sản xuất kinh doanh ngày càng có hiệu quả, thực hiện tốt nghĩa vụ nộp ngân sách với Nhà nước và tạo thêm nhiều việc làm mới cho người lao động. Cùng với đà phát triển kinh tế hàng hóa và xu hướng hội nhập quốc tế, trong những năm tới, tỉnh Yên Bái tiếp tục thực hiện chủ trương phát triển kinh tế hợp tác, HTX trên cơ sở tập hợp và liên kết rộng rãi mọi tầng lớp xã hội, mọi loại hình, tổ chức kinh tế với các hình thức đa dạng, trình độ phát triển khác nhau từ thấp đến cao.

Đồng thời, phát triển các HTX không giới hạn về quy mô, lĩnh vực, địa bàn, các HTX chuyên ngành, các HTX đa ngành; chú trọng phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX; tạo mọi điều kiện thuận lợi để nâng cao tốc độ tăng trưởng, đưa kinh tế tập thể cùng các thành phần kinh tế khác đóng góp ngày càng cao vào tỷ trọng GDP của nền kinh tế, góp phần xóa đói giảm nghèo, tạo thêm việc làm, cải thiện đời sống vật chất tinh thần cho xã viên, người lao động trong HTX và cộng đồng dân cư địa phương.

Bạch Liên