Trong năm 2009, sản lượng nấm là 6,5 tấn, giải quyết việc làm cho 35 lao động. Tuy nhiên, hoạt động nuôi trồng nấm trên địa bàn thành phố Yên Bái còn gặp một số khó khăn. Để tạo ra ngành nghề mới, thiết thực, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, thành phố đã xây dựng đề án phát triển sản xuất nấm thực phẩm và nấm dược liệu giai đoạn 2010 – 2012. Mục tiêu của dự án là hỗ trợ nhân dân phát triển nấm thành sản phẩm hàng hóa, góp phần xóa nghèo bền vững.

Điển hình về sản xuất nấm ở thành phố Yên Bái phải kể tới mô hình của ông Vũ Hữu Lê - Giám đốc Công ty TNHH Cơ khí và Xây lắp Hồng Hà. Với chương trình phát triển sản xuất nấm, ông Lê đã đầu tư hệ thống nhà nuôi trồng, máy đóng, hấp bịch trồng nấm và lò sấy hoàn chỉnh. Cơ sở hiện phát triển nuôi trồng các loại nấm sò, mộc nhĩ, Linh Chi quy mô 3 vạn bịch/lứa. Ngoài ra, còn đáp ứng cung cấp cho thị trường 800 nghìn bịch nấm giống/năm.

Ông Vũ Văn Hương ở thôn 6, xã Giới Phiên cũng đã tham gia sản xuất nấm từ năm 2005. Ông Hương đã dành toàn bộ gần 2.200m2 đất hiện có để sản xuất nấm và mới đây ông còn đầu tư xây dựng mới nhà hấp, nuôi trồng nấm trị giá gần 100 triệu đồng. Quy mô sản xuất nấm của ông Hương hiện đạt gần 2 vạn bịch mộc nhĩ, 2 nghìn bịch nấm Linh Chi, hơn 1 nghìn bịch nấm sò. Hiệu quả kinh tế mà sản phẩm nấm mang lại cao gấp nhiều lần so với trồng lúa. Cơ sở hiện giải quyết việc làm cho 6 lao động với mức thu nhập bình quân 2 triệu đồng/người/tháng.

Ông Hương cho biết: “Gia đình tôi làm nấm đã lâu và nhận thấy nhu cầu thị trường là rất lớn. Sản phẩm nấm thực phẩm các loại, hiện đạt mức trung bình 15.000 đồng/kg. Mộc nhĩ dịp cao điểm lễ, tết lên tới 120.000 đồng/kg và thời điểm hiện tại cũng là 80.000 đồng/kg. Đối với nấm Linh Chi, dao động ở mức từ 400.000 đồng - 500.000 đồng/kg. Đối với mộc nhĩ và nấm Linh Chi có thể phơi, sấy khô, giúp chủ động ở khâu cung cấp. Sản phẩm nấm các loại của gia đình tôi làm ra đến đâu luôn tiêu thụ hết đến đó. Thậm chí, có những đơn đặt hàng lớn để xuất khẩu ra nước ngoài gia đình chưa dám đảm nhận”.

Khí hậu của thành phố Yên Bái là nóng ẩm, thuận lợi cho việc sinh trưởng và phát triển của nấm. Nguyên liệu gỗ, mùn cưa, phụ phẩm sau khi thu hoạch mùa vụ ở thành phố Yên Bái rất sẵn có. Dự báo về nhu cầu thị trường là rất lớn, có khả năng xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới. Trên cơ sở đó, đề án sản xuất nấm thực phẩm và nấm dược liệu của thành phố Yên Bái giai đoạn 2010 – 2012 tập trung hướng mạnh hỗ trợ nhân dân phát triển quy mô lớn, làm giàu ngay trên chính mảnh đất quê hương mình. Trong đó, tập trung nâng sản lượng nấm Linh Chi từ 1,5 tấn tươi/năm 2009 lên 69 tấn tươi vào năm 2012. Sản lượng nấm sò, mộc nhĩ từ 5 tấn tươi năm 2009 lên 334 tấn tươi vào năm 2012; phạm vi thực hiện là khuyến khích phát triển nghề sản xuất nấm trên toàn bộ 17 xã, phường.

