Bạn đi ngang qua một shop nhỏ. Chiếc cốc được đặt trong khung kính trong suốt. Cũng chiếc cốc bằng đất nung như ở chợ trời; bạn vẫn không biết rõ nguồn gốc sản xuất, cũng không kiểm định được chất lượng, nhưng: 30.000 đồng/chiếc cốc, bạn có thể mua.
Và vẫn chiếc cốc trên, nếu được bày biện ở không gian sang trọng, trưng bày ở những gian hàng nổi tiếng, cộng với nghệ thuật chèo kéo chuyên nghiệp của bộ phận marketing, có thể bạn sẽ không ngần ngại mua chiếc cốc với giá vài trăm nghìn, thậm chí là vài chục triệu đồng.
Từ câu chuyện ấy, bạn sẽ hoài nghi: Vậy giá trị của chiếc cốc là bao nhiêu? Có phải các mức giá mà bạn có thể mua một chiếc cốc chỉ là giá trị ảo được tạo ra bởi vị trí bày bán chiếc cốc ấy?
Hoàn toàn không phải vậy! Thực chất, giá trị chiếc cốc không được quyết định bởi vị trí nó được trưng bày, mà đó chỉ là nghệ thuật mua-bán và sự chênh giá trong quá trình thông thương, trao đổi hàng hóa. Giá trị thật của chiếc cốc nằm ở giá trị trí tuệ, tri thức, văn hóa nghệ thuật được kết tinh bằng sự sáng tạo và đôi tay tài hoa của những nghệ nhân chế tác. Đó mới là cái lõi, cái quý nhất được hội tụ thành giá trị của chiếc cốc. Bởi thế, để tính ra giá trị đúng của chiếc cốc, điều cốt tử là bạn phải hiểu được chiếc cốc ấy do ai sáng tạo, chế tác ra, được sản xuất ở thời điểm nào, sản xuất bằng cách nào, chất liệu ra sao, mẫu mã, hoa văn trang trí thế nào, hiệu quả sử dụng... Những thông số ấy, nếu không cân nhắc kỹ lưỡng thì có thể bạn sẽ bị đánh lừa về giá trị chiếc cốc chỉ bởi không gian, vị trí mà nó được bày bán.
Giá trị con người cũng vậy. Nó không phải, không thể chịu sự quyết định tuyệt đối bởi vị trí xã hội mà bạn đang nắm giữ. Hay nói theo cách khác, là mọi vị trí xã hội đều không tự nó sinh ra giá trị nhân cách và giá trị đóng góp cho cộng đồng; mà trọng yếu lại nằm ở tính tích cực, năng lực và hiệu quả hoạt động thực tiễn của người đang giữ vị trí xã hội ấy. Chính con người sẽ làm tăng thêm hoặc giảm bớt đi giá trị, ý nghĩa của vị trí xã hội cụ thể nào đó. Ví như đức cần mẫn, trách nhiệm của người lao công sẽ giúp tôn thêm giá trị cống hiến cho một nghề tưởng chừng không cao quý; hay sự suy thoái, biến chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên đã khiến cho nhiều vị trí xã hội-vị trí công tác vốn dĩ được cho là đặc biệt quan trọng trong hệ thống chính trị, bị ảnh hưởng nghiêm trọng theo chiều tiêu cực.
Đáng buồn là nhiều người vẫn thường rơi vào tự mãn khi được nắm giữ một vị trí xã hội quan trọng. Có người nhầm tưởng rằng có quyền hạn, chức vụ cao, trọng vọng, cũng đồng nghĩa là bản thân có giá trị cao đối với xã hội. Thật ra, nếu không có Tổ quốc, tổ chức và nhân dân trao quyền, thì chắc chắn mỗi người sẽ không có được vị trí xã hội hiện tại. Do vậy, khi bạn lạm dụng vị trí xã hội để tạo ra giá trị ảo và vì lợi ích cá nhân thì đó quả là sai lầm nghiêm trọng. Cũng giống như chiếc cốc đất nung kia, sẽ có ai đó vì thiếu hiểu biết hoặc khờ khạo mua về với giá rất cao, nhưng khi trực tiếp sử dụng, không nhận ra giá trị sử dụng như mong muốn thì chiếc cốc ấy có thể bị vứt lăn lóc, bị ứng xử như một thứ đồ cũ vô giá trị.
(Theo QĐND)
