Nhận thức được vai trò quan trọng đó của SHTT, thời gian qua, Nhà nước ta đã không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật về lĩnh vực này, trong đó có Luật SHTT (năm 2005).

Đối với Yên Bái, thời gian trước nhận thức và các thông tin về lĩnh vực SHTT còn hạn chế, chưa có cơ chế quản lý và chính sách hỗ trợ, khuyến khích hoạt động ở lĩnh vực này phát triển. Xuất phát từ những bất cập đó, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 01/2008/QĐ-UBND ngày 14/01/2008 về việc ban hành quy chế quản lý Nhà nước về hoạt động sở hữu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Yên Bái, Quyết định số 17/2010/QĐ-UBND ngày 17/5/2010 về việc ban hành quy định hỗ trợ đổi mới công nghệ, thiết bị, chuyển giao công nghệ và xác lập quyền sở hữu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Yên Bái.

Với mức hỗ trợ cụ thể: hỗ trợ 4 triệu đồng/ nhãn hiệu thường, 8 triệu đồng/ kiểu dáng công nghiệp, 20 triệu đồng/ nhãn hiệu tập thể, 20 triệu đồng/ bằng độc quyền sáng chế, 100 triệu đồng/ nhãn hiệu chứng nhận, 200 triệu đồng/ chỉ dẫn địa lý...

Thời gian qua, từ nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học của tỉnh đã hỗ trợ xác lập quyền sở hữu công nghiệp cho 24 đối tượng được cấp văn bằng bảo hộ. Trong đó: 15 nhãn hiệu thường, 1 nhãn hiệu tập thể, 5 kiểu dáng công nghiệp, 2 sáng chế và 1 chỉ dẫn địa lý với tổng kinh phí 310 triệu đồng. Ngoài ra, hỗ trợ từ chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ của Thủ tướng Chính phủ thông qua các dự án với tổng kinh phí hỗ trợ 2.300 triệu đồng.

Qua đó, đã khuyến khích các tổ chức, cá nhân, các doanh nghiệp tích cực  tham gia đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp. Đến nay, toàn tỉnh có 175 đơn đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp và đã được Cục SHTT thẩm định cấp 130 văn bằng.

Trong đó: 1 văn bằng chỉ dẫn địa lý, 1 nhãn hiệu chứng nhận, 6 văn bằng sáng chế, 10 văn bằng kiểu dáng công nghiệp, 112 văn bằng nhãn hiệu khác. Một số sản phẩm đặc sản của địa phương đã được đăng ký bảo hộ SHTT dưới nhiều hình thức khác nhau như: chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm quế Văn Yên, nhãn hiệu chứng nhận cho sản phẩm chè Suối Giàng, nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm gạo Chiêm Hương Đại Phú An, gạo nếp Tú Lệ và hồng chùm không hạt Lục Yên...

Đặc biệt, việc quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận Suối Giàng - Yên Bái cho sản phẩm chè Suối Giàng, huyện Văn Chấn đã được Hội đồng Khoa học và công nghệ cấp Nhà nước, Cục SHTT, Bộ Khoa học và Công nghệ kiểm tra thực tế, nghiệm thu đánh giá cao.

Qua phát triển nhãn hiệu chứng nhận góp phần đem lại lợi ích thiết thực, hiệu quả kinh tế - xã hội đối với người dân vùng trồng chè và doanh nghiệp chế biến, sản xuất, kinh doanh chè, uy tín và chất lượng sản phẩm chè đã được nâng lên rõ rệt, sản phẩm được quảng bá rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, trưng bày tại các hội chợ triển lãm. Sắp tới (đầu tháng 5/2014), sản phẩm chè mang nhãn hiệu chứng nhận Suối Giàng-Yên Bái sẽ tham gia triển lãm hội chợ tại Cộng hòa Pháp.

Thời gian qua, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về SHTT đã được quan tâm, đẩy mạnh và có nhiều đổi mới. Thường xuyên tổ chức hội nghị phổ biến, tuyên truyền pháp luật về SHTT cho các doanh nghiệp, hướng dẫn các thủ tục và hồ sơ đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng địa phương. Qua đó, góp phần tích cực nâng cao nhận thức và hiểu biết của bạn xem truyền hình về lĩnh vực SHTT.

