Cách đây khoảng 20 năm, khi một trong những chiếc máy ảnh kỹ thuật số dành cho dân chuyên nghiệp đầu tiên ra đời như Nikon D1 hay thực sự trước đó cả chục năm là thương hiệu Canon EOS DCS 3 (1995) có mặt trên thị trường thì ngày nay mấy nhãn hiệu này đã biến mất, hoặc quá cũ kỹ không thể sử dụng, không phù hợp với hiện tại. Chất lượng hình ảnh được chụp từ các máy đời đầu rất thấp, bởi độ phân giải chỉ 1,3 megapixel.

Cho đến nay công nghệ đã phát triển vượt bậc rất nhiều. Theo giới chuyên môn, hai chiếc máy ảnh thông dụng dành cho giới nhiếp ảnh và báo chí hiện nay có chất lượng tốt nhất phải kể đến Nikon D6 và Canon 1Dx Mark III (không tính các hãng máy ảnh khác). Ấy thế mà chỉ sau thời gian ngắn ra đời, các serie này sắp trở thành lỗi thời bởi dòng mirrorless (không gương lật) mới đang là xu hướng nhờ công nghệ hiện đại và kích thước nhỏ gọn.

Cuộc đua sử dụng máy ảnh "xịn" trong giới báo chí hiện nay đang rất "khốc liệt" mà khá âm thầm. Những người có điều kiện sẵn sàng chi hàng trăm triệu đồng thậm chí tới hơn nửa tỷ để sở hữu bộ thiết bị chụp ảnh đẹp nhất có thể. Những ai "lực bất tòng tâm" đành ngồi nhìn đồng nghiệp mang về những tấm ảnh siêu nét, cực chi tiết, màu sắc rực rỡ với những khoảnh khắc "tóm nhanh bắt gọn" tới cực đỉnh. 

Có thể kể đến một số dòng máy chuyên nghiệp phổ biến trên thị trường hiện nay như Canon EOS R1, giá niêm yết tại Mỹ là 6.299 USD/body (tương đương khoảng 163 triệu ₫ồng); Nikon Z9 là 4.996 USD/body (tương đương 129 triệu đồng); Nikon D6 và EOS 1Dx Mark III cùng giá khoảng 168 triệu đồng/body.  

Anh Nguyễn Hải, phóng viên ảnh báo Lao động đang sử dụng hai bộ máy ảnh Canon gồm R3, R6, ống kính các loại tiêu cự, chi phí khoảng 500 triệu đồng, một số tiền không hề nhỏ đối với việc kiếm tiền từ ảnh để thu hồi vốn.

Anh Hoàng Giang Huy, phóng viên ảnh báo VnExpress từng mua chiếc body Nikon D6 mới cứng gần 150 triệu nhưng cũng chỉ dùng trong thời gian ngắn đã đổi sang chiếc mirrorless Nikon Z9 và đầu tư thêm một số ống kính phù hợp, tổng chi phí khoảng 600 triệu đồng. 

Tương tự, anh Phạm Quang Vinh, phóng viên ảnh báo Đại đoàn kết cũng đang cầm trong tay chiếc Canon R5 có giá 65 triệu đồng/body. Trước đó, các thiết bị anh dùng là lần lượt gồm Canon 5D Mark IV, 1Dx Mark II là dòng DSLR (máy ảnh DSLR có gương lật cũng rất đắt tiền). Hiện tại 2 body này đã hết khấu hao, anh Vinh đã bán để tái đầu tư dòng không gương lật nhỏ gọn.

Còn nhà báo Tiến Tuấn (Dân trí) đang dùng cả hai dòng DSLR và mirrorless để phục vụ công việc. Anh khẳng định, máy ảnh mirrorless tốc độ chụp cao hơn gấp đôi DSLR, gọn nhẹ hơn đôi chút nhưng pin kém do phải chạy view điện tử và màn hình liên tục. Máy không gương lật lấy nét ban ngày trong thời tiết xấu, trời mù tiện và nhanh nhưng trong ánh sáng yếu thì AF kém, riêng ở bóng đêm thì AF liệt luôn. Đặc biệt có các chế độ lấy nét mắt, mặt chủ thể tiện hơn khi dùng màn hình xoay lật 360 độ. Chế độ quay video cũng tiện hơn với hệ thống AF bám chủ thể, không như dòng DSLR. Còn máy có gương nặng nề hơn chút nhưng cảm giác chắc chắn, pin "trâu". Ví dụ như Nikon D6 bám nét ban đêm cực tốt nhưng lại giới hạn tốc độ chụp chỉ đc 14 hình/giây. Hệ thống lấy nét của D6 có vượt trội so với các dòng bán chuyên nhưng vẫn chưa thể bằng mirroless. Cảm giác màu sắc ảnh chụp máy có gương lật dày màu, độ chuyển sáng tối hài hòa và độ sắc nét chân thực hơn dù chấm ảnh nhỏ hơn các máy Z8, Z9. "Tuy nhiên, tôi vẫn chưa thay thế máy mirrorless bởi các dòng sản phẩm cao cấp nhất của máy có gương vẫn đáp ứng tốt mọi sự kiện quan trọng và nhu cầu sử dụng của bản thân. Sản phẩm mirrorless chưa vượt trội hoàn toàn so với máy có gương", anh Tuấn khẳng định. 

Anh cũng nói thêm, chỉ dùng máy không gương lật để backup một số hoàn cảnh nhất định, còn lại vẫn phải sử dụng dòng DSLR.

