Thay đổi nhận thức của người dân khu vực nông thôn trong xây dựng nhà tiêu, chuồng trại hợp vệ sinh không phải dễ. Bởi thực tế, người nông dân gắn chủ yếu với đồng ruộng, nhu cầu sử dụng phân bón rất lớn nên bà con thường xây chuồng, nhà tiêu hở cho thuận tiện trong sản xuất. Thêm vào đó, để xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh cũng tốn kém vài triệu đồng - đây là điều khó khăn cho nhiều gia đình, nhất là những hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc miền núi.

Tuy nhiên, một bộ phận người dân chưa nhận thức được rằng, việc sử dụng nhà tiêu, chuồng trại không hợp vệ sinh, gần nơi sinh hoạt không chỉ làm mất vệ sinh môi trường (VSMT) chung, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của mỗi thành viên trong gia đình, là nơi tiềm ẩn để dịch bệnh phát triển. Trong khi đó, những năm gần đây, ngành chăn nuôi phát triển khá mạnh, đặc biệt là hệ thống chăn nuôi theo mô hình trang trại...

Để đẩy mạnh chương trình quốc gia về nước sạch nông thôn và VSMT nông thôn, chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn, trong những năm qua, chính quyền các địa phương chỉ đạo các ban, ngành bám sát khu vực nông thôn để tuyên truyền, vận động cho người dân về giữ gìn VSMT. Hàng năm, nhiều địa phương đã tổ chức các đợt truyền thông hưởng ứng "Tuần lễ quốc gia nước sạch và VSMT" để đưa thông tin, kiến thức, nhất là việc xây dựng chuồng trại, nhà tiêu hợp vệ sinh đến người dân.

Các đoàn thể, như: phụ nữ, nông dân, thanh niên đã vào cuộc tích cực vận động, hỗ trợ bà con xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh, di chuyển chuồng trại ra xa nơi ở. Từ năm 2010 đến nay, Đoàn thanh niên các cấp đã tổ chức trên 200 đội thanh niên tình nguyện với trên 10.000 ngày công giúp hàng ngàn hộ dân di chuyển chuồng trại ra xa nơi ở và xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh theo tiêu chí nông thôn mới.

Không chỉ dừng ở công tác vận động, tuyên truyền, việc đẩy mạnh áp dụng công nghệ về xử lý chất thải chăn nuôi, như: xây dựng hầm biogas, ứng dụng chất phụ gia sinh học ủ phân… cũng được các đơn vị kỹ thuật hướng dẫn cho bà con tại cơ sở. Đồng thời thông qua Dự án "Phát triển thị thường vệ sinh tỉnh Yên Bái" do Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh thực hiện, các loại hình nhà tiêu đạt chuẩn cũng được giới thiệu với người dân để bà con chủ động xây dựng.

Nhờ đó, người dân vẫn đảm bảo phân bón phục vụ sản xuất nông nghiệp, giữ được môi trường sạch sẽ. Từ năm 2010 đến nay, trung bình mỗi năm trên địa bàn tỉnh có khoảng 8.000 gia đình khu vực nông thôn cải tạo và xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh. Đến năm 2013, toàn tỉnh có hơn 70% hộ dân khu vực nông thôn có hố xí hợp vệ sinh, 65% hộ chăn nuôi trên địa bàn có chuồng, trại hợp vệ sinh, trong đó có gần 2.600 hộ có hầm biogas ứng dụng hiệu quả sản phẩm sinh học phục vụ đời sống.

Mặc dù vậy, VSMT nông thôn hiện nay vẫn đang đối mặt nhiều thách thức. Tốc độ đô thị hoá ở khu vực nông thôn ngày càng cao, chăn nuôi phát triển mạnh nên lượng chất thải của gia súc, gia cầm và thức ăn chăn nuôi dư thừa dồn ra môi trường khá lớn, gây ô nhiễm không khí, dịch bệnh ở gia súc, gia cầm có nguy cơ lây lan sang người, trong khi cơ sở hạ tầng thoát nước ở khu vực nông thôn gần như không có...

Thực tế cho thấy, để thay đổi hành vi vệ sinh cho mỗi người cần mất một thời gian rất dài, thậm chí nhiều chục năm. Bởi vậy, để đạt mục tiêu đến năm 2020, 100% hộ dân khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh có nhà tiêu, chuồng trại chăn nuôi hợp vệ sinh thì ngay từ bây giờ, các cấp, các ngành, đoàn thể, địa phương cần tiếp tục vào cuộc mạnh mẽ trong tuyên truyền, vận động, nâng cao ý thức của các gia đình, nhất là đồng bào dân tộc ở các xã vùng cao, vùng sâu, vùng xa trên địa bàn toàn tỉnh về vấn đề này.

Tô Anh