Nhằm thực thi quyền SHTT, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm các quy định về SHTT được tăng cường. Năm 2013, các cơ quan chức năng đã phát hiện và xử lý hành chính 113 vụ có hành vi xâm phạm về SHTT. Trong đó: 110 vụ giả mạo nhãn hiệu, 3 vụ vi phạm kiểu dáng công nghiệp (sản phẩm phụ tùng xe máy vi phạm kiểu dáng công nghiệp của xe máy Honda). Xử phạt hành chính trên 300 triệu đồng nộp vào ngân sách Nhà nước.

Theo quy định của Luật SHTT, đối tượng quyền SHTT bao gồm: đối tượng quyền tác giả, đối tượng quyền sở hữu công nghiệp và đối tượng quyền đối với giống cây trồng. Trong đó: quyền sở hữu công nghiệp là quyền của tổ chức, cá nhân đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý, bí mật kinh doanh do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh.

Mặc dù hoạt động SHTT trên địa bàn tỉnh trong những năm qua đã có những chuyển biến tích cực, song bên cạnh đó cũng còn những hạn chế, bất cập. Đó là: số lượng đơn đăng ký xác lập quyền SHTT có tăng hàng năm nhưng chưa nhiều, một số nhãn hiệu mới dừng lại ở việc đăng ký xác lập quyền bảo hộ, hiệu quả khai thác chưa cao, còn lúng túng, chưa có kế hoạch, chiến lược phát triển thương hiệu, công tác thông tin, tuyên truyền còn hạn chế, dẫn đến có những hiểu biết, nhận thức chưa đầy đủ về lĩnh vực này, chưa hiểu biết về quy trình cấp phép sử dụng nhãn hiệu chứng nhận chè Suối Giàng-Yên Bái...

Bên cạnh đó, một số tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp chưa nhận thức được vai trò và tầm quan trọng trong xây dựng và quảng bá thương hiệu, chưa coi đó là tài sản trí tuệ, có giá trị.

Đẩy mạnh các hoạt động về SHTT, trong thời gian tới, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật và hướng dẫn các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thủ tục đăng ký xác lập quyền SHTT, nâng cao chất lượng, nội dung tuyên truyền trên Đài Phát thanh - Truyền hình Yên Bái.

Cùng đó tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan quản lý với các địa phương trong đề xuất, đăng ký xác lập quyền, quản lý và phát triển một số sản phẩm đặc sản của địa phương, thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra nhằm ngăn ngừa, phát hiện và xử lý các vi phạm về SHTT; tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp, xúc tiến thương mại, tham gia các đợt hội chợ, triển lãm quốc gia, quốc tế; xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ công tác quản lý và hỗ trợ tra cứu để tránh trùng lặp khi đăng ký xác lập quyền SHTT; triển khai và vận hành có hiệu quả mô hình quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận "chè Suối Giàng-Yên Bái".

Từ đó nghiên cứu và hoàn thiện các quy trình, quy chế quản lý để khai thác chỉ dẫn địa lý và một số nhãn hiệu tập thể đã được cấp văn bằng có hiệu quả; triển khai thực hiện việc đăng ký xác lập quyền, quản lý và phát triển đối với một số sản phẩm nổi tiếng của địa phương như: sơn tra Mù Cang Chải, miến đao Giới Phiên và một số sản phẩm đặc sản khác; các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp cần quan tâm hơn nữa trong đăng ký xác lập quyền SHTT, cần xác định đây là tài sản có giá trị, gắn liền với sự phát triển, xây dựng và quảng bá thương hiệu.

Vì vậy, cần chủ động xây dựng kế hoạch, chiến lược quản lý và khai thác, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật, các quy trình sản xuất, kinh doanh, phát hiện và thông tin tới các cơ quan quản lý các hành vi xâm phạm về SHTT để kịp thời phối hợp ngăn ngừa, xử lý.

Nguyễn Xuân Trường (Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ)