Sau một năm trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Việt Nam có sự tăng trưởng kinh tế khá ấn tượng: 8,5%, một nền chính trị ổn định, một môi trường đầu tư an toàn bậc nhất, là ngôi sao đang lên của châu Á, thu hút đầu tư tăng kỷ lục cùng với nguồn lực trong nước sẵn sàng cho sự bứt phá đi lên, hội nhập toàn diện của nền kinh tế nước nhà. Việt Nam cũng có nguồn tài nguyên đa dạng, cơ cấu dân số trẻ và giá nhân công rẻ.

Tuy vậy, chúng ta cũng đang đứng trước những thách thức to lớn về dịch chuyển thể nhân (sự di chuyển lao động quốc tế) do lợi thế cạnh tranh rất bất lợi về thể lực, kỹ năng nghề nghiệp và kỷ luật, quá trình dịch chuyển thể nhân ngày càng diễn ra gay gắt và thách thức to lớn. Tới năm 2007, Việt Nam có gần 90 vạn lao động đang làm việc có thời hạn ở nước ngoài, chủ yếu là lao động phổ thông chưa qua đào tạo, đảm nhiệm các công việc vất vả, nặng nhọc, thậm chí nguy hiểm, tầm thường, thu nhập thấp.

Trong khi đó, ngược lại, có gần 9 vạn lao động nước ngoài (xấp xỉ 1/10) đang làm việc tại Việt Nam, là những kỹ sư, công trình sư, thợ lành nghề bậc cao đảm nhiệm nhiều công việc chủ chốt, ít nặng nhọc, độc hại đang có thu nhập rất cao. Tại các nhà máy, khu chế xuất, khu công nghệ cao, nhiều dự án đầu tư nước ngoài tại Việt Nam đang phải nhập khẩu lao động.

Tại các thị trường lao động quốc tế như: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, các nước châu Âu, Trung Đông và ngay cả Đông Nam Á, việc cạnh tranh tìm kiếm đơn hàng phù hợp có thu nhập khá cũng ngày càng khó khăn với tình trạng lao động của ta vừa yếu về thể lực, tay nghề, vừa non về kỷ luật, tác phong lao động công nghiệp. Vì vậy đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là nhiệm vụ cấp bách trước mắt, là mục tiêu lâu dài của Đảng, Nhà nước ta.

Yên Bái với dân số trên 740 ngàn người trong đó hơn 420 ngàn người trong độ tuổi lao động. Tỷ lệ lao động qua đào tạo chung là 28,7% bao gồm cả đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp, trong đó qua đào tạo nghề mới đạt 12% và tỷ lệ đào tạo dài hạn chỉ chiếm khoảng 4 – 5%. So với mục tiêu cả nước tới năm 2010 có 50% lao động qua đào tạo, 30% lao động được đào tạo nghề là một thách thức lớn với nguồn nhân lực của tỉnh Yên Bái trong quá trình hội nhập và phát triển.

Thực tế khảo sát tại các công ty như Công ty cổ phần Xây dựng giao thông Yên Bái, số lao động có chứng chỉ đào tạo thợ 3/7 chiếm tới 40%; các mỏ khai thác khoáng sản chủ yếu là lao động phổ thông, nhiều mỏ chưa có người chỉ huy khai thác đạt trình độ đào tạo, khai thác thủ công, thổ phỉ không tuân thủ quy trình, kế hoạch vận hành; Nhà máy Thép Cửu Long – Vinashin tại Yên Bái vào cuối năm 2007 thiếu nhân lực qua đào tạo; các nhà máy sản xuất chế biến giấy, chè trên địa bàn tỉnh thiếu lực lượng lao động kỹ thuật... Rõ ràng, nhu cầu thị trường lao động đòi hỏi số lượng lớn như lao động của ta chưa đáp ứng được yêu cầu đang đặt ra cho Yên Bái những bài giải và đáp án cần thiết về nguồn nhân lực.

Hoàng Đức Vượng