Được sự quan tâm của tỉnh, hai năm 2004 - 2005 huyện Mù Cang Chải được hỗ trợ 1,44 tỷ đồng để xóa 525 nhà dột nát cho hộ nghèo ở 14/14 xã, thị trấn. Bình quân 2,75 triệu đồng cho một ngôi nhà (ngân sách tỉnh hỗ trợ 2,3 triệu đồng; ngân sách huyện hỗ trợ 0,2 triệu đồng, quỹ Vì người nghèo hỗ trợ 0,25 triệu). Công vận chuyển vật liệu, san gạt nền nhà, khung nhà... được huy động từ cộng đồng, dòng họ và của chính gia đình đó. Theo quy định, nhà dột nát được làm mới: khung bằng gỗ hoặc tre lâu bền, mái lợp prô xi măng, có thời gian sử dụng tối thiểu 10 năm. Quan điểm chỉ đạo của huyện là xóa nhà dột nát (XNDN) phải gắn với quy hoạch cụm dân cư, tránh xa những nơi có nguy cơ sạt lở do mưa lũ, gắn với công tác định canh - định cư, thuận lợi cho việc xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.

Quá trình triển khai thực hiện ở cơ sở được bàn bạc, thống nhất từ trong các chi, đảng bộ, chính quyền, đoàn thể, được bình xét công khai, dân chủ, đúng đối tượng ngay tại thôn bản, tổ dân phố. Những hộ được ưu tiên xóa trước là gia đình chính sách, hộ nghèo có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (Già cả, neo đơn, ốm đau, bệnh tật), những hộ nghèo đói nhưng chấp hành tốt chủ trương chính sách pháp luật của Đảng - Nhà nước.

Thực hiện Quyết định số 134 của Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ làm nhà ở cho hộ nghèo, trong hai năm 2006 - 2007 huyện Mù Cang Chải tiếp tục được ưu tiên hỗ trợ gần 10 tỷ đồng để làm mới 1.973 ngôi nhà cho hộ nghèo. Căn cứ tình hình thực tế của địa phương và nhu cầu về nhà ở của nhân dân. Ngoài mức hỗ trợ đó, các cấp, các ngành, đoàn thể từ huyện đến cơ sở tích cực vận động, tuyên truyền, huy động với mức bình quân 3.525.000 đ/nhà, từ các nguồn lực trong cộng đồng để san nền, vận chuyển vật liệu, dựng, lợp và hỗ trợ những vật liệu khác như: gỗ, tre... Bằng nhiều biện pháp và hình thức tuyên truyền, vận động từ năm 2004 - 2007, huyện Mù Cang Chải đã cơ bản hoàn thành nhiệm vụ xóa nhà dột nát và hỗ trợ nhà ở theo kế hoạch của tỉnh với tổng số: 2498 nhà, trị giá 11,398 tỷ đồng. Trên 90% số nhà được làm mới hoàn toàn theo mẫu nhà quy định, số còn lại được sửa chữa, cải tạo chắc chắn khung cột, lợp prô xi măng, lịa ván. Riêng chương trình hỗ trợ 1250 nhà ở cho người nghèo, năm 2007 đã hoàn thành 1.122 nhà, đạt 90% kế hoạch.

Chúng tôi đã đến thăm gia đình ông Mùa Xáy Dình, bản Trống Sua, xã Dế Xu Phình, ông xúc động nói: “Năm nay tôi đã gần 60 tuổi rồi, nhờ ơn Đảng - Nhà nước tôi mới có được cái nhà to. Xin cảm ơn Đảng, Nhà nước, các cơ quan của huyện, của xã, đã giúp đỡ gia đình tôi. Tôi xin hứa sẽ tuyên truyền cho tất cả mọi người trong nhà thực hiện tốt hơn đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, của huyện; tích cực tăng gia sản xuất, chăn nuôi để không còn nghèo đói nữa”.

Chủ tịch UBND xã Dế Xu Phình Vàng A Dờ còn cho biết thêm: “Năm đầu triển khai, chúng tôi thấy khó quá, không biết làm như thế nào, bắt đầu từ đâu. Nhưng được chỉ đạo của huyện, chúng tôi họp từ Đảng ủy - HĐND - UBND rồi họp dân. Các cuộc họp ở thôn bản trưởng bản, trưởng dòng họ và những người có uy tín. Những hộ gia đình chính sách, hộ nghèo không có sức lao động, không nơi nương tựa, hộ nghèo nhưng chấp hành tốt chủ trương chính sách, pháp luật được ưu tiên làm trước.

Trong quá trình triển khai, xã Dế Xu Phình đã gặp phải rất nhiều khó khăn, nhưng do tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân ở các thôn bản hỗ trợ thêm vật liệu, công sức, Dế Xu Phình đã hoàn thành 159 nhà. Ông Nguyễn Văn Khánh - Phó bí thư huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện cho rằng: “Cuộc vận động hỗ trợ người nghèo làm nhà ở ở Mù Cang Chải đã cơ bản hoàn thành. Thể hiện sự cố gắng rất lớn của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể tại địa phương, sự cố gắng của chính những gia đình được nhà nước hỗ trợ làm nhà ở, của các đơn vị đỡ đầu xã, đặc biệt là vai trò của già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ đã làm tốt trách nhiệm của mình trước gia đình và trong cộng đồng”.

Trong phong trào lớn này Mù Cang Chải đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của nhiều sở, ban, ngành của tỉnh là những đơn vị được Tỉnh ủy phân công phụ trách các xã vùng cao. Thành phố Yên Bái kết nghĩa với huyện Mù Cang Chải, ngay trong năm 2004 đã tích cực tuyên truyền vận động các cơ quan đơn vị, doanh nghiệp, các tầng lớp nhân dân quyên góp, ủng hộ được 126 triệu đồng, để làm mới 45 nhà cho hộ nghèo.

Nhiều đơn vị đã vận động CBCNVC quyên góp ủng hộ đồng bào MCC như: Kho bạc Nhà nước tỉnh hỗ trợ gần 6 triệu đồng làm 2 nhà ở xã Cao Phạ; Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh hỗ trợ 4 triệu làm 1 nhà ở xã Zế Xu Phình; Ngân hàng NN&PT nông thôn tỉnh hỗ trợ 20 triệu để làm 5 nhà cho nhân dân xã Nậm Khắt; Sở Tài nguyên - Môi trường hỗ trợ 10 triệu cho nhân dân xã Mồ Dề; Tỉnh Đoàn hỗ trợ 23 triệu đồng để làm 5 nhà thuộc xã Kim Nọi; Bộ chỉ huy quân sự tỉnh, bên cạnh việc chỉ đạo Ban chỉ huy quân sự huyện huy động các lực lượng dân quân xã - thị trấn trực tiếp tham gia làm 28 nhà, còn huy động sự đóng góp của cán bộ - chiến sỹ tại cơ quan hỗ trợ 55,5 triệu đồng để tu sửa 4 gian phòng học, 5 gian nhà ở và một số công trình phụ trợ cho học sinh bán trú Trường Phổ thông cơ sở xã Nậm Có.

Nếu chỉ phát huy nội lực, không có sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước thì người nghèo ở Mù Cang Chải chưa thể có những ngôi nhà khang trang để ở như hiện nay. Hỗ trợ làm nhà ở cho người nghèo là một chủ trương lớn thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với đời sống của đồng bào vùng dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn như Mù Cang Chải.

Đỗ Minh Phượng