Hành trình lên với Chế Tạo, sự kỳ thú lẫn gian nan của hơn 35km đường từ trung tâm huyện khiến tôi không khỏi ngỡ ngàng. Nhìn từ cao, cung đường trông như một dải lụa trắng uốn lượn qua trùng điệp núi rừng. Hai bên đường, các loại cây và hoa đua nhau khoe sắc cùng âm vang bản nhạc xuân của chim rừng. Mải mê thả hồn nên chẳng mấy chốc, chúng tôi đã đứng trên đỉnh núi dẫn vào trung tâm xã.

Phó chủ tịch UBND xã Giàng A Chu quay lại: “Anh ngồi chắc nhé, hết đường bê tông rồi, giờ là đường xấu đấy!”. Sau câu nói của Chu, chiếc xe Wave RS cứ thế nhảy tưng tưng trên con đường cấp phối lởm chởm đá. Chu dáng nhỏ, thấp nhưng rất nhanh nhẹn và khỏe mạnh. Tôi được biết, nhà Chu ở Lao Chải, giáp ranh Chế Tạo. Ngay khi tốt nghiệp Trường Đại học Kinh tế Thái Nguyên, Chu về nhận chức Phó chủ tịch UBND xã Chế Tạo theo Dự án 600 trí thức trẻ làm phó chủ tịch xã nghèo theo đề án của Chính phủ. Thấm thoát đã gần 3 năm, với Chu, Chế Tạo giờ đã trở thành ngôi nhà thứ hai.

Gần 4 giờ chiều, chúng tôi có mặt tại trụ sở UBND xã. Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà sàn hai tầng bằng gỗ, Bí thư Đảng ủy xã Giàng Pằng Tủa vui mừng: “Hiện đã có hơn 20km đường được bê tông hóa rồi nhà báo à! Chắc chỉ ít năm nữa thôi thì việc đi vào Chế Tạo sẽ không còn là vấn đề nữa. Đây chính là mơ ước bấy lâu của đồng bào đấy! Trước đây, muốn ra huyện, hai lượt đi về cũng mất bốn ngày, giờ rút lại còn gần ba tiếng”. Được biết đến với cái tiếng: xa, khó, khổ nên mỗi khi nhắc đến Chế Tạo là ai cũng lắc đầu ái ngại. Chính vì vậy nên Đảng ủy, chính quyền xã đã phải thuê thêm một “văn phòng” ở trung tâm huyện để thuận tiện cho việc họp hành, làm việc và tiếp nhận các chỉ đạo của cấp trên.

“Nói là văn phòng cho oai chứ thực tế chỉ là một gian nhà gỗ chưa đầy 5m², lắm khi đông người còn không đủ chỗ mà ngồi” - Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân xã Sùng A Sinh thêm vào.

Thế nhưng sự nghèo nàn, khó, khổ đã lùi dần vào quá khứ. Bên bếp lửa bập bùng, Bí thư Tủa kể về Chế Tạo của gần 20 năm trước: “Hồi đấy, ở khắp nơi, người ta du canh du cư nhiều lắm nhưng nghe lời Đảng, Nhà nước và chính quyền, người Mông Chế Tạo đã dựng nhà, đẻ con và khai hoang ruộng nước. Đồng bào Mông sớm tối tần tảo trồng lúa, trồng ngô rồi nuôi thêm con trâu, con lợn để ổn định cuộc sống và thoát nghèo”. Nghe đến đây, lòng tôi thêm ấm.

- Giờ Chế Tạo có nhiều ruộng và trâu, bò không anh?

Không cần sổ sách, Bí thư Tủa trả lời vanh vách:

- Toàn xã có 158,5ha ruộng, 55ha ngô đồi, 34ha sắn, 6ha rau màu và có 4.960 con gia súc, gia cầm.

- Thế dân mình có đủ gạo ăn chưa?