Có quan điểm cứng nhắc hơn và đã nhiều năm không thay đổi, nhà báo Thuận Thắng (Znews) khẳng định từng thử dùng mirrorless đi chụp ảnh nhưng không thể cạnh tranh với người khác nên anh vẫn phải xài "bánh chưng" (tên gọi vui của dòng DSLR chuyên nghiệp như D5, D6, 1Dx Mark III...). "Máy có gương lật tạo cho người dùng cảm giác bắt khoảnh khắc mà mirroless không thể có được", anh Thắng nói. 

Đó là 5 trong hàng chục trường hợp nhiếp ảnh chuyên nghiệp có quan điểm giống và khác nhau khi nhận định về công nghệ cũ và mới đối với máy ảnh chuyên nghiệp.

Khi chiếc máy ảnh mirrorless (không gương lật) đầu tiên ra đời vào năm 2008 - mẫu Panasonic Lumix DMC-G1, nhiều người còn chưa mấy ngó ngàng thì ở thời điểm hiện tại, dòng máy nhỏ gọn này khá phổ biến. 

Nhận thấy máy mirrorless là xu thế mới, từ cuối năm 2021, Canon tuyên bố EOS-1D X Mark III sẽ là máy DSLR flagship cuối cùng của hãng. Đến giữa năm 2022, hãng Nikon cũng công bố ngừng sản xuất một số dòng DSLR cấp phổ thông và đến tháng 5/2025, kỷ nguyên camera có gương lật của hãng máy ảnh lớn nhất Nhật Bản chính thức khép lại.

Thông tin trên là một nỗi buồn đối với các tín đồ máy ảnh "bánh chưng” khi dòng máy chuyên nghiệp cho ra chất lượng ảnh tốt nhất hiện nay là Nikon D6 và 1Dx Mark III sẽ không có "đàn em" kế cận. 

Chia sẻ với VietNamNet, anh Nguyễn Hải cho biết, vì yếu tố công việc cạnh tranh cao nên phải đầu tư. "So với DSLR thì miroless nhẹ hơn, tốc độ lấy nét, bám nét hơn, màn hình lật có thể chụp ở nhiều góc khác nhau. Nhờ công nghệ mới, tôi có thể chụp ở chế độ silent trong những điều kiện chụp im lặng hoàn toàn”, anh Hải nói.

Anh Huy cho biết, những thiết bị mà anh bỏ tới hơn nửa tỷ đồng ra đồng nghĩa với việc mang lại hiệu quả cần thiết trong công việc. "Tôi thấy đầu tư như vậy sẽ đảm bảo chất lượng và những yêu cầu trước hết của cá nhân mình bởi những thiết bị bình thường khác là chưa đủ điều kiện tác nghiệp”, anh nói.

Anh Hoàng Giang Huy và Phạm Quang Vinh đều khẳng định, máy ảnh mirrorless là xu hướng mới,, nhiều tính năng trợ giúp cho người cầm máy, giống như đi ô tô xăng chuyển sang ô tô điện. Đến thời điểm này máy ảnh không gương lật sẽ và đã thay thế dòng DSLR dù nhiều người vẫn còn thích kiểu camera cũ. "Máy mirrorless có ưu điểm gọn, nhẹ, file ảnh rất lớn, tốc độ chụp nhanh hơn rất nhiều, dù còn cần phải cải thiện một số điểm chưa được ưng ý”, anh Vinh bày tỏ.

Về nhược điểm của máy ảnh mirrorless, phần lớn phóng viên đều thừa nhận máy không gương lật thua DSLR ở chi tiết màu sắc, tiếng màn chập cũng nghe không bằng, ngoài ra dễ lỗi cảm biến nếu bị tia laser ở sân khấu quét trúng.

Trên các diễn đàn, trang rao vặt, nhiều đơn vị kinh doanh máy ảnh, ống kính vẫn đang rao bán khá nhiều cả hai thể loại DSLR và mirrorless. Trong đó DSLR được quảng cáo là đã qua sử dụng, có nhiều chiếc còn khá mới, còn dòng máy không gương lật hầu như chỉ thấy loại đập hộp, ít giao dịch loại đã qua sử dụng.

DSLR là viết tắt của Digital Single Lens Reflex, hoạt động bằng cách ánh sáng chiếu vào gương nghiêng 45 độ. Ánh sáng đó đi thẳng lên kính ngắm quang học cho phép bạn nhìn chính xác những gì ống kính đang nhìn vào. Đây là đường dẫn quang học thực sự, không có xử lý kỹ thuật số ở giữa.

Về cơ bản, máy ảnh không gương lật giống như máy ảnh điện thoại trong khi máy ảnh DSLR có gương ngắm bên trong. Chất lượng ảnh của máy mirrorless vẫn chưa vượt qua được dòng máy thế hệ cũ. Ưu điểm rõ rệt nhất của máy không gương lật là nhỏ gọn, chỉ đáng tiếc nó vẫn phải sử dụng ống kính có kích cỡ to không kém dòng DSLR.

Mặc dù vậy khi so sánh tổng thể thực sự phụ thuộc vào sự khác biệt giữa công nghệ cũ và công nghệ mới, máy không gương lật đã bùng nổ, là công nghệ tiên phong và đã đi một chặng đường dài. 

Khi so sánh với các máy ảnh hàng đầu, DSLR có thể chụp tới 16 khung hình/giây còn máy không gương lật chụp được từ 30 - 60 frames/giây. Đây là điểm máy ảnh không gương lật đánh bại DSLR. Bởi thế, các dòng máy DSLR đã qua sử dụng hiện nay giá hạ một cách "thê thảm". Nếu như một body Nikon D5 khi mua "đập hộp" vài năm trước khoảng 150 triệu đồng thì nay người dùng có thể bỏ ra chỉ trên dưới 30 triệu là được sở hữu một chiếc đã chụp khoảng hơn 50.000 shot.