Theo đó, thành phố Yên Bái có cơ chế hỗ trợ đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng phục vụ nuôi trồng nấm; hỗ trợ 100% kinh phí tổ chức chuyển giao khoa học kỹ thuật liên quan tới trồng nấm; đối với kinh phí hỗ trợ mua bịch nấm giống, xây dựng lán trại có sự phân loại đối tượng, trong đó hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ nuôi trồng nấm Linh Chi, nấm hương quy mô tối thiểu 500 bịch/lứa thì hỗ trợ 800.000 đồng và cứ tăng thêm đủ 100 bịch thì được hỗ trợ thêm 160.000 đồng. Nuôi trồng nấm sò, mộc nhĩ, nấm mỡ, quy mô tối thiểu đạt 500 bịch/lứa thì được hỗ trợ 600.000 đồng, cứ tăng thêm đủ 100 bịch thì được hỗ trợ thêm 120.000 đồng. Hỗ trợ xây dựng lán trại với diện tích nuôi trồng nấm tối thiểu đạt 20m2 được hỗ trợ 1 triệu đồng và cứ tăng thêm 10m2 được hỗ trợ thêm 500.000 đồng.

Đối với các hộ không phải là hộ nghèo, cận nghèo, các hợp tác xã, doanh nghiệp có quy mô nuôi trồng nấm Linh Chi, nấm hương có quy mô tối thiểu đạt 2.000 bịch/lứa thì được hỗ trợ 2 triệu đồng, cứ tăng thêm đủ 500 bịch thì được hỗ trợ thêm 500 ngàn đồng. Nuôi trồng nấm sò, mộc nhĩ, nấm mỡ, quy mô tối thiểu đạt 2.500 bịch/lứa thì được hỗ trợ thêm 2 triệu đồng và cứ tăng thêm đủ 500 bịch thì được hỗ trợ thêm 400 ngàn đồng. Đối với hỗ trợ xây dựng lán trại với diện tích nuôi trồng nấm tối thiểu đạt 50m2 được hỗ trợ 2 triệu đồng/lán, cứ tăng thêm đủ 30m2 được hỗ trợ thêm 1 triệu đồng. Đối với những dự án nuôi trồng nấm quy mô từ 50.000 bịch/lứa trở lên, thành phố Yên Bái hỗ trợ thêm 50% lãi suất vốn vay ngân hàng. Thành phố tiến hành hỗ trợ các cơ sở sản xuất bịch nấm giống, chế biến nấm, hỗ trợ chế biến và phát triển thị trường, hỗ trợ kinh phí đào tạo nguồn nhân lực.

Khi được thành phố tập huấn, tiếp cận các chính sách hỗ trợ, người trồng nấm rất phấn khởi quyết tâm đầu tư mở rộng cơ sở sản xuất. Năm 2010, thành phố Yên Bái tiến hành tuyên truyền, phổ biến chủ trương chính sách hỗ trợ phát triển nghề sản xuất nấm ở 17 xã, phường và tập trung chỉ đạo sản xuất nấm sò, mộc nhĩ, Linh Chi ở các xã: Giới Phiên, Nam Cường, Phúc Lộc. Giai đoạn từ năm 2011-2012 và các năm tiếp theo, chỉ đạo phát triển tổng hợp các loại nấm có giá trị kinh tế cao nhằm hình thành các làng nghề trồng nấm, góp phần tăng thu nhập cho nhân dân.

Cũng theo đề án sản xuất nấm của thành phố Yên Bái, nhu cầu vốn đầu tư thực hiện trong giai đoạn 2010 - 2012 là 13 tỷ 850 triệu đồng, trong đó Nhà nước hỗ trợ 3 tỷ 350 triệu đồng. Mục tiêu của đề án là, năm 2010 sẽ thu hút được 200 hộ tham gia, trong đó có 100 hộ nghèo, cận nghèo; năm 2011, thu hút 450 hộ, trong đó có 200 hộ nghèo, cận nghèo; đến năm 2012 có 800 hộ tham gia, trong đó 350 hộ nghèo, cận nghèo, giải quyết việc làm cho trên 1.000 lao động với thu nhập đạt từ 1 đến 1,5 triệu đồng/người/tháng. Doanh thu từ sản xuất nấm các loại đến năm 2012 đạt trên 15 tỷ đồng, tạo thu nhập cho người lao động trên 8 tỷ đồng, đóng góp tích cực vào công cuộc xóa đói giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới giàu mạnh.

Nguyễn Thanh Nghị