Sau một hồi nhẩm tính, Bí thư Tủa cho hay:

- Thực tế 100% ruộng ở Chế Tạo là ruộng 1 vụ. Vụ mùa vừa qua, tổng sản lượng lương thực có hạt toàn xã đạt 716.900kg, bình quân 328,7kg/người/năm. Dù hàng năm vẫn có hơn 50 hộ phải cứu đói giáp hạt nhưng so với trước đã giảm đi nhiều rồi!

So với nhiều nơi thì năng suất lúa nơi đây chưa thể bằng nhưng nếu nhìn lại quá khứ mới thấy hết nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Chế Tạo. Như thể đoán được băn khoăn của tôi, Phó chủ tịch UBND xã Giàng A Chu cho biết thêm: “Ngoài trồng lúa và chăn nuôi, người dân còn có thêm nguồn thu từ giao khoán bảo vệ và phí dịch vụ môi trường rừng”. Chu tính: “Với trên 17.000ha rừng, nếu làm tốt công tác bảo vệ rừng thì mỗi người dân địa phương cũng thu hơn 3 triệu đồng mỗi năm. Đúng là đồng bào có nhiều tiến bộ thật! Từ du canh du cư, phát nương làm rẫy, đến nay, họ đã biết bảo vệ rừng, biết dựa vào rừng để sống để cuộc sống ấm no hơn”.

Đưa tôi đi thăm một số gia đình, các đồng chí lãnh đạo xã cho hay, những năm qua, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, con đường vào trung tâm xã đang được bê tông hóa. Chỉ đôi năm nữa, việc đi lại, thông thương với bên ngoài của Chế Tạo sẽ không còn đáng ngại. Đường liên thôn giờ cũng được mở rộng đến 7 thôn, bản, ngay cả Háng Tày cách trung tâm xã 25km đã có thể đi xe máy chỉ chừng 2 tiếng đồng hồ. Niềm vui nhân đôi khi năm nay sẽ có nhiều hộ được xem bắn pháo hoa ở thủ đô Hà Nội qua ti vi trong đêm giao thừa khi điện lưới quốc gia đã về với hai bản Chế Tạo, Tà Dông. Có điện, mọi việc từ sinh hoạt đến học hành đều trở nên thuận tiện. Đặc biệt, từ khi có điện, đồng bào Mông được tiếp cận nhiều hơn với những chủ trương, đường lối của Đảng.

Chủ tịch UBND xã Sùng A Tủa hãnh diện khoe: “Tết này, Chế Tạo vui hơn vì ngô, lúa cho nhiều hạt hơn; trâu, bò béo khỏe hơn; rừng xanh tốt hơn. Đặc biệt, kết thúc năm 2014, xã có 20 hộ thoát nghèo, tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 62,3%”.

Xuân này là năm thứ ba đồng bào Mông nơi này ăn chung một tết Nguyên đán. Phó chủ tịch UBND xã Giàng A Lềnh hồ hởi: “Ăn chung một tết vui lắm, con cháu được nghỉ học về cùng vui rồi cán bộ xã, cán bộ huyện và bạn bè khắp nơi về chúc tết. Mình về đây chơi hội xuân, chơi ném còn và xem mọi người đẩy gậy, đánh quay”.

Theo Bí thư Giàng Pằng Tủa, nhận kế hoạch của huyện, Đảng ủy xã đã họp, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên trong Ban vận động nhân dân ăn tết Nguyên đán; tổ chức gặp mặt già làng, trưởng dòng họ gắn trách nhiệm giao cán bộ, đảng viên, công chức vận động người thân, gia đình, dòng họ ăn tết chung cũng là một tiêu chí đánh giá thi đua. Trưởng bản Tà Dông Sùng A Khầy cười tít mắt: “Mình vui lắm! Mình vui tết mấy hôm rồi sẽ ra ruộng cấy lúa xuân. Ruộng cày bừa xong cả rồi. Đón tết chung, bạn bè khắp nơi về đây chúc tết, tham gia hội thể thao. Đón xuân thêm vui khi bọn trẻ thêm yêu quý những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc”.

Hùng Cường