Nhằn ổn định quy mô dân số, thực hiện chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về công tác dân số, cấp uỷ Đảng, chính quyền xã đã có sự phối hợp chặt chẽ với các ban ngành, đoàn thể triển khai kế hoạch, giao chỉ tiêu cho 100%  thôn, bản. Bên cạnh đó việc tăng cường cử cán bộ xuống nắm bắt tình hình để đôn đốc, hướng dẫn và tháo gỡ những vướng mắc, khắc phục khó khăn trong quá trình tổ chức, thực hiện.

Tuy nhiên, khó khăn mà công tác dân số ở Zế Xu Phình gặp phải là trình độ cán bộ chuyên trách, cộng tác viên dân số còn hạn chế, 100% là đồng bào dân tộc Mông, tỷ lệ phụ nữ đọc thông viết thạo ngôn ngữ phổ thông chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Do vậy đội ngũ những người làm công tác dân số nơi này chỉ hoạt động bằng kinh nghiệm bản thân, công tác quản lý các đối tượng trong độ tuổi sinh đẻ chưa được đầy đủ và cụ thể.

Không chỉ riêng về trình độ dân trí thấp mà giao thông đi lại giữa các thôn, bản cũng rất khó khăn. Theo như tâm sự của anh Giàng A Sinh - cán bộ chuyên trách dân số xã thì nhiều  thôn, bản phải đi bộ cả ngày đường mới tới. Muốn vận động thuyết phục người dân phải đợi đến tối, khi họ làm nương trở về hoặc sáng sớm khi người dân chưa đi nương rẫy. Tuy vậy, có không ít gia đình tránh né, ngại sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại bởi nhiều nguyên nhân, như công việc nặng nhọc nên khó sử dụng hoặc nhiều lý do tâm lý khác… trong khi đó lực lượng cán bộ làm công tác dân số rất mỏng, hạn chế về mọi mặt.

Một đặc thù của xã vùng cao là tâm lý nặng nề về quan niệm muốn đông con nhiều cháu, cần có người làm dường như đã ăn sâu bám rễ trong đời sống đồng bào. Do vậy, nhiều gia đình không chỉ có 4 - 5 con mà thậm chí có đến 6 hoạc 7 đứa con, nhiều trường hợp khác được vận động, tư vấn và cấp phát các biện pháp tránh thai nhưng lại không thực hiện.

Ngoài nguyên nhân chính do trình độ dân trí, các hủ tục trong đời sống của đồng bào thì một nguyên nhân khác cũng không kém phần quan trọng là những năm vừa qua xã chưa có một chương trình, dự án về dân số hay các gói dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản/KHHG. Do vậy kết quả thực hiện các chỉ tiêu về KHHGĐ chỉ là con số rất khiêm tốn.  Được biết trong tổng số 300 phụ nữ có chồng trong độ tuổi sinh đẻ thì chỉ có 30/300 trường hợp được theo dõi là dùng thuốc tránh thai; tỷ lệ đặt vòng chưa đầy 40 ca/năm, duy nhất có 1 ca đình sản trong năm, gần 20 trường hợp sinh con thứ 3 trở lên; số phụ nữ đến các cơ sở y tế chăm sóc thai nghén chiếm tỷ lệ rất thấp; tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên  toàn xã còn trên 2,4% năm 2006.

Để công tác dân số/KHHGĐ của Zế Xu Phình được hiệu quả, thiết nghĩ các cấp, các ngành cần quan tâm hơn nữa đến đội ngũ những người làm công tác dân số, đồng thời chú trọng đổi mới tuyên truyền vận động, đặc biệt các chỉ tiêu Dân số/KHHGĐ phải được xây dựng thành tiêu chuẩn thi đua, đưa vào hương ước làng xã... Có như  vậy, công tác Dân số/KHHGĐ của Zế Xu Phình mới mong duy trì và đạt hiệu quả bền vững.

Thanh Tân