Là một trong bốn thôn người Dao của xã nhưng Minh An khá hơn cả, năm 2005 được công nhận danh hiệu Làng văn hóa cấp tỉnh. Cả thôn có 57 hộ, hầu như hộ nào cũng trồng quế. Quế mọc trong vườn nhà, quế trồng ngoài cổng, quế leo đồi, quế trụ chân ven suối. Từ ngày cây quế lên ngôi, trở thành hàng hóa có giá trị trên thị trường thì người Dao nơi đây cũng đổi đời. Nhiều hộ trở nên giàu có, xây được nhà to, mua sắm thiết bị sinh hoạt đắt tiền và nhất là có điều kiện cho con ăn học lên cao. Trong thôn cũng đã xuất hiện hàng chục triệu phú quế như: Triệu Đình Khoa, Dương Trung Vượng, Triệu Phú An, Dương Quý Định...

Những năm gần đây, Nhà nước cũng đầu tư cho Minh An khá nhiều: trường tiểu học, đập thủy lợi, đường giao thông, điện lưới. Nhân dân tích cực hưởng ứng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, tương trợ giúp đỡ nhau phát triển sản xuất, kinh tế từng bước ổn định và tỷ lệ hộ nghèo giảm. Đến nay, các gia đình đều chú trọng cho con học tập. Các cặp vợ chồng trẻ thực hiện sinh đẻ có kế hoạch, ít con để có điều kiện hơn trong việc nuôi dạy con cái. Trẻ em trong độ tuổi đều được đến trường và tỉ lệ học tới trung học của các cháu người Dao thôn Minh An chiếm tới 98%, nhiều cháu thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp.

Tôi không khỏi vui mừng khi được biết, gia đình anh Vượng mấy thế hệ đều hiếu học và đã được đi báo cáo điển hình tại hội nghị khuyến học tỉnh Yên Bái. Cái chữ khi đến được với đồng bào Dao góp phần mở mang tầm nhìn, tự nó đã trở thành nguồn nội lực thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển. Và tôi cứ tâm đắc hoài, ai khéo đặt tên thôn để Minh An sớm trở thành gương sáng...

Lần giở những trang lịch sử mới biết, người Dao đến định cư trên mảnh đất Yên Bái từ rất lâu rồi. Họ đã sát cánh cùng người Kinh, người Tày, người Thái, người Mông đánh đuổi bao loại giặc ngoại xâm để giữ gìn biên cương, bờ cõi. Nhưng cũng một thời gian dài, lối sống du canh du cư khiến họ đắm chìm trong đói khổ. Câu chuyện về người Dao du canh du cư còn được ghi trong sách quý của tổ tiên. Bây giờ Đảng bảo định canh định cư để cuộc sống khá hơn, sách quý của người Dao cũng đã thay đổi: “Ai lên nương, vấn vương cây rừng; xin hãy đừng nghe sách nó nói; rừng yêu mình, như mẹ hiền cho con bú; chặt phá rừng như bầy quỷ, phá tương lai; Đảng cho sách vàng, định hướng tới tương lai; không du canh, người Dao mình hạnh phúc, cuộc sống tốt lành”.

Có thể nói chắc rằng, nơi nào người Dao ở là nơi ấy rừng xanh, cây tốt. Không chỉ Minh An, các làng Dao ở Viễn Sơn, Đại Sơn (Văn Yên); Khai Trung, Tân Phượng (Lục Yên) hay Tân Hương, Bảo Ái (Yên Bình)... cây quế theo chân người Dao Nga hoàng, Dao quần chẹt làm xanh lại những vùng đất. Nhớ một lần đến Đại Sơn, địa phương được coi là đất vàng xanh của huyện Văn Yên. Đi dọc con đường từ tiếp giáp xã An Thịnh đến chân dốc Ba Khuy, theo ngả Mỏ Vàng, Tân Hợp, đâu đâu cũng thấy màu xanh của quế. Cả xã có 7 thôn, trừ thôn Gốc Báng, Làng Bang, Đá Đứng do dân nơi khác mới chuyển đến tái định cư chưa kịp trồng, còn gia đình nào cũng có vài héc ta. Tính đến nay, toàn xã có 6.908 ha đất lâm nghiệp thì quế chiếm gần ngàn rưởi héc ta. Đã có nhiều tỷ phú quế như Lý Kim Thanh, Lý Kim Minh, Bàn Hữu Vượng... mỗi năm có nguồn thu từ quế vài chục đến cả trăm triệu đồng.

 Ông Lý Kim Thanh, người khởi xướng việc trồng quế tập trung có hàng chục héc ta, trong đó phần nửa là quế trên mười năm tuổi. Rồi làng Dao Khe Ván của xã Quang Minh, các triệu phú làng như: Bàn Văn Quý, Bàn Văn Phúc, Triệu Thiều Thăng, Triệu Quý Lâm, Đặng Phúc Vạn... còn tự bỏ tiền làm đường giao thông nông thôn, góp phần phát triển kinh tế hàng hóa. Cảm nhận thấy lợi ích của giao thông mà ông Triệu Trung Ngôn, một người dân giàu có của làng hồ hởi: “Ngày xưa, cõng củi trên lưng, bây giờ đi xe máy vào tận rừng, sướng thật!”.

Mùa xuân này, tua du lịch sinh thái lại đưa tôi về với làng Dao. Khắp nơi đang rộn ràng trong âm thanh của kèn, của sáo. Người Dao đang tổ chức lễ cúng Bàn Vương và Tết Nhảy. Năm nay, cuộc sống no đủ hơn nên lễ hội của làng vui lắm. Ông thầy cúng “bẩy đèn” đang lắc lư, ngâm nga điệu Páo dung tạ ơn Bàn Vương có công cứu người Dao qua cơn hoạn nạn vượt biển. Còn đám trẻ thì hồn nhiên và vui vẻ hơn, chúng rủ nhau đi dạo trong hương thơm rừng quế. Sức xuân hừng hực, rạo rực tâm hồn, âm thanh véo von từ một giọng ca nào cứ vút lên: “Trăng sáng trên núi cao cao, sáng lung linh rừng quế người Dao...”. 

 Thế Quynh